سوران امین‌زاده چشم پزشک دانش آموخته دانشگاه تهران
در یادداشت هفته قبل اشاره شد که لفظ زیرمیزی برای پولی که پزشکان در کنار تعرفه مصوب دریافت می کنند ، اشتباه است. چون زیرمیزی برای انجام یک عمل غیر قانونی دریافت می شود.
سوال : آیا اگر از همین امروز ، تعرفه ها عادلانه باشد و پرداخت ها هم به روز باشد ، دریافت هزینه توسط پزشکان متوقف می شود؟
به نظر میرسد خیر ، احتمالا به دلایل زیر :
۱. عدم پیش بینی ساز و کاری برای در نظر گرفتن تفاوت میان پزشکان بر اساس عملکرد آن ها در قوانین موجود. نتیجه آنکه یک جراح ماهر خود را مستحق دریافتی بیشتری نسبت به یک جراح کم تجربه میداند.
۲. قرارگیری در برزخ سرمایه داری و سوسیالیسم . نظام سلامت ایران باید تکلیف خود را روشن کند که آیا میخواهد مانند یک نظام سرمایه داری عمل کند یا یک نظام سوسیالیت. آیا میخواهد تعرفه ها آزاد باشد و فضای رقابتی شکل بگیرد یا اینکه قصد دارد هزینه درمان را رایگان کند. ترکیب این دو روش می شود همین شلم شوربایی که الان در آن هستیم. انواع و اقسام بیمارستان های دولتی ، خصوصی ، نیمه خصوصی و قانون من درآوردی بیمه های تکمیلی تنها بخشی از مشکلات سیستم کنونی هستند ، که راه را برای دریافتی های خارج از چهارچوب باز میکند.
۳. عدم حاکمیت قانون . شاعر بزرگ معاصر کشورمان احمد رضا احمدی در یکی از سروده هایش میفرماید : " ما در انتظار رسیدن میوه خیلی دیر بودیم ". ملت ایران از زمان انقلاب مشروطه تا کنون منتظر حاکمیت قانون در این کشور بوده و هست. به نظر نمی رسد که مشکل کشور عدم وجود قوانین باشد ، چه بسا قوانین بسیار خوبی هم داشته باشیم ، اما مشکل در عدم فراگیری قانون و یکسان نبودن همه در برابر آن می باشد.
اینها شاید اهم مواردی باشند که موجب شرایط فعلی شده اند ، قطعا علل ریز و درشت دیگری هم وجود دارد . شاید به تعداد پزشکان این کشور دلیل برای شکست چنین قوانینی وجود داشته باشد.
نکته بسیار مهم دیگری وجود دارد که متاسفانه بیشتر اوقات مورد غفلت قرار میگیرد. زمانی که از پزشکان در مورد مبالغ خارج از چهارچوب سوال می شود ، معمولا یک پاسخ سریع می دهند و آن ناعادلانه بودن تعرفه هاست. اگرچه کاملا درست است اما یک پاسخ کاملا منطقی و ساده دیگر هم وجود دارد و آن اینکه : یک بیمار برای درمان نیاز به علم و تجربه پزشک دارد و در واقع هر دوی اینها را از پزشک میخرد و پزشک هم با یک قیمت توافقی آن را می فروشد. در وقع یک معامله میان دو طرف است که با رضایت آن ها اتفاق میفتد. البته باید گفت در شرایط اضطرار بیمار ممکن است این مقوله تحت الشعاع مسائل اخلاقی قرار گیرد که قابل بحث است. اگر پزشکان صرفا بتوانند این مسئله را در بین مردم جا بیندازند ، احتمالا می توانند از موضع دفاعی خارج شده و خود را در برابر مردم نبینند. پزشکان در برابر مردم نیستند اما برخی با استفاده از کلیدواژه هایی نظیر زیرمیزی و فرار مالیاتی به دنبال چنین مسئله ای هستند ، اینکه چه فایده ای دارد باید از خود آن ها پرسید.
در نهایت باید گفت هر قانونی در این سیستم معیوب بخواهد دریافتی پزشکان را محدود کند ، از همان ابتدا یک قانون شکست خورده است و نیازی به شکسته شدن توسط پزشکان ندارد.
