آرژانتین ۱۹۸۵: روایت گذار به عدالت ۱۹۸۵ ، دو سالی است که حکو | التماس تفکر

آرژانتین ۱۹۸۵: روایت گذار به عدالت


۱۹۸۵ ، دو سالی است که حکومت نظامیان پایان یافته است. گذار به دموکراسی با ریاست جمهوری رائول آلفونسو شروع شده است اما ژنرال های کودتاچی کماکان فرماندهی نیروهای مسلح را در اختیار دارند.

توازن بیم و امید شکننده است
و تثبیت دموکراسی و حکومت قانون دشوار
می نماید. زخم های بسیاری بر پیکر کشور باقی مانده و تروما و کابوس دیکتاتوری نظاميان جامعه را آزار می دهد.

هزاران نفر در جنگ کثیف نظاميان علیه مردم کشته یا ناپدید شده اند و دادخواهی مادران روسری سفید کماکان ادامه دارد.

در چنین شرایطی تثبیت دموکراسی و گذار موفقیت آمیز به آن، نیازمند گذار به عدالت است. گذار به عدالت نیز بدون پیگرد، محاکمه و مجازات ژنرال ها و عاملان جنگ کثیف و رهبران حکومت نظامی ممکن نیست.

اما سوال مهم این است که دستگاه قضایی جسارت و توان گذار به عدالت را دارد؟

سانتیاگو میتره در فیلم "آرژانتین ۱۹۸۵" روایتگر، تلاش "خولیو سزار استراسرا" دادستان دادگاه عالی آرژانتین برای مستندسازی، پیگرد و محاکمه رهبران دیکتاتوری نظامی است.

استراسرا آدمی معمولی است که محافظه کاری معمول حقوقدانان شاغل در دستگاه قضا در وجودش تثبیت شده است. او از هیاهو و هیجان فاصله می گیرد، اما زمانی که هنگامه آزمون او فرا می رسد جامه محافظه کاری را پاره می کند، مسیر دشوار و پرمخاطره پیگرد نظاميان را آغاز می کند.

کاری که استراسرا برای آرژانتین انجام داد مهم است، بسیار مهم. کاری که از عهده هر حقوقدانی بر نمی آید؛ دوستان و همکاران سابق در این مسیر همراه او نمی شوند و او ناگزیر تیم همکارش را از فارغ التحصیلان جوان دانشکده های حقوق و کارمندان پایین رتبه دستگاه قضایی بر می گزیند.

فیلم نشان می دهد چگونه استراسرا از زندگی معمولی و خانواده ای آرام به دل ماجرا می زند و قهرمان بی بدیل گذار به عدالت برای آرژانتین می شود.

شاید بهترین تاثیر فیلم نمایش گذار استراسرا از یک انسان معمولی به قهرمان است. قهرمان در دموکراسی، از آسمان نازل نمی شود

انسانی معمولی است که محافظه کاری و مصلحت سنجی فردی را کنار می گذارد و شجاعت مدنی را پیشه می کند.

آرژانتین ۱۹۸۵ نشان می دهد که در استقرار دموکراسی و گذار به عدالت تا چه میزان می توان از ظرفیت انسانی و نهادی نظم موجود بهره برد.

از این منظر فیلم کارگاهی آموزشی برای کنشگرانی است که در پی برهم زدن نظم سیاسی-حقوقی موجود در کشورشان و استقرار نظم جدید هستند.
استراسرا، قضات و کارکنان اداری و قضایی در دوره دیکتاتوری نظاميان هم بیش و کم در همین مشاغل مشغول بوده اند ( که در صحنه مشاجره استراسرا و معاونش "مورنو اوکامپو" به آن اشاره می شود) با این وجود، اگرچه شرمسار از سکوت یا استیصال دوران دیکتاتوری هستند اما فاعل اصلی در استقرار عدالت و گذار به دموکراسی همین مردم و کارگزارانی هستند که در کشور باقی مانده اند.

به قول یکی از شاهدان در صحنه واگویی جنایت نظامیان:

آنان که با وجود ترس حاکم ماندند و ادامه دادند.

نکته مهم دیگر فیلم، روایت ضرورت مستندسازی برای پیگرد جنایت دولتی است.

حکومت جنایتی را که مرتکب می شود، آسان تر از هر جنایتکار دیگری پنهان یا توجیه می کند.

ثبت و مستندسازی یک جنایت دولتی، توسط قربانی یا وابستگان آن ضرورت هر پروژه گذار به عدالت است.

محمدشریف شاهی

@mmoltames