واژه تدبیر در کلام مولای متقیان حضرت علی علیه السلام کارکر | کانال رسمی حزب تدبیر و توسعه ایران
واژه تدبیر در کلام مولای متقیان حضرت علی علیه السلام
کارکرد تدبیر در امور بعنوان رکن اصلی حکمرانی علوی است و این مهم در بیان فصیح مولای متقیان علی علیه السلام از ابواب مختلف تایید و تاکید شده است.
عبدالحسین علوی
به نام بلند خداوند آن تدبیر گر امور جهان با یکی از گرامی دوستان دیرین برای تبریک روز غدیر گفتگویی پیش آمد و این جمله از امام علی را برایم خواند که: «سُوءُ التَّدبيرِ سَبَبُ التَّدميرِ» این سخن مرا به اندیشه واداشت. جستجوی در منابع فصلی در غررالحکم و دررالکلم توجهم را به خود جلب کرد در باب تدبیر که باچه اهمیتی امام علی علیه السلام بدان پرداخته است. گمانم بر این است که از آن غفلت شده و به ویژه مدیران و مسئولانی جامعه ای که مرتب دم از علی می زنند هیچ توجهی به این سخنان گهر بار نداشته اند. زیرا اگر غیر از این بود نتیجه متفاوت تری را می توانستیم شاهد بود و شاهد ویرانی و تباهی منابع و ارزش های انسانی نمی بودیم.
اما نخست نگاهی به واژه ی تدبیر از دید اهل لغت بیندازیم: علامه دهخدا تعاریف بسیاری از اهل لغت را معنی تدبیر چنین آورده که تدبیر به معنای= اندیشه کردن در عواقب کار- پایان کار نگریستن- نیکو اندیشیدن- توجه کردن و نظم و ترتیب دادن- چاره جستن و راه بردن به رفع مشکلات و...که اهل لغت در آن اتفاق نظر دارند. حال ما به این معنا چقدر نزدیکیم؟ در کتاب ارجمند غررالحکم و دررالکلم فصلی در این خصوص دارد. و به درستی تدبیر از زبان امام علی به شکل های گوناگون تعریف شده است. یک نمونه آن عبارت پیشین است که آورده شد بدین معنا که: سوء تدبير، موجب ويرانى و نابودى است. و یا: مَن ساءَ تَدبيرُهُ تَعَجَّلَ تَدمِيرُهُ هركه تدبيرش بد باشد، ويرانگريش شتاب گيرد. مگر نمی بینیم که خرابی ها در جامعه سرعت گرفته نظام خانواده و اجتماع در حال فرو پاشی است. و باز به گفته امام پرداختن به فرعیات یعنی مسائل کم اهمیت جای اصول و مسائل پر اهمیت را گرفته. اینها اگر حاصل بی تدبیری ها نیست؟ پس حاصل چیست؟ ویران شدن ساختمان تازه ساز متروپل در آبادان وکشته شدن شهروندان بی گناه در زیر آوار آیا نتیجه تدبیر نادرست نیست؟ آتش سوزی ساختمان پلاسکو و سوختن شهروندان و آتش نشانان، آیا نتیجه سوئ تدبیر نیست. سقوط هواپیمای اوکراینی براثر اصابت موشک وکشته شدن ۱۷۶ سرنشین آن نتیجه بی تدبیری نیست؟ سوختن و از بین رفتن جنگلها و گسترش بیابانها و نابودی محیط زیست و خشک شدن دریاچه ها و تالاب ها ورودخانه ها و...آیا نتیجه بی تدبیری نیست.؟
در عبارتی دیگر امام می گوید: «مَن ساءَ تدبيرُهُ كانَ هَلاكُهُ في تَدبيرِهِ» هركه سوء تدبير داشته باشد، تدبيرش به نابودى او انجامد. و در عبارتی دیگر امام می فرماید: «مَن تَأخَّرَ تَدبيرُهُ تَقَدَّمَ تَدمِيرُهُ» هركه تدبيرش به تأخير افتد، هلاكتش پيش افتد. به راستی ما بر اساس همین نگاه در امور جاری مان تدبیر می کنیم. اگر چنین است پس چرا از این تدابیر به جای آثار آبادانی آثار خرابی و فقر و فشار بر مردم و جامعه که نتیجه اش جز هلاک و ویرانی نیست دیده می شود.؟ تدابیری که به گفته ی مولای متقیان علی علیه السلام دربهای فقر را به روی مردم گشوده است؟: «سُوءُ التَّدبيرِ مِفتاحُ الفَقرِ» تدبیر سوئ کلید فقر است.
از نگاه علی ابن ابی طالب علیه السلام درست اندیشیدن در امور بسیار پر اهمیت بوده وگر نه اینهمه بدان تاکید نمی ورزید و از این روست که امام می گوید: حُسن تدبير، دارايى اندك را رشد مى دهد و سوء تدبير، ثروت بسيار را به باد فنا مى دهد. آیا در این سالها چیزی بر ثروت جامعه افزوده ایم؟ که این همه هم دم از علی و پیروی از سیره و شیوه ی او می زنیم. چرا دست از این تدابیر سوئ که پیامدهای زیانبار آن آشکار است و منافعی برای این ملک و ملت به بار نیاورده؛ بر نمی داریم.؟ بیاییم تا فرصت هست به اصلاح تدابیرمان همت کنیم تا کار مردمان درست شود. و جامعه روی آسایش و آرامش ببیند. و گشودگی در کارها فراهم گردد.
بیگانگان از این سخنان ارجمند مولایمان برای بهبود جامعه شان بهره می برند و ما آنها را در بایگانی هایی که غبار گرفته نگهداری می کنیم. و جامعه ای فقر زده که پشتش زیر بار گرانی ها وسوئ تدبیر ها در حال شکستن است را در دیدگان به نمایش گذاشته ایم. به گفته سعدی در گلستان در باب اول گلستان و در سیرت پادشاهان می گوید سخن به پایان برم باشد که پند گیریم: یکی از وزرا معزول شد و به حلقه درویشان درآمد اثر برکت صحبت ایشان در او سرایت کرد و جمعیت خاطرش دست داد ملک بار دیگر برو دل خوش کرد و عمل فرمود قبولش نیامد و گفت معزولی به نزد خردمندان بهتر که مشغولی
آنان که به کنج عافیت بنشستند دندان سگ و دهان مردم بستند کاغذ بدریدند و قلم بشکستند و ز دست زبان حرف گیران رستند
