«آیا چگونه؟!»
در این پویانمایی گفته می‌شود که «آیا چگونه» نادرست است و تنها یکی از این پرسش‌واژه‌ها کافی است؛ یا «آیا» یا «چگونه»، نه هردو با هم.
پاسخی کوتاه و گذرا:
چو بشنوی سخن اهل دل [بخوانید «اهل زبان»] مگو که خطاست/ سخن‌شناس نِه‌ای جان من خطا اینجاست (حافظ)
۱) «آیا» و «چگونه» پرسش‌واژه‌اند.
۲) «آیا» را می‌توان حذف کرد، بی‌آنکه معنای جمله تغییر کند:
- آیا فارسی بلدی؟
- فارسی بلدی؟
۳) ولی دیگر پرسش‌واژه‌ها را نمی‌توان حذف کرد، چون معنای جمله تغییر می‌کند:
- چگونه انسان‌ها خیانت می‌کنند؟
- انسان‌ها خیانت می‌کنند؟
پس «آیا» و «چگونه» را نمی‌توان به‌جای هم به‌کار برد.
۴) «آیا» با سایر پرسش‌واژه‌ها نیز می‌آید تا تأکید بر پرسش و تعجب پرسش‌گر و دور از انتظار بودنِ مسئلۀ موردپرسش را نشان دهد:
- آیا چگونه انسان‌ها خیانت می‌کنند؟!
۵) «آیا چگونه» از قدیم تا امروز در فارسی به‌کار می‌رود:
آیا چگونه می‌گذرد تلخی قفس/ بر طوطیان که بر شکرستان پریده‌اند (وحشی بافقی، قرن ۱۰)
۶) بنابراین «آیا چگونه»، با توجه به کاربرد و معنایی که دارد، درست است.
چند نکته و چند شاهد را هم در این باره ببینید.
سید محمد بصام
@Matnook_com
