هزینه سنگین خروج ایران از NPT در گفت‌وگو با «قرن نو»: رضا نصری | دانشنامه تخصصی حقوق بین الملل
هزینه سنگین خروج ایران از NPT در گفت‌وگو با «قرن نو»: رضا نصری
@phdLAW
اگر تاکنون ایران از یک مزیت سیاسی، حقوقی و اخلاقی بالاتری برخوردار بود - و می‌‌توانست به پشتوانه آن «قانون‌شکنی‌های دولت ترامپ» و «تعلل دولت بایدن» را مقصر شکست دیپلماسی جلوه دهد - امروز قطعنامه شورای حکام عملاً ایران را در مظان اتهام قرار داده و از جایگاه مدعی به پشت میز «متهم» منتقل کرده است. رأی بالای قطعنامه و حمایت بسیاری از کشورهای دیگر از آن نیز نشان می‌دهد - علیرغم میل و هشدارهای ایران - اجماع گسترده‌ای علیه کشور در حال شکل‌گیری است.
حال، در چنین فضایی، عده‌ای می‌گویند از NPT خارج شویم! بسیار عالی! برای خروج از NPT ایران باید مطابق ماده ۱۰ این معاهده طرح خروج خود را با یک اطلاع سه ماهه به «شورای امنیت سازمان ملل» - همراه با دلایل و توجیهات خود - ارائه دهد.
به بیان دیگر، ایران باید عملاً یک مسیر سوم - در کنار مسیر «نقض تعهدات پادمانی» و مسیر «مکانیسم ماشه» - بدست خود برای خودش به سوی شورای امنیت باز کند! سپس، پس از مراجعه به شورای امنیت، مستنداتی ارائه دهد که نشان دهد چرا ماندن در NPT را در «شرایط فوق‌العاده» پدید آمده با «منافع حیاتی» خود سازگار نمی‌داند. آن زمان، اعضای شورای امنیت ناگزیر تصمیم خواهند گرفت آیا دلایل ایران را موجه می‌دانند یا اینکه با خروج ایران از این معاهده مشکلی ندارند!
پر واضح است در چنین شرایطی اعضای شورای امنیت - از جمله چین و روسیه که با خروج ایران از NPT همواره مخالف بوده‌اند - با تصویب یک قطعنامه جدید برای بازگشت ایران به این معاهده ضرب‌الاجل تعیین کنند و احتمالاً در همان متن سازوکارهای جدیدی نیز برای اِعمال نظارت‌های فوق‌العاده علیه ایران - بر مبنای الگوی UNSCOM در مورد عراق - تعریف نمایند.
در واقع، در بهترین حالت، با خروج ایران از NPT، آمریکا و کشورهای غربی در بحبوحه مذاکرات (یا پس از آن) به یک قطعنامه تهدید‌آمیز جدید علیه ایران مجهز شده‌اند که می‌توانند از آن به عنوان یک اهرم فشار موثر استفاده کنند. اگر مذاکرات هم شکست بخورد، در کنار این قطعنامه جدید، شش قطعنامه‌های فصل هفتمی قبلی شورای امنیت نیز به واسطه مکانیسم ماشه احیا خواهد شد که این خود شرایط بی سابقه‌ای را برای ایران رقم خواهد زد!
بگذریم از اینکه در بُعد سیاسی و راهبردی نیز خروج ایران از NPT در بهترین حالت روابط ایران با کشورهای منطقه را به شدت تیره خواهد ساخت؛ و در بدترین حالت نیز، به خروج ترکیه، عربستان سعودی، امارات، بحرین، مصر و بسیاری از کشورهای دیگر از این پیمان منتهی خواهد شد که این خود تبعات بلندمدت امنیتی بسیار سنگینی برای ایران در پی خواهد داشت. در اینجا پرسش این است که با فروپاشی رژیم عدم اشاعه ایران با چه امکانات و هزینه‌‌ای می‌خواهد فعالیت هسته‌ای کشورهای همسایه را تحت نظارت قرار دهند و مهار کند؟ طرفداران خروج ایران از NPT توضیح دهند چگونه ایجاد چنین وضعیتی را به سود کشور می‌دانند؟ در واقع، بسیاری از این دست توصیه‌ها به هیچ عنوان پایه و مبنای کارشناسی ندارد و عملاً جز گمراه کردن تصمیم‌گیران و تهییج فضای کشور هیچ دستاوردی ندارند.
