'آغاز مرحله تازه‌ای در مبارزه با بیسوادی در کشور مایه خوشبختی | محمدرضاشاه پهلوی
"آغاز مرحله تازه‌ای در مبارزه با بیسوادی در کشور مایه خوشبختی ماست و امیدواریم این کوشش روزبه‌روز با موفقیت بیشتری همراه باشد، زیرا در نهضت عظیمی که اکنون برای ساختن ایران مترقّی و سعادتمند آینده در جریان است، هیچ عاملی اساسی‌تر و حیاتی‌تر از دو اصل فرهنگ و بهداشت نیست. جهاد با بیسوادی در حقیقت اولین جهاد بزرگی است که ما برای تجدید عظمت و افتخار دیرینه ملت ایران آغاز کرده‌ایم، و اگر متوجه باشیم که کشور ما در گذشته مهد چه تمدّن درخشانی بوده و چگونه این مملکت در طول قرون بسیار کانون فروزانی بوده که از آن انوار معرفت و دانش و معنی به اقطار جهان می‌تابیده است، سنگینی عقب‌ماندگی و انحطاطی را که از این حیث در ادوار اخیر دامنگیر ما شده بود و اهمیت خاص تلاش و کوشش خستگی ناپذیر و مردانه را برای مبارزه با این عقب‌افتادگی بهتر احساس خواهیم کرد.
اگر برای برخی از ملل که هرگز سابقه فرهنگ و مدنیت درخشانی نداشته‌اند بیسوادی و جهل عمومی فقط نقص و عیبی باشد، برای ملّت و کشور ما که روزگاری دراز دانشگاه جهان بوده و از کرانه‌های اقیانوس کبیر تا سواحل اقیانوس اطلس همه ملل و اقوام از سرچشمه علم و معرفت آن سیراب شده‌اند، بقای این وضع گناهی نابخشودنی است و هیچ وظیفه‌ای برای دولت و برای کلیه مردم باسواد این سرزمین حیاتی‌تر و مقدس‌تر از این جهاد با جهل و بیسوادی نیست. ما خود از نخستین روز سلطنت خویش این هدف را در مد نظر داشته و پیوسته در تعمیم فرهنگ و مبارزه با بیسوادی کوشا بوده‌ایم، زیرا همواره ایمان داشته‌ایم که ملّت ایران هر قدر باسوادتر و فهمیده‌تر باشد، بهتر با حقوق خویش آشنا خواهد شد و سهم بیشتری در بنیان‌گذاری یک جامعه سعادتمند و مرفه بر عهده خواهدگرفت.
در پنج اصل عدالت اجتماعی که ما همواره بدان اشاره کرده و آن را سرلوحه اصلاحات کشور قرار داده‌ایم، اصل فرهنگ برای همه اهمیتی خاص داشته‌است و از این جهت همیشه مراقب بوده‌ایم که در کار مبارزه با بیسوادی کندی یا وقفه‌ای روی ندهد. اکنون در سراسر کشور ما در حدود ده‌هزار دبستان وجود دارد که تقریباً یک‌میلیون‌ونیم دانش‌آموز در آنها مشغول تحصیلند و هزاران تن نیز در تمام کشور در کلاسهای شبانه درس می‌خوانند. نظری به ارقام محصلین کشور و تعداد مدارس کافی است نشان دهد که در ده ساله اخیر در کشور ما تعداد محصلین بیش از دو برابر و تعداد دبستانها و دبیرستانها بیش از سه برابر شده‌است و خوشبختانه ملت ایران با سابقه علم‌دوستی و علاقه فطری به تحصیل معرفت که میراث دیرینه این ملت است به طوری از این نهضت باسوادی استقبال کرده که همواره دولت و دستگاههای اداری از حیث مقدورات برای تأمین این خواسته‌ها و جوابگویی به استقبال عمومی در مضیقه بوده‌اند. اکنون که دولت و وزارت فرهنگ فصل تازه‌ای را در این نهضت ملی آغاز می‌کنند، عموم مردم را به شرکت مؤثر و صمیمانه در این مبارزه مقدس دعوت می‌کنیم و امیدواریم با تأییدات الهی و با همت کلیه مردم شرافتمند و وطن‌پرست ایران روزبه‌روز کشور ما بیشتر در راه توسعه فرهنگ و معرفتی که با تقوی و فضیلت توأم باشد، پیش رود، و نسلهای آینده این مملکت بتوانند با داشتن شرایط مساوی با سایر ملل مترقّی جهان از لحاظ دانش و فرهنگ سربلندانه مقامی را که شایسته ملّت بزرگ ایران است در جامعه ملل آزاد و سعادتمند جهان برای این مملکت تأمین کنند."
سخنان اعلیحضرت شاهنشاه در آغاز هفته مبارزه با بیسوادی؛ شهریور ۱۳۴۰
