پروژه شکست خورده 'انسان' ۱.چندی پیش در جمعی درباره این موضوع | رخداد تازه(مصطفی مهرآیین)
پروژه شکست خورده "انسان"
۱.چندی پیش در جمعی درباره این موضوع سخن گفتم که "انسان بودن چیست؟" وقتی می گوییم انسان موجودی ناطق،سیاسی،اخلاقی،عاقل،یا دارای هر صفت دیگر است خود این "انسان بودن" چیست.در آن جمع از زبان متفکرانی همچون آگامبن،نیچه،رورتی،کریستوا،ریکور،و...کوشیدم به این پرسش بنیادی پاسخ بدهم که انسان بودن چیست.بعد از اون سخنرانی یکی از حضار گفته بود همه این چیزهایی که این آقای دکتر درباره انسان بودن گفت را خودمون میدونستیم و چیز تازه ای نگفت.
۲.نکته کلیدی سخنرانی من نیز همین بود که نشان دهم این انسان بودن دایم به فراموشی سپرده می شود.هدف من طرح پاسخ فلسفی جدید به این پرسش نبود و نیست.هدف من به یاد آوردن چندباره و چندباره این نکته است که ما انسانیم و نباید انسان بودگی خود را به آسانی فراموش کنیم و از دست بدهیم که در پی آن به آسانی به ورطه تبدیل شدن به یک حیوان وحشی سقوط خواهیم کرد .بااینحال،گویا انسان به راحتی انسان بودگی خود را از دست می دهد.شاید بهتر باشد به جای نیایش کردن و به یاد آوردن وجود خدا بنا به آنچه ادیان گفته اند،انسان بتواند بنا به مناسکی دایم به خود یادآوری کند که انسان است و باید انسانی زیست کند.
۳.ماجرای اینروزهای مناقشه اسرائیل و اعراب فلسطینی،کشتن دسته جمعی یک یهودی یا عرب در وسط خیابان،به قتل رساندن نزدیک به صد دختر دانش آموز در افغانستان،کشتن نزدیک به هزار انسان در ایران سال نود و هشت و همه فجایع بشری دیگر به ما نشان می دهد که پروژه انسان به دلیل فراموشی دایم انسان بودگی انسان تبدیل به ،"پروژه ای شکست خورده" شده است که دیگر قابل ستایش نیست.
۴.بی شک به زبان آدورنو یکی از ویژگی های انسان بودن این است که باید همواره در میانه نور،انتظار برآمدن سیاهی و تاریکی داشت.جهان انسانی به زبان آدورنو همواره تابناک است اما تابناک از فاجعه.در این تردیدی نیست که سیاهی جز از ماهیت انسان بودگی ماست.اما انسان به واسطه فراموش کردن انسان بودگی خویش دیگر حتی قادر به دیدن زشتی سیاهی و تاریکی نیست.در یک کلام،پروژه انسان پروژه شکست خورده ای است که ایجاد تحول در آن نیازمند بازاندیشی دراز مدت و عمیق انسانی دارد تا انسان بتواند در اوج دیدن نور در تاریکی قادر به فهم زشتی تاریکی نهفته در نور انسان نیز باشد.
