روحانیت و قمار بر سر فرصت تاریخی سؤالات خیمه از دکتر حسن محدث | زیر سقف آسمان
روحانیت و قمار بر سر فرصت تاریخی
سؤالات خیمه از دکتر حسن محدثی گیلوایی درباره‌ی روحانیت
. آیا می‌توان فاصله مردم با روحانیت و یا مساجد و منابر را به «به روز نبودن روحانیت» ربط داد؟ محدّثی: واقع این است که موضوع قدری نیاز به توضیح دارد. نخست این‌که باید توضیح بدهیم منظور ما از روحانیت چیست؟ آیا منظور شما سازمان روحانیت است به‌طور کلّی یا حوزه‌ی علمیه است یا افراد روحانی؟ و اگر منظور شما افراد روحانی است، کدام دسته از آنان مدّ نظر است؟ مراجع تقلید؟ مبلّغان دینی؟ روحانیان واجد سمت‌های سیاسی؟ روحانیان دانش‌گاهی؟ در مورد هر یک از این‌ها جداگانه باید بحث کنیم. با این حال، می‌توانم به این پرسش کلّی پاسخی کلّی بدهم و آن این است که از نظر من غیر از برخی از روحانیانی که در دانشگاه فعّالیت می‌کنند (و نه همه‌ی آنها) و من افتخار آشنایی با برخی از آنان را در محافل دانش‌گاهی پیدا می‌کنم و به برخی از آنان ارادت دارم، بقیه را در هر معنایی که مدّ نظر شما باشد، دچار عقب‌مانده‌گی و تأخّر فرهنگی می‌دانم. البته، این‌ها حدس و گمان بنده است و یا ناشی از مطالعات محدود و تجربه‌های محدود است و الآن نمی‌توانم در باب آنها شواهد تجربی عرضه کنم. بیش‌تر این‌طور حدس می‌زنم و سخن‌ام در همین حد اعتبار دارد. بر اساس همین اندیشه‌ی وارسی نشده و پژوهش نشده، فکر می‌کنم این هم در این فاصله‌ای که شما از آن سخن می‌گویید قدری مدخلیت دارد، ولی به نظر من علت اصلی فاصله‌ی مردم از روحانیت و روحانیان نیست. مهم‌ترین علّت عدم موفقیّت روحانیان و روحانیت در اداره‌ی جامعه است. روحانیان شعارهایی دادند، آرمان‌هایی مطرح کردند، طرح‌هایی ارایه کردند، و ادّعاهایی را با مردم در میان گذاشتند و به نظر من پس از چهار دهه هنوز موفّق نبوده‌اند. متأسّفانه باید عرض بکنم که آنان در حال از دست دادن فرصتی تاریخی هستند. معلوم نیست که دیگر چنین فرصتی مجدداً به روحانیان داده شود. آنها در حال استفاده‌ی یک‌طرفه از ذخایر اعتبار فرهنگی و اجتماعی روحانیت هستند؛ اعتباری که در طیِّ قرون حاصل شده است. این اعتبار فرهنگی و معنوی و اجتماعی بدون این‌که چیزی بدان افزوده شود، در حال مصرف شدن مداوم و سریع است. به‌نظر من کارنامه‌ی تاریخی آنان پس از کسب قدرت، موفقیت‌آمیز نبوده است. البته باید در این مورد هم کار تجربی بکنیم و از مردم نظرخواهی بکنیم. الآن به‌نحوی درگیر پژوهشی تجربی درباره‌ی حضور اجتماعی فقه هستم و اگر این کار أن شاء الله به مرحله‌ی ورود به میدان برسد و داده‌هایش حاصل شود، دقیق‌تر می‌توانیم در این باره سخن بگویم. در هر صورت کارهایی تجربی در دست انجام است که امیدوارام به انتها برسد و نتایج‌اش ارایه شود. (ادامه‌ی این گفت‌وگو را در فایل زیر بخوانید.) @HasanMohaddesi
