'ما از چشم دیگران' (تحلیل روانشناختی 'من بیرونی') از کتاب 'بن | ساسان حبیب‌وند
"ما از چشم دیگران" (تحلیل روانشناختی "من بیرونی") از کتاب "بندباز"
در علم "روانشناسی اجتماعی"، مفهومی وجود دارد به اسم "خود آینه" یا Looking Glass Self که اولین بار توسط چارلز هورتن کولی (Charles H. Cooley; 1864- 1929) جامعه شناس امریکایی در سال ۱۹۰۲ مطرح شد..
"خود آینه" عبارت است از "تصویری که هر کس از تصویری که دیگران از او دارند در ذهن دارد." به عبارت دیگر "خود آینه" چهره ایست که ما در آیینه نگاه دیگران از خود می‌بینیم. کولی می‌گوید: "من کسی نیستم که فکر می‌کنم هستم و کسی هم نیستم که تو فکر می‌کنی هستم. من کسی هستم که فکر می‌کنم که تو فکر می‌کنی هستم".
کولی در این جمله خواسته است نشان بدهد که هویت یا کیستی انسان‌ها پدیده‌ای اجتماعی است که از درک فرد از تصویر خودش در جامعه ساخته می‌شود، مثل این که کسی (به درست یا غلط) تصور می‌کند که دوست، خانواده یا جامعه، چهره‌ای ضعیف و ترسو از او دارند یا برعکس، فکر می‌کند که دیگران او را فردی توانا و مهم می‌دانند.
اما دو نکته مهم در خصوص "خود آینه" وجود دارد که در نظریه آقای کولی به آن توجهی نشده است. یکی این که در نتیجه‌ی قبول و درونی‌سازی "خود آینه"، فرد غالبا خود را آنگونه می‌بیند که تصور می‌کند دیگران می‌بینند یعنی فرد نگاه جامعه به خود را بعنوان شخصیت یا کیستی خود قبول می‌کند. به عبارت دیگر "خودانگاره"ی شخص که عبارتست از درک او از ارزش و توانایی خود، تحت تاثیر نگاه جامعه قرار می‌گیرد.
دوم اینکه فرد بر اساس ارزیابی‌هایی که از دیگران دریافت می‌کند تلاش می‌کند تا چهره اجتماعی خود را به شکلی مطلوب و قابل قبول دربیاورد تا احساس ارزشمندی و توانایی بکند. نکته این است که در این جریان، هم معیارهای مطلوب و نامطلوب بوسیله جامعه ترویج می‌شود و هم رد یا قبول فرد بر عهده جامعه است. روشن است که این امر می‌تواند عرصه را بر تفکر آزاد وخلاقیت فردی تنگ سازد و چنانکه سعی کرده ایم در این کتاب ("بندباز") نشان بدهیم، بسیاری از رنج‌ها و تناقضات روحی و رفتاری ناشی از همین جریان است.
