2022-02-28 08:08:46
@indianstudies
مزیت وضعیت کنونی روسیه و اوکراین برای ایران
آرش رئیسینژاد استاد دانشگاه تهران، به تشریح ریشههای تاریخی بحران اوکراین، درسهای عصر اتحاد جماهیر شوروی برای روسیه، و آموزهها برای روسها پرداخته و اهداف روسیه در حمله به اوکراین را تجزیه و تحلیل کرده است.
وی در بخشی از این مصاحبه در پاسخ به این پرسش که در میانه این جنگ آیا ایران میتواند تحولی در سیاستهای خود ایجاد کند؟ چگونه؟ میگوید:
"امیدوارم. به گمانم اکنون زمان مناسبی است که ایران بتواند از انرژی و راه برای دستیابی به اهداف کلان ژئوپلیتیک و حفظ امنیت ملی خود استفاده کند. آن گونه که روسها و چینیها از آن به عنوان ابزاری برای اعمال قدرت ورای مرزهای خود استفاده میکنند. توجه کنید که روسیه با چه ظرافتی توانست بازار انرژی اروپا را به خود وابسته کند.
حدود ۴۰درصد درآمد صادرات گاز روسیه متکی به فروش گاز به اروپاست. پیش از حمله به اوکراین مسکو برای تنوعبخشی در درآمد انرژی خود کوشید تا از طریق قرارداد ۳۰ ساله با چین برای فروش گاز وابستگی کمتری به بازار اروپا داشته باشد چرا که از واکنش غرب آگاه بود. به همین ترتیب ایران باید تلاش کند تا از مزیت انرژی خود برای تبدیل آن به قدرت وسط (in-between power) استفاده کند. چه بسا با مذاکرات مثبت در وین، اکنون زمان مناسبی برای سرمایهگذاری اروپاییها در صنعت گاز ایران باشد چرا که اروپا نیاز به تنوعبخشی در بازار انرژی خود دارد.
اروپا در وضعیت کنونی کوشیده تا از طریق کشورهایی همچون نروژ، جمهوری آذربایجان، قطر، الجزایر و حتی استرالیا نیاز خود به انرژی را رفع کند. اما این سیاست شکننده خواهد بود. قطر و استرالیا که مهمترین کشورهای صادرکننده LNG هستند در کوتاهمدت از ظرفیت لازم برای افزایش تولید برخوردار نیستند. مضافا بر اینکه این دو حاضر نیستند مشتریهای سنتی خود در شرق آسیا را فدای بازار آشفته اروپا کنند. باکو بهرغم افزایش دو برابری صادرات گاز خود تنها میتواند بازار رومانی و بلغارستان را تامین کند. نروژ نیز نمیتواند بازار آلمان را تامین کند چه برسد به آنکه نیاز کلیت اروپا را پوشش دهد.
در این میان ایران یگانه کشوری است که میتواند تا حدودی نیاز بازار انرژی اروپا را پوشش دهد. گو اینکه این امر به دلیل ضعف در زیرساختهای صادراتی ایران در کوتاهمدت امکانناپذیر است اما بسته شدن بازار انرژی اروپا روی روسیه و تحریمهای احتمالی علیه آن میتواند تلنگری به سیاستگذاران ایرانی برای آغاز همکاری مجدد با غرب در حوزه انرژی و رفع نیازمندی در سرمایهگذاری در این حوزه باشد. گذشته از این اکنون زمان مناسبی است که بتوانیم هم از طریق اصلاح قیمت انرژی و هم با ذهنیت استراتژیک نوین برای رسیدن به اهداف ژئوپلیتیکی خود بهره ببریم.
البته شاید برخی بگویند که این تصمیم به معنای سرشاخ شدن با روسیه در حوزه انرژی است. من این امر را قویا رد میکنم. ما باید نگاه سیاه و سفید و ذهنیت صفر و صدی خود را کنار بگذاریم؛ به این معنا که میتوانیم در عین حال که میدانیم یک کشور یا گروه رقیبمان است اما با او کار کنیم. در ادبیات نوین روابط بینالملل اصطلاحی شکل گرفته به نام frenemy که ترکیبی از friend enemy است. پذیرش این نگاه یعنی در پیش گرفتن سیاست همکاری در عین رقابت، که اصطلاحا به آن Coopetition میگویند؛ ترکیبی از همکاری (Cooperation) و رقابت (Competition) در آن واحد است. مثلا در سوریه ایران و روسیه همکاری سازندهای برای نابودی تروریستها انجام دادند. اکنون نیز میتوانیم به گسترش همکاری با مسکو در حوزههای اقتصادی روی آوریم. با توجه به تحریمهای پیشروی روسیه، ایران میتواند حضور خود در بازار روسیه بهویژه در زمینه بازار غذایی را گسترش دهد. شرکتهای نیرومند و خوشنام ایرانی همچو مپنا نیز میتوانند در حوزههای زیرساختی همزمان با اوکراینیها و روسها کار کنند.
ولی در حوزه انرژی هر طوری نگاه کنید روسیه بزرگترین دشمن و رقیب ماست. روسیه بازارهای اطراف ما در حوزه انرژی را کنترل کرده: اروپا، چین و الان سودای دستیابی به هند از طریق ایجاد شبکه گازی از روسیه، آسیای میانه، افغانستان و پاکستان را دارد. در واقع یکی از دلایلی که روسیه به برآمدن طالبان واکنشی نشان نداد همین امر بود. عدمراهاندازی خط لوله صلح از ایران به شبه قاره هند میتواند هند را به عنوان بزرگترین بازار آتی انرژی به حیاطخلوت روسها تبدیل کند. اما اکنون میتوان این وضعیت را تغییر داد. کوتاه اینکه ایران باید تلاش کند از این تهدید برای فرصتهای اقتصادی استفاده کند."
آرش رئیسینژاد در مصاحبه با دنیایاقتصاد
https://www.donya-e-eqtesad.com/fa/tiny/news-3846103
126 views05:08