ان الحسین مصباح الهدی حسین،چراغ روشنگری و تندیس آزادگی | فرهیختگان
ان الحسین مصباح الهدی حسین،چراغ روشنگری و تندیس آزادگی
از مباحث مهم در جامعه شناسی سیاسی، موضوع جنبش‌های اجتماعی و مقوله اعتراض به وضع موجود است. چرا انسان‌ها شورش می‌کنند و چگونه دست به تغییر می‌زنند؟ عوامل نارضایتی چیست و در چه شرایطی تغییر ممکن می‌شود؟ فقر، بی‌عدالتی، ساختار طبقاتی، تحقیر شخصیت انسانی، انحصارگرایی، استبداد، اِگوئیسم و شخصیت پرستی، از عوامل نارضایتی و اعتراض‌اند. واقعیت آن است که اگر این عوامل ناخرسندی، نوعی جبرگرایی (دترمینیسم) یا تقدیر الهی محسوب شوند، تمامی آن ناکامی‌ها و ناداری‌ها، ناکارآمد و بی‌اثر می‌شوند و موجب اعتراض نمی‌شوند. برای همین است که در پیشینه حاکمیت استبداد، از گذشته تا هنوز، اندیشه جبر گرایی و تفکر تقدیری، ابزار بسیار کار آمدی در تخدیر و خشکاندن فکر تغییر و اندیشه اعتراضی بوده است و سوکمندانه بسیاری از نخبگان فکری نیز با ادعای دلسوزی و حتی با ژست روشن اندیشی، توجیه گر وضعیت موجود بوده اند. این یک حقیقت است که برای استخلاص از انسداد و رهایی از سر در گریبانی، باید شرایط ذهنی و اندیشه تقدیر گرایی را تغییر داد. ناملایمات و شرایط عینی، وقتی می‌تواند به یک جنبش اعتراضی برای احقاق حق، تبدیل شود که با یک خودآگاهی و معرفت همراه باشد. معرفت به این که محرومیت‌ها و نداشتن ها، یک تقدیر الهی و یا یک حتمیت غیر قابل تغییر نیست که یک اقلیت خودخواه، بهره‌مند و توانگر باشند و اکثریت، تهیدست و محروم باشند . این رسالت نخبگان و اهالی اندیشه است که روشنگری کنند تا این خودآگاهی بوجود آید که بی عدالتی، تبعیض، فقر و حقارت، یک حتمیت و تقدیر الهی نیست و این ساخته دستان استثمارگر و استبداد است. واقعیت آن است که انسداد و فرصت سوزی در یک سرزمین، بیشتر ناشی از عافیت طلبی و توجیه گری نخبگان فکری است. هستند کسانی که با باور خویش، بیزنس و درآمد زایی می کنند و با مجیز گویی قدرت، بدنبال تشخص و منزلت هستند. و "حسین"، در زمره آن نخبگان و پیشگامان روشنگر است که رسالت آگاهی بخشی و تنویر افکار جامعه را بعهده گرفت. او نماد معرفت و حریت است. او شجاعانه روشنگری کرد تا بگوید "کرامت" و "آزادگی"، مهم ترین شاخصه انسان خردمند و اجتماع سعادت مند است. او بر آن بود که اگر کرامت انسانی و آزادگی نباشد، حاکمیت، دارای مشروعیت و اعتبار نیست، اگر چه پر از نشانه ها و شعائر دینی باشد. اگر چه چون خلافت و دولت دینی "یزید"، نماز، روزه، زکوه ، حج و حتی جهاد وجود داشته باشد. در اندیشه آزاده ای چون "حسین"، حقیقت دین، "معرفت" و "حریت" است. "آزادگی" از بندگی دیگران. در روشنگری مهم و خطبه غرای حسین در "مِنا"، عالمان و نخبگان فکری مورد نقادی قرار گرفته اند و از عافیت طلبی، سکوت و سربازدن آنها از رسالت روشنگری، چنین شکایت شده است: "چرا بر مبنای منزلت و رسالت خویش، عمل نمی کنید و کاستی و ناراستی و نادرستی را مورد عتاب و سرزنش قرار نمی دهید؟ چرا به سازشکاری و تملق گویی از بی عدالتی و ظلم دچار شده اید؟ همه اینها ناشی از آن است که نسبت به بایدها و نبایدها و اوامر الهی، بی توجه و غافل شده اید..شما با این سهل انگاری و بی مسئولیتی خویش، ستمگران را بجای شایستگان و دانایان نشانده اید و امور را به آنها وانهاده اید..این واگذاری برای آن است که از مرگ هراس دارید و بر دنیاطلبی، حریص شده اید. شما با این تساهل و بی مسئولیتی خویش، باعث شده اید تا حاکمان، بینوایان را برده و مقهور خویش سازند و آنها را به عسرت و سختی زندگی دچار سازند." (و لا فی منزلتکم تعملون و لا من عمل فیها تعتبون و بالادهان و المصانعه عند الظلمه تامنون کل ذلک مما امرکم الله به من النهی و التناهی و انتم له غافلون.. لکنکم مکنتم الظلمه من منزلتکم و اسلمتم امور الله فی ایدیهم..سلطهم علی ذلک فراررکم من الموت..فاسلمتم الضعفاء فی ایدیهم فمن بین مستعبد مقهور و بین مستضعف علی معیشته مغلوب. تحف العقول)
