کوچ نخبگان یا فرارمغزها یکی از آن دسته مسایلی است که درچهل س | رسانه زنان W.I.S.E Media
کوچ نخبگان یا فرارمغزها یکی از آن دسته مسایلی است که درچهل سال گذشته ایران با آن مواجه بوده است.
#عاصی
پیش از انقلاب اسلامی، دانش‌آموختگان و نخبگان دانشگاه‌ها برای فراگیری علمی به دانشگاه‌های خارج از کشور می‌رفتند تا با اندوخته علمی بیشتر و بهتر به کشور باز گردند و علم فرا گرفته را برای مردمشان استفاده کنند، موضوعی که این روزها کاملا به عکس شده است. آنچه از آمارهای سالنامه مهاجرتی در ایران و درسال ۱۴۰۰ برآورد می شود این است که رشد کوچ نخبگان از ایران از حدود ۲۰ هزار نفر در سال ۲۰۰۰ به رقم ۶۰ هزار نفر در سال ۲۰۱۸ رسیده است. همچنین آمار سال ۲۰۲۰ نشان می‌دهد که ایران دررتبه کوچ نخبگان در بین ٢٣٢ کشورمقام ۵۴ در جهان را داشته است. بر اساس همین آمار ایران رتبه ١٩ در دانشجوفرستی در بین کشورهای مورد بررسی را به خود اختصاص داده است. از یک سو فقدان برنامه‌ریزی برای به کارگیری نخبگان و بهره‌بردن از توانشان و نیز انگها و نگاههای اطلاعاتی و امنیتی به نخبگان کشور و از سوی دیگر مقاومت دستگاه‌ها و مافیای صنعت و تولید و بستن درهایشان به روی این افراد موجب می‌شود تا آن‌ها انگیزه و امید کافی برای ماندن و ساختن را نداشته باشند و از سوی دیگر هم برخی استادان و دانشگاه‌ها برای خروج نخبگان از کشور برنامه‌ریزی و ریل‌گذاری دارند. در تاریخ بیست و هشت مرداد ٩٨ باقر لاریجانی معاون آموزشی وزیر بهداشت در جلسه‌ای با اشاره به اینکه کشور ایران در رتبه دوم در جهان ایستاده است، گفته است که ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار متخصص تحصیلکرده از کشور کوچ می‌کنند و لازم است برنامه‌ریزی جدی برای استفاده از این ظرفیت‌ها در داخل کشور صورت گیرد. وی نگهداری نخبگان در داخل کشور و جلوگیری از فرار مغزها، ایجاد تسهیلاتی برای برگشت نخبگان ایرانی که به خارج از کشور کوچ کرده اند و ایجاد شبکه‌های نخبگان در کشور و تشویق عضویت نخبگان ایرانی در اقصی نقاط جهان را به عنوان راهبرد‌های بهره برداری از ظرفیت نخبگان در کشور ذکر کرده است، نکته‌ای که این روزها با قدرت گیری دولت رییسی و طیف اقتدارگرایان دوباره مطرح شده است و حتی وزیر امور خارجه هم در باره آن سخن گفته است. اما اگر بخواهیم از منظر جهانی به این موضوع نگاهی بیاندازیم صندوق جهانی پول، در گزارش سالانه‌اش اعلام کرده است که ایران از میان ۹۱ کشور جهان رتبه اول را در زمینه آمار کوچ نخبگان دارد. صندوق جهانی پول گزارش داده که سالانه حدود ۱۵۰ هزار تحصیلکرده به امید زندگی و یافتن موقعیت‌های شغلی بهتر از ایران خارج می‌شوند. بر اساس این گزارش خروج این تعداد تحصیلکرده از ایران، به معنی خروج سالانه میلیارد‌ها دلار ارز از این کشور است. این در حالی است که بسیاری از این نخبگان فرصت‌هایی که باید را هم در کشور ثالث به دست نمی‌آورند و عملا برخی از آنان نمی‌توانند درجامعه میزبان موفق شوند. آنچه که در این امر بسیار مهم است این است که کشور ایران عملاً نخبگانش را فراری می‌دهد و کسانی را در راس امور برای کشور داری می‌گمارد که از مغزهای پوسیده و افکاری متحجر برخوردارند و همین باعث شده است که مردم در سالهای اخیر با بحران‌های متعددی دست و پنجه نرم کنند و روز به روز اوضاع اقتصادی و اجتماعی در جامعه ایران بدتر و بدتر می‌شود. بطور کلی، جوامع نخبگان مهاجر می‌توانند منبع ایده، دانش، مهارت و تکنولوژیهای جدید باشند و به عنوان سرمایه‌های اجتماعی و نیروی متخصص، نقش مهمی در توسعه اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورهای مبدا خود داشته باشند. این امر متاسفانه در باره کوچ نخبگان ایرانی پس از خروج از کشور محقق نمی‌شود و عملا به نقطه کوری می‌رسد و آنچه که مایه تاسف بیشتر برای کشوراست این است که هیچ اراده و برنامه‌ای برای حل این معضل عملا وجود ندارد.
