چهار نوع 'شیوهی فرزندپروری' مشخص شدهاند که به نظر میرسد با | روعان | روانشناسی و علوم تربیتی ایران
چهار نوع "شیوهی فرزندپروری" مشخص شدهاند که به نظر میرسد با پیامدهای رشد متفاوت برای کودکان ارتباط دارند.
این شیوهها از نظر میزان "صمیمیت والدین" (مقدار حمایت، ترغیب، و محبت در برابر شرم، تردید، طرد، و خصومت) و "میزان کنترل" (میزان انضباط و نظارت کردن در برابر رها کردن کودک عمدتا بدون نظارت) تفاوت دارند.
۱. شیوهی مقتدرانه (authoritative style): شیوهای است که به موجب آن، والدین هم خیلی صمیمی و هم در تعیین کردن معیارها و محدودیتها برای انواع خاصی از رفتارها، بسیار دقیق هستند و در عین حال، در چارچوب این محدودیتها، امکان آزادی قابل ملاحظهای را فراهم میآورند. آنها به نیازهای کودک رسیدگی میکنند و نسبت به آنها حساس هستند و در عینحال، محدودیتهای خود را اِعمال میکنند. این شیوهی فرزندپروری با "رشد اجتماعی مثبت" ارتباط دارد؛ کودکان گرایش دارند به اینکه دوستانه و مهربان و پر انرژی باشند و برای پرداختن به دیگران و محیط خود تواناییهای کلی را پرورش دهند. آنها معمولا روابط دلبستهی "ایمن" نیز دارند و از سلامت عمومی خوب و عملکرد تحصیلی مناسب در اواخر نوجوانی برخوردار هستند.
۲. شیوهی مستبدانه (authoritarian style): والدینی که شیوهی مستبدانه دارند از نظر کنترل بالا، اما از نظر صمیمیت "پایین" هستند. آنها اغلب کاملا سرد و پرتوقع به نظر میرسند، و اگر فرزندان آنها سرپیچی کنند، از روشهای تنبیهی استفاده میکنند. فرزندان آنها گرایش دارند به اینکه ناسازگار، تحریکپذیر و دمدمی باشند. وقتی این کودکان را تا نوجوانی پیگیری میکنند، از نظر شایستگی اجتماعی و تحصیلی پایینتر از فرزندان والدین مقتدر هستند، بهطوری که پسرها از نظر مهارتهای اجتماعی و شناختی، خیلی ضعیف عمل میکنند.
۳. شیوهی آسانگیر/اغماض (permissive/indulgent style): والدینی که شیوهی آسانگیر/اغماض دارند از نظر صمیمیت بالا، ولی از نظر انضباط و کنترل پایین هستند. شیوهی فرزندپروری آسانگیر آنها با رفتار تکانشی و پرخاشگرانه در کودکی و نوجوانی ارتباط دارد. کودکان بیش از حد نازپرورده، از لحاظ خصوصیات لوس، خودخواه، ناشکیبا، بیملاحظه، و پرتوقع هستند. آنها در نوجوانی عملکرد تحصیلی چندان خوبی ندارند و رفتارهای "ضداجتماعی" بیشتری نشان میدهند.
۴. شیوهی مسامحهکار/بی اعتنا (neglectful/uninvolved style): و بالاخره، والدینی که از نظر صمیمیت و کنترل پایین هستند، شیوهی مسامحهکار/بی اعتنا دارند. آنها نسبت به فرزندان خود بیاعتنا هستند و از آنها حمایت نمیکنند. این شیوهی فرزندپروری با اختلالاتی در دلبستگی هنگام کودکی و بعدها در کودکی، با دمدمی بودن، عزتنفس پایین، و مشکلات سلوک ارتباط دارد. این فرزندانِ والدین بیاعتنا، در روابط با همسالان و عملکرد تحصیلی نیز مشکلاتی دارند.
منبع: آسیبشناسی روانی بر اساس DSM-5. جیمز باچر؛ جیل هولی؛ سوزان مینکا. (۲۰۱۴). مترجم: یحیی سیدمحمدی. (۱۳۹۴). نشر ارسباران. کانال تخصصی DSM-5
رسانه دانشجویی روانشناسی و علومتربیتی ایران @psyedumedia https://instagram.com/psyedumedia