یادداشتی به مناسبت روز بین‌المللی روابط‌عمومی «مسئولیت در قبال | نیرونیوز
یادداشتی به مناسبت روز بین‌المللی روابط‌عمومی «مسئولیت در قبال جامعه» از «روابط‌عمومی» جدا نیست؛ به‌ویژه در وزارتی چون نیرو هزاره‌ی سوم، شبیه هیچ چیز دیگری در تاریخ بشر و حتی این کره‌ی خاکی نیست. نه زیست و زندگی‌اش، نه مشاغل و حرفه‌هایش، نه فن‌آوری و دستاوردهایش، نه صنعت و هنر و سرگرمی و رفاه و تندرستی‌اش، نه ارتباطات و البته نه روابط‌عمومی‌اش... آنچه برای ما مهم است اینکه: دو دهه و اندی را که در قرن بیست و یکم می‌گذارنیم، کارکرد، کاربرد، تعاریف و وظایف روابط‌عمومی‌ها کاملا دگرگون شده و هیچ شباهتی با آنچه در انتهای قرن پیش، «روابط‌عمومی مدرن» شناخته می‌شد ندارد. بماند که برای ما در ایران، روابط‌عمومی هیچ‌گاه همین مدرن هم نشد و همواره در مرحله‌ی سنتی و حتی پیشاسنتی باقی ماند. اما امروزه پی.آر (public relations)ها در دنیای پساپسامدرن یا همان عصر متاورس و هوش مصنوعی؛ پرچمدار بسیاری از صنوف و حرفه‌ها و تخصص‌ها شده‌اند، از تبلیغات و خدمات و برندینگ و آی‌تی بگیر تا اقناع و عملیات روانی و انتخابات. آن هم تنها با یک ابزار: «مسئولیت اجتماعی...» اعتراف می‌کنم همان قدر که خود روابط‌عمومی در کشور ما ناشناخته، مهجور و فرزند ناخواسته است، مسئولیت اجتماعی نیز. از اس.آر (social responsibility) تقریبا هیچ تعریف مدون و درست و عملیاتی در کشور ما وجود ندارد، و هرچه هست تلاش‌هایی نافرجام و بدفرجام در راستای پروپاگاند سازمانی و دولتی است که به جز در معدودی موارد، انجام و سرانجام مطلوبی هم ندارد.
این بی‌اهمیتی و نادیده انگاشتن مسئولیت‌های اجتماعی، در سازمان‌ها و دستگاه‌های خدمت‌رسان، البته به اوج رسیده و در بین مجموعه‌های متعددی چون برق، گاز، آب، شهرداری و... جز یکی دو مجموعه (کج‌دار و مریز) هیچ کدام نه می‌دانند چیست و نه تمایلی به دانستن دارند؛ چه برسد به طرح‌سازی و برنامه‌ریزی و هدف‌یابی و اجرا. اگر بخواهیم کمی دقیقتر و موردی‌تر باشیم، باید گفت در صنعت آب، آبفا و برق ایران، به هردلیلی که برایش سطرها می‌توان نوشت، علاقه‌ای که باید در حوزه روابط عمومی‌ها باشد، کم است و نیست؛ و رسانه‌ها و علوم اجتماعی، کمتر علاقه‌ای به این داستان نشان می‌دهد! و طبعا کسانی نمی‌خواهند محیط‌هایی به شدت بسته، باز شوند و «دیوار شیشه‌ای» از برای مردم جا بیفتد و... بنابراین شاید آن نگاه «ارباب‌رعیتی»، رجحان می‌یابد بر تصور مفاهیم علوم انسانی و اجتماعی، و جای مسئولیت و خدمت با فاصله‌گرفتن از مردم و نادیده‌گرفتن نفع جمعی عوض می‌شود. و این‌جاست که کار روابط‌عمومی و مسئولیت اجتماعی و ایضا رسانه سخت می‌شود. اگر بخواهیم «کلاه سیاه» بر سر بگذاریم باید گفت تمامی دولت‌ها به‌ویژه در وزارتخانه‌هایی چون نیرو، به هردلیلی که برایش سطرها می‌توان نوشت، نه علاقه‌ای به واقعیت و حقیقت روابط عمومی داشته‌اند و نه به رسانه‌ها و نه علوم اجتماعی و اصلا هر چیزی که با ارتباطات انسانی سر و کار دارد. پی.آر برای آن‌ها صرفا مجراهایی برای تبلیغات شخصی و پروپاگاندای تیمی و سفیدنمایی بی‌پایه‌ی همه‌ی کارهای غلط بوده و بنابراین با نگاه تبلیغات‌محور و بالا به پایین به ذینفعان می‌نگرند و اجتماع، برایشان نقش سکوی پرتاب به میز بعدتر و نشستن بر صندلی بزرگ‌تر دارد. پس هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارند. اما اگر بخواهیم «کلاه سفید» بر سر بگذاریم، علیرغم این نگاه انتفاعی به مردم در حاکمیت نیرو، نشانه‌هایی مثبت و بارقه‌هایی امیدبخش از نهادینه شدن ارتباطات انسانی در برخی از مجموعه‌های آب و برق کشور به چشم می‌خورد. تلاش‌هایی هر چند خام‌دستانه، اما تحسین برانگیز که نشان می‌دهد برخی مدیران نسل جوان ما، عینک‌های وسیله‌محور به ارتباطات و جامعه را برداشته و نگاه منفعت طلبانه به مردم ندارند و اتفاقا هدف‌شان، ایفای نقش‌هایی از جنس مسئولیت اجتماعی است. ازآنجا که این روزها، باز به هر دلیلی، کلاه سفید بر سر داریم، به غایت به پیشروان اس.آر (social responsibility) در صنعت آب، آبفا و برق امیدواریم و به همین بهانه، این نوشتارها ادامه خواهد یافت. «ادامه‌دارد…» دکتر وحید ضرابی‌نسب/ فعال رسانه و مدیرمسئول نیرونیوز join @nirounews
