وظایف شهرداری و در کل، نظام را چه‌کسی تعیین می‌کند؟ | ۱۷ فرورد | صادق زیباکلام - Sadegh Zibakalam
وظایف شهرداری و در کل، نظام را چه‌کسی تعیین می‌کند؟ | ۱۷ فروردین ۱۴۰۳
تصمیم شهرداری مبنی بر احداث مسجد در پارک قیطریه با اعتراضات گسترده‌ای از سوی شهروندان روبرو شده. اما شهرداری علیرغم اعتراضات، همچنان مصمم به اجرای تصمیمش است. تصمیم شهرداری دو پرسش بنیادی مطرح می‌نماید: نخست پیرامون رسالت و کارکرد حاکمیت است. موضوع دوم، نتایج عملی تصمیمات و سیاست‌های فرهنگی نظام است. هدف نظام از تصمیمات و سیاست‌های مذهبی‌اش ظرف ۴۶ سال گذشته، مذهبی‌تر و متدین‌ترساختن جامعه بوده. سؤال اینجاست که اقدامات نظام چقدر ثمربخش بوده و چه‌میزان توانسته نسل‌های بعد از انقلاب را پایبندتر و نزدیکتر به شریعت بنماید؟ پاسخ آنست که همچون بسیاری از عرصه‌های دیگر، در این حوزه هم نظام ناموفق بوده و علیرغم یک‌دوجین بنیاد، نهاد و سازمان‌های تبلیغاتی، وزارت ارشاد، صداوسیما و صرف سالانه هزاران میلیارد تومان، یک نگاه ساده به جامعۀ امروز ایران، مبیّن آنست که اعتقادات مذهبی، بالأخص در میان اقشار و لایه‌های جوان‌تر و تحصیل‌کرده‌تر جامعه به‌نسبت ۴۶ سال پیش، بمراتب کمتر شده.
اما بگذارید با اولی کارمان را شروع کنیم. اساساً وظیفۀ شهرداری، و در سطحی گسترده‌تر، حاکمیت، چگونه تعریف می‌شود؟ آیا نظام اساساً وظیفۀ ارشاد و هدایت دینی مردم را هم بر عهده دارد؟ یقیناً پاسخ شهرداری آنست که «چه سؤال بی‌معنایی، البته که نخستین وظیفۀ نظام، ارشاد و هدایت دینی مردم است. فضای سبز، حمل‌ونقل عمومی، تأمین زندگی رفتگران و... اولویت‌های بعدی‌مان است». اما آیا شهرداری درست می‌اندیشد و حق با شهرداری است؟ پاسخ کوتاه آن است که خیر. یکی از اصول و مبانی بنیادی فلسفۀ سیاسی مدرن آنست که حکومتها صرفاً مؤظف به انجام اموری هستند که مردم آنها را خواسته‌اند. بعبارت دیگر، حکومتها مجاز نیستند و نمی‌توانند آنچه که نظر و ارادۀ خودشان است و مردم آنها را نخواسته‌اند، به مردم تحمیل نمایند. بزبان ساده‌تر، حکومتها فقط مجاز به تحقق خواسته‌هایی هستند که رأی‌دهندگان از آنها خواسته‌اند و لاغیر. حکومتها از خودشان نمی‌توانند وظایفی را که مردم از آنها نخواسته‌اند، اجرا نمایند. جناب دکتر زاکانی، بعنوان شهردار، زمانی مجاز به هدایت و تأمین آخرت مردم هستند که مردم آنرا از شهرداری خواسته باشند. تا آنجا که من میدانم، مردم چنین خواسته‌ای نه از نظام داشته‌اند، نه از شورای شهر و نه شهرداری.
