سقوط رضاشاه و نظریه دایی جان ناپلئونی به‌نام «تاریخ مصرف» | ۴ | صادق زیباکلام - Sadegh Zibakalam
سقوط رضاشاه و نظریه دایی جان ناپلئونی به‌نام «تاریخ مصرف» | ۴ شهریور ۱۴۰۱
لوله‌کش‌ها یک ابزاری دارند بنام «آچار لوله‌گیر»، که هر اتصالی که زنگ زده و باز نمی‌شود را بکمک آن باز می‌کنند. نوادگان دایی‌جان هم در جعبۀ ابزار تجزیه و تحلیل‌های سیاسی‌شان آچار لوله‌گیری دارند بنام «تاریخ مصرف» که بکمک آن تئوری‌های‌شان را که با بن‌بست روبرو شده جمع‌وجور می‌کنند. متداول‌ترین کاربرد «تاریخ مصرف» پیرامون چهره‌ها و شخصیت‌های سیاسی است که تحلیل‌گران ایرانی معتقدند آن‌ها عوامل غربی‌ها هستند، اما آن شخصیت توسط غربی‌ها از قدرت سرنگون شده و از بین می‌رود.
نظام معتقد بود که صدام وابسته و عامل غرب است. در تمام هشت سال جنگ با آن کشور، عنوان حکومت صدام «رژیم بعثی - صهیونیستی» عراق بود. اما از قضای روزگار آمریکایی‌ها صدام را سرنگون کردند. پاسخ نظریه‌پردازان حکومتی آن بود که «تاریخ مصرف» صدام بپایان رسیده بود. طالبان، القاعده و داعش را نظام معتقد است که آمریکایی‌ها بوجود آورده‌اند. اما آمریکایی‌ها یکی پس از دیگری، رهبران این جنبش‌ها را از بین برده‌اند. پاسخ نظریه‌پردازان حکومتی، همان داستان «تاریخ مصرف» است. همچون صدام، تاریخ مصرف اسامه بن‌لادن، ایمن الظواهری، ابوبکر بغدادی و... هم بپایان رسیده بوده. در مورد رضاشاه هم همین استدلال بکار برده می‌شود. او را انگلستان بقدرت می‌رساند و بالطبع اقداماتش در جهت خدمت بانگلستان بوده. در پاسخ این پرسش که اگر رضاشاه انگلیسی بوده، چرا لندن او را همچون صدام کنار می‌گذارد، نظریه‌پردازان حکومتی بسروقت آچار لوله‌گیرشان رفته و می‌گویند: «تاریخ مصرف» وی باتمام رسیده بوده.
بعبارت دیگر، به بن‌بست رسیدن نظریۀ نوادگان دایی‌جان ناپلئون هیچ تردیدی در آنان نسبت به اصل نظریۀشان بوجود نمی‌آورد. بلکه با آچار لوله‌گیر «تاریخ مصرف» نظریۀشان را همچنان پایدار میدانند.
نکتۀ جالب اینکه شمار دیگری از نوادگان دایی‌جان ناپلئون که اتفاقاً در قطب مخالف انقلابیون قرار دارند هم در تحلیل‌های سیاسی‌شان، همچون انقلابیون بسروقت جعبه ابزار «تاریخ مصرف» رفته‌اند. آن‌ها معتقدند که محمدرضاشاه پهلوی را غربی‌ها و مشخصاً هم آمریکایی‌ها از قدرت به‌زیر کشیدند. و در پاسخ به این پرسش که وی که متحد غربی‌ها بود، می‌گویند: «تاریخ مصرف» او باتمام رسیده بود.
جالب است که «تاریخ مصرف»، اختراع ما ایرانیان است و غربی‌ها هنوز موفق به رسیدن به چنین جایگاه علمی نشده‌اند.
لینک فایل صوتی «آسیب‌شناسی رویکردهای نظری و تحلیلیِ تاریخ معاصر ایران» با صادق زیباکلام: https://t.me/sadeghZibakalam/4632
لینک فایل صوتی کامل روم «چرا انگلیسی‌ها در سوم شهریور ۱۳۲۰ رضاشاه را برکنار نمودند؟» در اپلیکیشن کلاب‌هاوس: https://www.clubhouse.com/room/mJ6jy9Nb?utm_medium=ch_room_xerc&utm_campaign=7OpbGEOOHBxxcGentMowjQ-341675
