«۲۸مرداد» و «هفتاد سال پرسش‌های بی‌پاسخ» | ۲۸ مرداد ۱۴۰۱ امر | صادق زیباکلام - Sadegh Zibakalam
«۲۸مرداد» و «هفتاد سال پرسش‌های بی‌پاسخ» | ۲۸ مرداد ۱۴۰۱
امروز ۶۹سال از کودتای ۲۸مرداد سال۱۳۳۲ می‌گذرد. در طی این ۶۹سال، روایت ما ایرانیان از واقعه‌ای که بدون اغراق یکی از سرنوشت‌سازترین رویدادهای تاریخ معاصر ایران بود، بنحو شگفت‌انگیزی ایدئولوژیک‌زده و تکراری بوده. رژیم شاهنشاهی در ۲۸مرداد جشن و پایکوبی براه میانداخت. زندانیان مورد عفو ملوکانه قرار می‌گرفتند و بعنوان «سالروز قیام ملی» تعطیلی عمومی بود. روزی بود که مردم شاه‌پرست قیام کرده و با سرنگونی دولت غاصب دکتر مصدق، پدر تاجدارشان را به تخت سلطنت بازگردانده بودند. در مقابل، مخالفین شاه، ۲۸مرداد را روز سیاه تاریخ ایران میدانستند. بعد از گذشت ۵۰سال که غربی‌ها نفت ایران را بتاراج برده بودند و ملت ایران در نهضت ملی‌شدن نفت برهبری دکتر مصدق، آن سرمایۀ عظیم ملی را بکشور بازگردانده بود، آمریکا و انگلستان با همکاری دربار، با انجام کودتا و سرنگونی دولت قانونی دکتر مصدق و تثبیت محمدرضاشاه مجدداً به تاراج ثروت ملی ایران ادامه دادند.
این روایت سیاه و سفید یا فرشته و اهریمن، بعد از انقلاب یک بعد دیگر هم پیدا کرد که بهره‌برداری از ۲۸مرداد در راستای گفتمان آمریکاستیزی بود. دکتر مصدق مرتکب اشتباه بزرگی می‌شود و به آمریکایی‌ها اطمینان می‌نماید و آنها هم از پشت باو خنجر می‌زنند. نتیجه اینکه آمریکایی‌ها همانطور که رهبران انقلابی ایران بدرستی می‌گویند دشمن ایران و مردمش هستند و هیچ مراوده، مذاکره و دیالوگی با آنها نمیبایستی داشت و مطلقاً به آنها نبایستی کوچک‌ترین اعتمادی کرد.
در طی این قریب به هفتاد سال، ما فراتر از بهره‌برداری ایدئولوژیک از این رویداد نرفته‌ایم. بعنوان مثال، افکار عمومی، روشنفکران و روزنامه‌نگاران انگلیسی چه می‌گفتند؟ استدلال دولت انگلستان چه بود؟ آمریکایی‌ها چه نظری داشتند؟آیا آنگونه که نظام می‌گوید از انگلستان طرفداری میکردند؟آیا حزب توده درست میگفت و کل مسئلۀ ملی‌شدن نفت، رقابت پنهانی میان استعمار قدیمی انگلستان و امپریالیسم جوان و رو به گسترش آمریکا بود؟ دربار برهبری شاه مدافع انگلستان و مصدق و جبهۀ ملی مدافع آمریکا بودند؟ آیا بجز ملی کردن، هیچ گزینه و راه حل دیگری بمنظور استیفاء حقوق ملت ایران از نفت وجود نداشت؟ پیشنهادات لندن و واشنگتن طی ماه‌ها مذاکره بمنظور حل بحران نفت کدام بودند؟ چرا مصدق آنها را نپذیرفت؟ و سئوالات بی‌شمار در مورد خود کودتا.
۶۹سال باین پرسش‌ها نپرداخته‌ایم، اما باید یک‌روز به‌آن‌ها بپردازیم.
اینستاگرام «صادق زیباکلام»:
https://www.instagram.com/p/ChcLFBFsP-F/?
به‌مناسبت سالروز ۲۸ مرداد۱۳۳۲، گروه تخصصی «جامعه‌شناسی سیاسی» انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار می‌کند:
لینک ورود به برنامه: https://www.clubhouse.com/join/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA/PmgHsQGO/P9zzq6kA?utm_medium=ch_invite&utm_campaign=0OnDuiNQNn6m1U5cChXaLw-326152
