معرفی کتاب دختران ناصرالدینشاه (شرح حال و اسناد) تالیف: فاطم | تاریخ نو
معرفی کتاب دختران ناصرالدینشاه (شرح حال و اسناد)
تالیف: فاطمه قاضیها
دختران ناصرالدینشاه، تعدادی در نوزادی و خردسالی درگذشتند، ولی آنها که زندگی کردند و آنچه نگارنده بدان دست یافت 16 نفر بودند، این شاهزادهخانمها به ترتیب تاریخ تولد معرفی شدهاند و تا آنجا که مقدور بود به اسناد و شرح زندگانی آنها پرداخته شد، آنها که در زمان حیات ناصرالدینشاه به ثمر رسیدند بعضی زندگی افسانهای داشتند. مثل عصمتالدوله و آنها که بعد از قتل ناصرالدینشاه نشو و نما کردند، اکثرا در فقر و تنگدستی به سر میبردند. اولین دختر ناصرالدینشاه فخرالملوک بود، وی شعر میسرود و فخری تخلص میکرد، او همسر حاکم قم بود. دومین دختر ناصرالدینشاه، عصمتالدوله بود، وی در دوران سلطنت پدر عروس ثروتمندترین مرد ایران شد، عصمتالدوله نیز بعد از ازدواج یک زندگی رویایی با 22 نفر خدمه و..داشت. که شرح آن به تفصیل در کتاب آمده است. سومین دختر ناصرالدینشاه که او هم، از زندگی پرماجرایی برخوردار بود، بانوی عظمی، خواهر اعیانی ظلالسلطان است، شرح زندگانی و اسناد بانوی عظمی 38 صفحه از کتاب حاضر را در بر میگیرد. چهارمین دختر ناصرالدینشاه ضیاءالسلطنه بود، که وی را در 20 سالگی به عقد و ازدواج امام جمعه درآوردند. مطالبی از قبیل: شرح عروسی او به روایت ناصرالدینشاه و غیره در این کتاب مندرج است. دو ضیاءالسلطنه دیگر که یکی دختر فتحعلیشاه، و دیگری که دختر امام جمعه (نوه ناصرالدینشاه) و همسر مرحوم دکتر محمدمصدق بود که در این کتاب معرفی شدند. پنجمین دختر ناصرالدینشاه والیه نام داشت، که مادرش هما خانم مشهور به والیزاده بود، 10 صفحه از کتاب حاضر مربوط به والیه است، ششمین دختر ناصرالدینشاه ، افسرالدوله است وی همسر ابوالفتحمیرزا مؤیدالدوله، پسر سلطانمرادمیرزا حسامالسلطنه، فاتح هرات، بود. تومانآغا فخرالدوله، دختر هفتم و فرزند دهم ناصرالدينشاه، از خازنالدوله همسر گرجي ناصرالدینشاه بود، مطالبی از عشق و ازدواج او با مجدالدوله، بخشی از اشعار فخرالدوله و تعداد 38 سند حاوی مکاتبات ناصرالدینشاه و فخرالدوله، همچنین نحوه مرگ غمانگیز او و... در کتاب درج شده است. دختر هشتم ناصرالدینشاه تورانآغا فروغالدوله است. وی که بعدها ملقب به ملکه ایران شد، خواهر تنی فخر الدوله و از یک مادر بودند. شرح حال و اسناد فروغالدوله نسبت به 15 خواهر دیگر صفحات بیشتری از این کتاب را اشغال کرده است (76 ص)، زیرا علاوه بر مکاتباتی که با ناصرالدینشاه داشته در جریان مشروطیت وقایع تهران را برای همسرش که در رشت و غیره به سر می برده قلمی کرده است. نهمین دختر زهراخانم ایرانالملوک، افتخارالسلطنه است. مادرش لیلی خانم بود، وی با وجود چهار فرزند از همسرش جدا و زندگی عاشقانهای با نظامالسلطان آغاز کرد، عارف قزوینی نیز در زندگانی او نقش داشت، علیایحال داستانهای عاشقانه وی و تنگدستی او در میانسالی و اواخر عمر، صفحاتی از کتاب را در برمیگیرد. اخترالدوله دختر دهم نیز از شاهزادگان معروف قاجاری است و علت آن ازدواج با عزیزالسلطان یا ملیجک، دردانه و عزیز کرده ناصرالدین شاه، بود. وی بعد از ترور ناصرالدینشاه از ملیجک جدا و به همسری ارشدالدوله (معروف به علی گاردی) که مبتنی بر علاقه طرفین بود در آمد. اخترالدوله هنوز به چهل سالگی نرسیده بود که درگذشت. یازدهمین نفر فرحالسلطنه دختر یکی از زنان صیغهای ناصرالدینشاه به نام مرجانخانم ترکمانیه و دوازدهمین دختر، زهرا تاجالسلطنه، یکی ازدخترا ن مشهور ناصرالدین شاه بود که درجریان مشروطه به عنوان یک زن درباری نقشی مؤثرداشته است. مراسم عروسی و ازدواج نافرجام او، معلمش، معایب مظفرالدین شاه و دربارش، فعالیتهای اجتماعی و فقر و تنگدستی وی از چهل سالگی به بعد در کتاب مندرج است و بالاخره در نهایت به مطالبی هر چند اندک در مورد آخرین دختران او که در اواخر سلطنت شاه متولد شده بودند اختصاص یافته است آنها به ترتیب عبارتند از: شرفالسلطنه، خدیجه ناصری، عزالسلطنه، قدرتالسلطنه و نهایتا عزیزالسلطنه، آخرین دختر ناصرالدینشاه قاجار، که بعد از قتل پدر متولد شد و در پانزده سالگی در تنگدستی در گذشت. تا آنجا که مقدور بود سعی شد که تصاویری در ارتباط با مطالب تهیه و تقدیم علاقمندان شود و بالاخره با تصاویر ضمیمه، فهرست عمومی اعلام و فهرست تصاویر، کتاب به انتها میرسد.