. زیتون-سعید دهقانی: دوباره جامعه زخم خورده است، افکار جمعی ه | سروش دباغ
.
زیتون-سعید دهقانی: دوباره جامعه زخم خورده است، افکار جمعی هاله‌ای سیاه دور خود تنیده. خشم عریان مردم را می‌توان در خیابان‌های شهر حس کرد. توی محله‌های پایین‌شهر، مردمی با صورت‌های استخوانی دیگر سرشان را به بالا متمایل نمی‌کنند. سرها به زیر است. در چنین جهانی که دیدن واقعیت این‌قدر برایم رنج‌آور است به قاب جادویی سینما پناه بردم. فیلمی به نام «سولاریس» از سینمای نئوکلاسیک شوروی را تماشا کردم. لرزه به جانم انداخت. مو به تنم سیخ کرد. فیلم، مضمونی فلسفی- عرفانی داشت و دعوتم کرد به حکیمانه‌تر دیدن رنج و مصیبت. چیزی که درمان بغض این روزهایم است. پناه بر زیبایی!
سولاریس، روایتگر روان‌درمانگری به نام «کریس کلوین» است که به یک ایستگاه فضایی دعوت می‌شود تا پدیده‌ای عجیب را واکاوی کند. جایی، بسیار دورتر از زمین یک سیاره نورافکنِ غول‌پیکر وجود دارد که ناظران و کاوشگران را افسون‌زده کرده است. کاوشگرانی که به مدار این سیاره سفر کرده‌اند دیوانه شده بودند. آنها دچار وهم‌زدگی از خاطرات گذشته خود بودند. کسی نمی‌دانست به چه دلیل چنین بر آنها شده. دکتر کلوین آمده بود تا راز این نقطه از کیهان را بگشاید. وقتی آقای روان‌درمانگر به ایستگاه فضایی می‌رود، همسر از دست‌رفته‌اش را در کنارش می‌بیند. رفته‌رفته متوجه می‌شویم که ماهیت این سیاره چنین است که خاطرات آدمیان را متجسد می‌کند. درگذشتگان و عزیزانی را که از دست داده‌اند، از ذهن به بیرون از ذهن می‌آورد. مردگان تجسد پیدا می‌کنند. هر آنچه در ذهن است صورت می‌یابد. فلسفه این اثر سترگ از آندره تارکوفسکی این است که «آگاهی عظیمی سراسر کیهان را در بر گرفته که ما بخشی از آن هستیم. ما فقط بخش محدودی از این شعور ازلی هستیم. این ما هستیم که گمان می‌بریم کسی مرده است یا زنده. شناخت ما محدود است؛ اما اگر به معرفت برسیم می‌بینیم که همه چیز فقط در ذهن ما معنای زنده یا مرده داشته است.»
کریس کلوین، شاید ناگفته‌های زیادی در این باره داشته باشد چراکه سولاریس را از نزدیک دیده است. اما از آنجا که او شخصیتی خیالی است و دستمان از گفت‌وگو با او تهی است، به سراغ یک روان‌درمانگر رفتم. سروش دباغ افزون بر دین‌پژوهی و فلسفه، شیفته‌ی سینمای تارکوفسکی است. پیشتر نیز گفت‌وگویی از وی درباره فیلم‌های تارکوفسکی تحت عنوان «ابن الوقت باش ای رفیق» در تارنمای زیتون منتشر شده بود. متنی که در ادامه می‌خوانید مشروح گفت‌وگوی من با این نواندیش دینی ایران درباره سولاریس است.
لینک مصاحبه:
https://www.zeitoons.com/110448
https://www.instagram.com/p/CrJYykCuEy1/?igshid=MDJmNzVkMjY=
