2018-04-17 12:15:12
#پنج_اقلیم_حضور
#داریوش_شایگان
از میان صداها شاعری که تاریخ ادبیات ایران به خود دیده است، ایرانیان تنها پنج شاعر (یا به عقیده برخی شش شاعر) را در مقام نمونه ی اعلای بینش شاعرانه ی خویش برگزیده اند. جایگاه ممتاز این شاعارن در تفکر ایرانی صرفا نتیجه ی صفات استثنایی آنان نیست. بلکه هر یک به تناسب نبوغ خاص خود، نماینده ی تبلور یک جریان بزرگ تبار شناسی فکری است که سبک و سیاق و شیوه ای منحصر به فرد را در بازتاب نحوه ی ویژه ی جهان شناسی خود در پیش می گیرد.
فردوسی : مظهر و اوج حماسه ای است که با تاثیر از اساطیر اوستایی و افسانه های پارتی و ساسانی که چندی پس از حمله ی اعراب در پی بیداری آگاهی ملی ایرانیان از نو احیاء گردید در شاهنامه صورتی قطعی به خود گرفت.
عمر خیام : با آنکه اصالت دقیق رباعیاتش همچنان پس از گذر سالیان دراز محل مباحثه است، مظهر نوعی تعارض در نبوغ ایرانی است که طی ان جریان های متناقض، مانند ایمان، شک، اطاعت و عصیان و لحظه و ابدیت در مواجهه با یکدیگر قرار می گیرند. او تجسم فردیت تقلیل ناپذیر روحی است که نه سر تسلیم به ایمان دارد نه به کفر، نه به دنیا نه به آخرت. روحی که دنیا را به سان تصاویری پی در پی می بیند که گرد «فانوس خیال» چندی پدیدار می شوند و سپس در «صندوق عدم» ناپدید.
مولانا جلال الدین محمد رومی، اوج تکامل نوعی سنت عرفانی است که پیشینه ی تبارشناسی آن با گذر از حلاج و بایزید بسطامی به سنایی و عطار می رسد. مولانا از سرایندگان عشق است و شاهکار دیگر او یعنی دیوان شمس، حرکت درونی روح است در جستجوی معشوق. مقّر عشق نزد مولانا «مکان لا مکان» است چرا که او همه جا هست و هیچ جا نیست.
سعدی، شاید به تعبیر یونانیان باستان نمونه ی اعلای «پایدِیا»، یعنی صورت آرمانی آداب اجتماعی ایرانی باشد. او نه فقط سرمشق و گل سرسبد «اومانیتاس» یا همان آداب و فرهنگ ایرانی است، بلکه ویژگی تعلیمی تفکر او با اتکا بر عقل سلیم، اعتدال و عقل معاش، آثارش را برای ایرانیان به قانون طلایی رفتار اجتماعی نسان متمدن بدل کرده است. البته تقلیل دادن این شاعر بزرگ به بُعد تعلیمی صِرف، از انصاف به دور است، چه او با بهره مندی از نبوغ چند سویه، استاد بلامنازع شعر تغزلی است. شفافیت و فصاحت و بلاغت و انسجام و خصلت سهلِ ممتنعِ کلام سعدی، عنوان استاد سخن و افصح المتکلمین را برازنده اش ساخته است. آثار سعدی حاوی ارزش های بزرگ جمال شناسی و فرهنگی ایرانی است.
حافظ، ترجمان الاسرار ادب فارسی است. او شاعری منحصر به فرد است.در شعر حافظ تعادل بین صورت و محتوا در جریان تکاملی تجزیه ناپذیر شکل می گیرد. اساس عرفان، معجزه ی کلام و نمادهای بزرگ زیبایی شناسی در این معجون بارور با یکدیگر ادغام می شوند تا نفیس ترین گوهرهای روح ایرانی را متبلور سازند.
@jahaneghesehayeirani
1.1K views09:15
ج
