روزنامه‌ها علیه دکتر مصدق مرضیه ثمره‌حسینی با وجود گذشت هفت | تاریخ نو
روزنامه‌ها علیه دکتر مصدق
مرضیه ثمره‌حسینی
با وجود گذشت هفت دهه از کودتای 28 مرداد 1332، این واقعه کماکان از وقایع مهم تاریخ معاصر ایران به شمار می‌رود. در 28 مرداد سال 1332 دولت ملی مصدق به وسیلۀ کودتای آمریکایی-انگلیسی و با حمایت نیروهای داخلی حامی شاه و دربار سرنگون شد. دکتر محمد مصدق در اردیبهشت سال 1330 به نخست‌وزیری رسید و ملی کردن نفت و انتخابات آزاد را در رأس سیاست‌های خود قرار داد. وی در تیرماه 1331 استعفا داد و شاه بلافاصله احمد قوام را به نخست‌وزیری منصوب کرد؛ تصمیمی که برای مردم ناخوشایند بود و علیه آن به خیابان‌ها ریختند.
عمر دولت مصدق کوتاه بود پس از کشتار مردم در سی تیر 1331 و استعفای قوام، مصدق مجددا مأمور تشکیل دولت شد. در این زمان او از طرف مردم حمایت می‌شد و بسیاری از روزنامه‌ها در جهت سیاست‌های ملی‌گرایانه و ضد استعماری‌اش گام برمی‌داشتند. اما عمر نخست‌وزیری مصدق کوتاه بود. او فقط 2 سال و 3 ماه نخست‌وزیر ایران بود و دولت ملی او با برنامه‌ای از پیش تعیین شده توسط آمریکا، انگلیس و حامیان شاه سقوط کرد. پس از وقوع کودتا، مصدق بازداشت و به 3 سال حبس انفرادی و پس از آن حصر خانگی محکوم شد.
وقتی روزنامه‌ها علیه مصدق شدند! پس از کودتای 28 مرداد، سیاست روزنامه‌ها در قبال دکتر مصدق تغییر کرد و همه روزنامه‌ها سیاست حمله و بایکوت را علیه او در پیش گرفتند. نمونۀ تغییر رفتار روزنامه‌ها را می‌توان در روزنامۀ سنگلاخ به مدیر مسئولی محمدعلی چوبک دید. این روزنامه در دوران دولت دکتر مصدق از حامیان دولت بود و با وجود برخی مطالب انتقادی غیرمستقیم، در حمایت از دولت و سیاست استعمارستیزی آن فعالیت می‌کرد. در شمارۀ 11 روزنامۀ سنگلاخ به تاریخ پنج‌شنبه 1 مرداد 1332 مطالبی کاملا منطبق با سیاست‌های دولت به چاپ رسیده است. یادداشتی با عنوان «بپاس روح شهدای سی‌ام تیر به پیش» در حمایت از قیام سی تیر و به قدرت رسیدن مجدد مصدق و شکست احمد قوام، نخست‌وزیر منتخب شاه، نوشته شده است: «بار دیگر چرخ فرسوده و از کار افتاده ولی در عین حال مکارانه و مزورانۀ انگلستان در تهران یعنی در مرکز به فعالیت افتاد و به تصور اینکه ملت قهرمان ایران همان ملت دیروزی است که نفهمیده طوق رقبت و اسارت استعمار انگلیس را به گردن نهد دست به یک‌سری اقداماتی زد تا شاید بتواند یکی از رجال پوسیده و مالیخولیایی پرورش‌یافتۀ خویش [احمد قوام] [را برای] زمامداری ایران منصوب نموده». در ادامه نیز قوام را نوکر چرچیل معرفی کرده و او را «پیرمرد فرتوت خودخواه و مستبد خوانده که بارها روح خیانتکار خود را به ملت معرفی کرده است» و شعری هم در وصف شهدای سی‌ام تیر چاپ کرده. اما پس از کودتا، سیاست این روزنامه به کلی تغییر می‌کند. برای نمونه، اگر به شمارۀ 15 سنگلاخ به تاریخ چهارشنبه 4 شهریور 1332 نگاه کنیم مطالبی در حمایت کامل از شاه و مخالفت با مصدق منتشر شده است: مطالبی مانند «شرح کارهای خلاف قانون دکتر مصدق در زمان نخست‌وزیری» یا این مطلب که «وقاحت را به جایی رسانیده بودند که در کشوری که شش هزار و هفتصد سال شاه را سایۀ خدا می‌دانند ما را به جرم شاهدوستی، مزدور اجانب می‌خواندند» و حتی «خبر مسرت‌بخش قتل حسین فاطمی باید تایید شود» نشان از چرخش 180 درجه‌ای روزنامه‌ها در قبال دولت ملی پس از کودتای 28 مرداد دارد.
دکتر مصدق در سکوت خبری جان سپرد سیاست حمله به سردمدار ملی کردن صنعت نفت که در روزهای پس از کودتا انجام شد، در نهایت به بایکوت خبری دکتر مصدق انجامید و این دولتمرد مردمی و ایران‌دوست در 14 اسفند 1345 در 84 سالگی بر اثر سرطان در احمدآباد در سکوت خبری جان سپرد.
