2022-06-18 11:38:25
#تقویم_تاریخ
عیسی صدیق ۲۸ خرداد ۱۲۷۳ در تهران در محلهٔ بین بازارچه‌ی نایب‌السلطنه و حمام قبله به دنیا آمد. پدرش میرزا عبدالله شاملو ملقب به صدیق‌التجار اصفهانی از نوادگان میرزا مهدی خان استرآبادی بود.
تحصیلات:
تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در مدارس ادب، کمالیه و دارالفنون فرا گرفت و در سال ۱۲۹۰ جزء اولین گروه از دانشجویان اعزامی به خارج در دورهٔ بعد از مشروطیت بود که راهی فرانسه شد. در سال ۱۲۹۷ دورهٔ دانشسرای ورسای را به پایان رساند و از دانشگاه پاریس دانشنامهٔ لیسانس در رشتهٔ ریاضی گرفت. چندی نیز در دانشگاه کمبریج به عنوان دستیار ادوارد براون به مطالعه و تدریس زبان فارسی پرداخت. کمی بعد به فرانسه برگشت و توانست زبان فارسی را در ردیف زبان‌هایی قرار دهد که هر کس می‌توانست به جای زبان خارجی در امتحانات رسمی انتخاب کند.
فعالیت سیاسی در اروپا:
هم‌زمان با تحصیل در پاریس به عضویت در حزب سوسیالیست فرانسه درآمد. طی دوران تحصیل در فرانسه و انگلستان که مصادف با جنگ جهانی اول و اشغال ایران و مداخلهٔ مأموران دولت روسیهٔ تزاری و دولت انگلیس در امور مملکت بود، عیسی صدیق به نگارش سلسهٔ مقالاتی در روزنامه‌های اومانیته ارگان حزب سوسیالیست و تایمز چاپ انگلستان پرداخت و از این راه و با کمک دوستانی نظیر ادوارد براون به عملیات سپاهیان بیگانه در ایران اعتراض و این عملیات ستمگرانه را تقبیح کرد. این مقالات چنان تأثیری منفی بر حیثیت دولت روسیهٔ تزاری در محافل آزادی‌خواه اروپا نهاد.
خدمات فرهنگی:
عیسی صدیق سال ۱۲۹۷ به ایران بازگشت و به سِمَت بازرس مدارس منصوب شد. چندی نیز رئیس معارف گیلان، رئیس تعلیمات عالیه، معلم در مدرسهٔ حقوق، دارالفنون و دارالمعلمین مرکزی، رئیس دفتر وزارت فواید عامه، نمایندهٔ ایران در مجمع بین‌المللی آموزش و پرورش در ژنو و رئیس دفتر وزارت عدلیه بود.
در آذر ۱۳۰۰ به درخواست ممتازالسلطنه وزیر معارف، احمدشاه به او لقب "صدیق اعلم" داد. پس از انقراض قاجاریه و انتقال قدرت به رضاخان پهلوی، به عضویت مجلس مؤسسان انتخاب شد که در آذر ۱۳۰۴ با تغییراتی در قانون اساسی، به سلطنت پهلوی رسمیت قانونی بخشید.
صدیق اعلم علاوه بر مشاغل دولتی و فرهنگی، مدتی نیز مدیر داخلی روزنامه‌ی مرد آزاد بود که امتیاز آن را علی‌اکبر داور داشت. زمانی هم که داور حزبی به نام رادیکال تأسیس کرد، عیسی صدیق در آن حزب به عنوان قائم مقام با وی همکاری کرد.
صدیق در سال ۱۳۰۹ به دعوت دانشگاه کلمبیا برای مطالعه و تحقیق به آمریکا رفت و یک سال بعد موفق به اخذ درجهٔ دکتری در فلسفه از آن دانشگاه شد. هم‌زمان با تحصیل در دانشگاه کلمبیا، به درخواست عبدالحسین تیمورتاش وزیر دربار پهلوی، اقدام به تهیه و تنظیم طرح تأسیس «دارالفنون تهران» کرد. هم او بود که برای اولین بار واژهٔ «دانشگاه» را به جای دارالفنون به کار برد. صدیق در سال ۱۳۱۰ به ایران بازگشت و مأمور تأسیس دانشگاه تهران شد.
عیسی صدیق پس از بازگشت به ایران، نخست به ریاست دارالمعلمین عالی منصوب شد و سپس آن را دانشکده‌ی علوم و ادبیات و هستهٔ مرکزی دانشگاه قرار داد. پس از تأسیس دانشگاه تهران از سال ۱۳۱۳ تا سال ۱۳۱۹ ریاست و استادی دانشکده‌ی علوم و ادبیات را عهده‌دار بود.
فرهنگستان:
در سال ۱۳۰۰ که رضا خان سردارسپه وزیر جنگ شد، قشون ایران را یکپارچه کرد و کمیسیونی برای واژه‌گزینی نظامی تشکیل داد که صدیق عضو آن بود. واژه‌ی ارتش را این کمیسیون از متون دوره‌ی ساسانی بیرون کشید و به جای واژه‌ی قشون نهاد که پیش‌تر به کار می‌رفت.
عیسی صدیق در تشکیل فرهنگستان ایران نیز نقش عمده‌ای داشت. در سال ۱۳۱۴ خورشیدی طرحی برای تأسیس فرهنگستان ایران تهیه کرد و خود نیز جزء اعضای پیوسته اولیه‌ی فرهنگستان شد، نخست به‌عنوان نایب رئیس فرهنگستان انتخاب شد و پس از چند سال به ریاست آن نشست. در همین دوره مجلهٔ آموزش و پرورش را بنیان گذاشت.
عیسی صدیق ۱۶ آذر ماه ۱۳۵۷ در تهران درگذشت و در آرامگاه شماره ۵۵۴ گورستان بهشت زهرا به خاک سپرده شد.
آثار:
︎اصول تدریس حساب و حل مسایل فکری
︎صد مسئله حل‌شده‌ی حساب
︎صنایع ایران در گذشته و آینده (ترجمه سخنرانی آرتور پوپ)
︎اصول علمی علم تربیت
︎اصول تعلیم و تربیت
︎یک سال در آمریکا
︎روش نوین در تعلیم و تربیت
︎تاریخ مختصر فرهنگ ایران
︎سیر فرهنگ در ایران و مغرب‌زمین
︎تاریخ فرهنگ ایران
︎تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا عصر حاضر
︎حقوق بین‌الملل
︎دوره مختصر تاریخ فرهنگ ایران
︎شرح حال و شخصیت و آثار فردوسی
︎مشهودات چهل ساله در فرهنگ
︎نه کنفرانس در خصوص تعلیمات عمومی
︎یادگار عمر (خاطراتی از سرگذشت مؤلف)
︎چهل گفتار دربارهٔ سالگردهای تاریخی، یادبود دانشمندان معاصر،
Www.ketabnoosh.com
@ketabnoosh1
instagram.com/ketabnoosh1
29 views08:38
ک
