تائید و تکذیب‌های اخیر در واکنش به اخبار مذاکرات ایران و آمریک | فردای بهتر (مصطفی تاجزاده)
تائید و تکذیب‌های اخیر در واکنش به اخبار مذاکرات ایران و آمریکا به چه معناست؟
پروژه مهار به جای احیای برجام
آرمین منتظری
دولت بایدن با نزدیک شدن به رقابت‌های انتخاباتی، آماده امضای توافق احیای برجام با ایران نیست. از سوی دیگر، برجام سال 2015 به واسطه پیشرفت‌های هسته‌ای ایران دیگر آن کارکرد مدنظر آمریکا و اروپا را ندارد، چه‌بسا که برخی از بند‌هایش به‌زودی منقضی خواهد شد.
برای مثال در اکتبر سال جاری میلادی، محدودیت‌های برنامه موشکی ایران طبق برجام از میان خواهد رفت. موضوع دیگر این است که از نظر اروپا و آمریکا، احیای برجام سال 2015، لزوماً نه‌تنها مانع روابط نزدیک و همکاری‌های دفاعی ایران و روسیه نمی‌شود، بلکه موجب خواهد شد دست ایران برای پیگیری سیاست‌های فعلی‌اش بازتر شود.
البته در عین حال، آمریکا و اروپا در خصوص برنامه هسته‌ای ایران نمی‌توانند بی‌تفاوت بمانند. بنابراین راهکار میان‌مدت‌شان ممکن است این باشد که به طرقی روند پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را از طریق یک «تفاهم» کاهش دهند تا در میان‌مدت بتوانند راهکاری برای از میان برداشتن بن‌بست‌های دیگر بیابند. آنچه که اکسیوس درباره هشدار آمریکا به ایران درباره غنی‌سازی 90 درصدی نوشته را نیز می‌توان در همین راستا ارزیابی کرد.
واشنگتن خواهان این است که برنامه هسته‌ای ایران در کوتاه‌مدت از سطحی فراتر نرود و به شکلی در وضعیتی خاص، مهار شود. سفر بلینکن به عربستان را نیز می‌توان بخش دیگری از استراتژی مهار ایران در منطقه و محدود کردن نفع ایران از عادی‌سازی روابط با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس ارزیابی کرد.
در نهایت اینطور به نظر می‌رسد که راهکار مدنظر آمریکا و اروپا و تاکیدشان بر در اولویت بودن دیپلماسی، رسیدن به توافقی جدید با ایران است؛ توافقی که بتواند نگرانی دیگر این کشورها را نیز پاسخ‌گو باشد. اما تا آن زمان، استراتژی آمریکا و اروپا، کنترل، مهار و کاهش تنش با ایران در سطحی است که اوضاع از کنترل خارج نشود. البته ایران نیز طی ماه‌های گذشته سعی کرده حتی‌الامکان از شدت فضای تنش با اروپا بکاهد. آزادی برخی زندانیان در پروژه‌های تبادل زندانی با برخی کشورهای اروپایی را می‌توان در همین چارچوب ارزیابی کرد. اما به نظر می‌رسد که این میزان از تنش‌زدایی کافی نبوده و تناسبی با تنش‌زدایی ایران در منطقه نداشته است.
درحالی‌که در ماه‌ها پیش کارشناسان توصیه می‌کردند که تنش‌زدایی منطقه‌ای باید به موازات تنش‌زدایی با غرب انجام شود اگرنه توازن در روابط به هم خواهد خورد. حال وزن تنش‌زدایی ایران در منطقه از حدی فراتر رفته است، این امر موجب شده آمریکا و اروپا نگران شوند که مبادا احیای برجام در این شرایط خاص، امتیازات بیش از حدی به ایران اهدا کند.
