2022-01-07 12:55:54
شرم با «حس گناه»، «خجالت» و «تحقیر» فرق داره. بعضیها معتقدن این احساس چهار درجهی مختلفِ یک حس هستن. ولی نویسنده اعتقاد داره اینها احساسی کاملا متفاوتند.
«خجالت» (Embarrassment) کمتر از بقیه جدیه. یه اشتباهی رخ داده و ما بخاطرش معذب میشیم. ولی در عین حال میدونیم این اتفاق نرماله و ممکن بود برای هرکسی پیش بیاد. بعدا در موردش جوک میگیم و ازش میگذریم. (مثلا از دستشویی بیاید بیرون و زیپ شلوار باز باشه).
«حس گناه» (Guilt) رو خیلیها با شرم اشتباه میگیرن. حس گناه و شرم هر دو احساسی هستن که با ارزیابی خود شروع میشن. ولی در حس گناه فرد احساس میکنه "من یک کار اشتباه انجام دادم" (تمرکز روی عمل) ولی در حس شرم فرد میگه "من آدم بدی هستم" (تمرکز روی شخصیت).
حس گناه میتونه محرک مثبتی برای تغییر باشه. ما یک عملی انجام دادیم که مغایر با ارزشهای خودمون هست. بخاطرش عذرخواهی میکنیم و سعی میکنیم رفتارمون رو درست کنیم.
ولی حس شرم تمرکزش روی شخصیت ماست. ما باور میکنیم آدم بدی هستیم. باید بخشی از خودمون رو مخفی کنیم. این حس باعث تغییر مثبت در ما نمیشه. باعث مخفی کاری میشه، یا فرد رو در انجام تصمیمهای آیندهاش فلج میکنه. کسی که احساس شرم میکنه، ممکنه بقیه رو هم برنجونه و بهشون احساس شرم بده.
حس «تحقیر» (Humiliation) هم با شرم فرق داره. مثلا معلمی سر کلاس به دانشآموزی بگه احمق. درسته دانشآموز احساس ناخوشایندی خواهد داشت، ولی این باور رو داره که سزاوار اون رفتار نبوده. به همین دلیل، در موردش با بقیه صحبت میکنه و از زیر این بار روانی راحتتر خارج میشه.
ولی در حس شرم، فرد پذیرفته که مشکلی داره. اگه کسی بهش بگه احمق، در ذهن خودش به اون حق میده که چنین چیزی بهش بگه. حس شرم باعث میشه اون خودش رو مخفی کنه، و با کسی در موردش حرف نزنه. همین حرف نزدن شرایط رو بدتر هم میکنه.
احساس تحقیر میتونه تبدیل به شرم بشه. مخصوصا اگه تکرار بشه. مثلا پارتنرتون دائم به شما بگه یا این حس رو بده که احمق هستید و شما هم کم کم بپذیرید
هر حرف یا عملی روی همه اثر یکسان نمیذاره. حرفی که ممکنه در یکی احساس شرم ایجاد کنه، برای یکی دیگه ممکنه اصلا ناراحتکننده هم نباشه .
ولی یک چیز در همه مشترکه؛ حس شرم حاصل یک سری انتظارات متناقض در لایههای مختلفه. گروههای مختلف، مثل خونواده، فرهنگ، دین، طبقه اجتماعی، و… یک سری انتظاراتی در ذهن ما ایجاد کردن که باید چه کسی باشیم، و چطور رفتار کنیم.
129 views09:55