شیوه تولد و کمبود شیر خشک ناهید خداکرمی-رئیس انجمن علمی ماما | انجمن علمی مامایی ایران
شیوه تولد و کمبود شیر خشک ناهید خداکرمی-رئیس انجمن علمی مامایی ایران این روزها خانواده‌های دارای کودک شیرخوار به‌ویژه والدین کودکان مبتلا به عوارض گوارشی یا دچار حساسیت‌های جلدی، از سختی تهیه شیر خشک و به‌خصوص شیر خشک‌های ویژه این کودکان گلایه دارند. متولیان سازمان غذا و دارو در وزارت بهداشت نیز از کمبود تخصیص ارز مورد نیاز برای واردات این نوع شیر خشک اعلام نگرانی می‌کنند؛ اما به‌جز برخی از متخصصان بیماری‌های کودکان و ماماها که از نزدیک درگیر مشکلات خانواده‌های دارای کودک شیرخوار هستند، کمتر کسی در جست‌وجوی یافتن علت افزایش تعداد شیرخواران مبتلا به انواع حساسیت‌ها و آلرژی‌های غذایی و نیاز روز‌افزون کشور به واردات شیر خشک‌های ویژه نوزادان دارای مشکلات گوارشی و حساسیت‌های غذایی است. شاید سازمان غذا و دارو نیز آن‌چنان درگیر مشکلات حوزه تولید و واردات دارو و شیر خشک شده که فرصت رصد چرایی صعود فزاینده مصرف شیر خشک‌های ویژه کودکان دچار حساسیت را نداشته است. البته این یکی از بیماری‌های مزمن نظام سلامت کشور است که معمولا خیلی دیرتر از کارشناسان آن سوی دیوار اتاق‌های سیاست‌گذاری، به فکر علل و عوامل گسترش یک پدیده بیماری‌زا یا کنکاش در منشأ بروز عوارض می‌افتد. در اینکه رفع کمبود‌های مرتبط با تغذیه کودکان و نوزادان یک وظیفه خطیر حاکمیتی است شکی نیست؛ ولی نباید فراموش کرد که بررسی علت این وسعت از بروز حساسیت و بیماری‌های غیر‌واگیر در کودکان و نوجوانان نیز یک وظیفه حاکمیتی است که وزارت بهداشت را موظف می‌کند تا ضمن سرعت‌بخشیدن به تأمین شیر خشک‌های رگولار و همچنین «شیر خشک‌های ویژه»، به کمک مراکز تحقیقاتی و فرهنگستان علوم پزشکی کشور به این سه سؤال اساسی نیز پاسخ دهد: 1- چرا میزان تغذیه انحصاری با شیر مادر کاهش یافته است؟ 2-چرا تعداد شیرخوارانی که از شیر خشک و به‌خصوص شیر خشک‌های ویژه تغذیه می‌کنند، رو به افزایش است؟ و 3- چرا میزان بروز آسم و آلرژی و انواع حساسیت‌های غذایی و پوستی در کودکان افزایش نشان می‌دهد؟ با وجود سایه سنگین تعارض منافع عمدتا مالی که سبب بروز موانع متعدد بر سر اجرای برنامه ترویج زایمان طبیعی و در نتیجه افزایش تولد به روش سزارین و بروز عوارض ناگوار آشکار و پنهان برای مادران و نوزادان شده است، پیش‌بینی می‌شود که شیب نزولی تغذیه با شیر مادر و سیر صعودی نیاز به تغذیه با بطری و شیر خشک در کشور ادامه خواهد یافت. گرچه بسیاری از بیمارستان‌های سطح 3 با تبلیغات وسیع و هزینه‌های سرسام‌آور دارای بانک شیر مادر شده‌اند، اما روش آسان، ارزان و جذاب توانمند‌سازی مادران جوان در دوران بارداری و شیردهی هر روز بیشتر از گذشته رنگ می‌بازد؛ به‌خصوص که با تولد به روش جراحی، مادر و نوزاد از یکی از مهم‌ترین اتفاقات زندگی خود، یعنی «زایمان طبیعی» که زمانی است برای تطابق مادر با زندگی مادرانه و کسب مهارت شیردهی و مقطعی حیاتی است برای تطابق نوزاد با زندگی خارج از رحمی و تغذیه از شیر مادر، محروم می‌شوند. بدیهی است تولد سالانه بیش از 600 هزار نوزاد در اتاق عمل یعنی اینکه به موازات افزایش نیاز به شیر خشک، بار بیماری‌های گوارشی، آسم و آلرژی و حساسیت‌های آسیب‌زا در کودکان نیز صعودی خواهد بود. برای تبیین بهتر وضعیت موجود، سازمان غذا و دارو می‌تواند نمودار رشد تولید و واردات انواع شیر خشک را با تعداد موالید زنده در دو دهه اخیر مورد بررسی و مقایسه قرار دهد و با انتشار شفاف این اطلاعات، جامعه را از آنچه بر سر کودکان دیروز، امروز و فردا می‌آید، آگاه کند. معاونان درمان و بهداشت وزارت بهداشت نیز هرچه سریع‌تر به جای رصد سامانه سیب و ایمان و گوش‌سپردن به گزارش‌ها و ارزیابی‌های درونی، با بازدید‌های میدانی سر‌زده از پایگاه‌ها، مراکز جامع سلامت و زایشگاه‌ها و گوش‌سپردن به ارائه‌دهندگان اصلی خدمات بارداری و زایمان، نسبت به رفع موانع ترویج زایمان طبیعی اقدام کنند و به اجرای دقیق ماده‌های ترویجی «قانون جوانی جمعیت» به‌خصوص ماده 44، 45 و تبصره ح ماده 50 توجه ویژه‌ای داشته باشند تا شاید بتوان از سونامی سزارین و بروز توفان آسم، آلرژی، حساسیت‌های غذایی و پوستی، دیابت، اتیسم، گسترش تغذیه نوزاد با شیر خشک و سایر بیماری‌های غیر‌واگیر در کودکان کشور جلوگیری کرد. ترک رسم بی‌توجهی به نظر کارشناسان بیرون‌سازمانی و بازنگری در ساختار شبکه بهداشت برای احیای واحد‌های تعطیل‌شده پره ناتال، بهداشت مادر و کودک و سلامت باروری، حضور مامای خانواده در تیم پزشک خانواده و تسهیل در دسترسی بدون واسطه و آسان خانواده‌ها به‌ویژه زنان به خدمات سلامت باروری، راهی مطمئن برای توانمند‌سازی زنان در ایفای نقش مادری و موفقیت در تغذیه نوزاد با شیر مادر است.
