#شبکه_مطالعات_سیاستگذاری_عمومی کدام خانواده؟ کدام سیاست؟ (نق | شمس - NPPS.IR
#شبکه_مطالعات_سیاستگذاری_عمومی کدام خانواده؟ کدام سیاست؟ (نقدی بر سخنرانی دکتر علی جنادله در مرکز بررسی‌های استراتژیک)
علی پیرحیاتی
در سخنرانی دکتر جنادله، بر مبنای تحقیقات جزئی، گزاره‌های بسیار کلان استنتاج شده‌است. به تعبیر دیگر، از چند مورد تحقیق راجع به رابطه نرخ باروری و توسعه اقتصادی یا رابطه نرخ باروری و تحصیلاتِ زنان، به‌هیچ‌وجه نمی‌توان نتیجه گرفت که روندهای کلانِ تغییرِ ساختار خانواده در غرب تغییر کرده یا تغییر خواهد کرد.
دربارهٔ مقایسهٔ بین دو رویکرد ارزشی و ساختاری، باید توجه داشت که در نگاهی کلی‌تر، تنها رویکرد ارزشی می‌تواند تحولات عمده در فرهنگ غرب (از جمله گسترش دموکراسی، رشد نظام سرمایه‌داری، اهمیت‌یافتن حقوق زنان، گسترش ارتباطات و غیره) را توضیح دهد و رویکرد ساختاری حتی اگر موفق باشد، فقط برای تبیینِ جنبه‌های بسیار جزئی به کار خواهد آمد. از طرف دیگر، رویکرد ساختاری در نهایت به رویکرد ارزشی تحویل‌پذیر است زیرا اصولاً پیش‌فرض می‌گیرد که تغییراتی بنیادی در زندگیِ شهروندان پدید آمده است و حال با اصلاحات اقتصادیِ مناسب و سازگار شدن با این تغییرات، از آشفتگیِ نهاد خانواده کاسته شده‌است.
بسیاری از چالش‌های اجتماعی در ایران خصوصاً در حوزه زنان (حق طلاق، حجاب اجباری، ورود زنان به ورزشگاه‌ها، دوچرخه‌سواری زنان، آوازخوانی زنان و ...) به‌روشنی ناشی از تغییرات ارزشی است و طبعاً مسئلهٔ تمایل یا عدم تمایل به ازدواج و فرزندآوری را نیز باید در همین بافتِ ارزشی درک کرد. حال تذکرِ این نکته که در این موردِ خاص، می‌توان نگاه ساختاری داشت، چه کمکی به تحلیلِ مسائلِ جامعه خواهد کرد؟
دکتر جنادله اشاره می‌کند که روند کلیِ داده‌ها نشان می‌دهد آشفتگی در نهاد خانواده احتمالاً رو به پایان است و با افزایشِ ثبات خانواده و بازگشت نرخ باروری، یک «سرانجام خوش» را شاهد هستیم. حال این سوال پیش می‌آید که مگر می‌توان در عالمِ سیاستگذاری، با نگاهِ «خوش» و «ناخوش» پیش رفت؟ «خوش» از دیدِ چه کسی و با چه معیاری؟ چنین توصیفی خصوصاً در بحث از پیامدهای سیاستیِ یک تحول اجتماعی، آدرسِ غلط دادن به سیاست‌گذار خواهد بود، به این معنا که اتفاقاً در برخی تحولات که به مذاقِ سیاست‌گذار «خوش» نمی‌آید، می‌توان منتظرِ یک پایان خوش ماند! در واقع، سیاست‌گذار به‌جای آنکه سعی کند این تحولات را درک کند و خود را با آنها وفق دهد، می‌تواند شعار دهد که چنین تغییراتی انحرافی و گذرا هستند و اتفاقاً در جوامع غربی هم باعثِ «ناخوشی» شده بودند و حالا به سرانجامِ خوش رسیده‌ایم!
