پارادیگما: مطالعات علم و فناوری

2022-08-28 14:20:44 حیات روی زمین با چه تهدیدهایی روبه‌روست؟

پیشرفت غیرقابل کنترل هوش مصنوعی، تغییرات اقلیمی، گرمایش جهانی و آب شدن یخ‌های قطبی یا شیوع همه‌گیری‌های مرگبار از جمله تهدیداتی به شمار می‌روند که به گفته دانشمندان، حیات روی زمین با آن مواجه است. اما فهرست تهدیدات و خطرات پیش روی حیات زمین، در عمل به مراتب طولانی‌تر از این‌هاست.

آزاد شدن پاتوژن‌هایی که ممکن است در اعماق لایه‌های یخی قطب پنهان شده باشند، از دست رفتن کنترل هوش مصنوعی و یا وقوع یک جنگ هسته‌ای، هر کدام به نحوی ممکن است سوت پایان حیات روی زمین را به صدا درآورند. اما واقعیت این است که زمین، با خطراتی بسیار بیش از این‌ها روبه‌روست.

استیون هاوکینگ، فیزیک‌دان و کیهان‌شناس مشهور، در سال ۲۰۱۳ گفته بود که بشر تنها ۱۰۰۰ سال برای ترک زمین فرصت دارد. او که بعدها پیش‌بینی خود را به ۱۰۰ سال و بعدها به ۶۰۰ سال تغییر داد، تغییرات اقلیمی، غلبه هوش مصنوعی، خطر برخورد سیارک‌ها، همه‌گیری‌های مرگ‌بار را از جمله تهدیداتی می‌دانست که دیر یا زود زندگی بر روی زمین را ناممکن خواهند کرد و اعلام کرده بود که بشر در نهایت چاره‌ای جز ترک زمین نخواهد داشت.

برای دسترسی به گزارش کامل روی تیتر کلیک کنید.
@dw_farsi باز کردن / نظر دهید

2022-08-21 18:26:14 هر شب چه تعداد ستاره در آسمان می‌بینیم؟

احتمالا اغلب افراد در پاسخ به این پرسش که «اگر در یک شب تاریک، در آسمانی صاف و بدون ابر و به دور از آلودگی نوری شهرها به آسمان خیره‌شویم چند ستاره می‌بینیم؟» خواهند گفت: میلیون‌ها یا میلیاردها ستاره. با وجود آن که در کهکشان ما یعنی راه شیری دست‌کم بین ۱۰۰ تا ۴۰۰ میلیارد ستاره وجود دارد، اما واقعیت این است که تعداد ستاره‌هایی که هر شب با چشم غیرمسلح و بدون تلسکوپ در آسمان بالای سر خود می‌بینیم، به مراتب کمتر از این‌هاست.

چشم انسان می‌تواند در یک شب تاریک با آسمان صاف، تنها حدود ۲۵۰۰ ستاره را ببیند. البته این تمام ماجرا نیست. تعداد ستارگانی که می‌توان با چشم غیرمسلح در آسمان مشاهده کرد، در عمل حتی از این نیز کمتر است و به دلیل پدیده‌های جوی، نور شهرها و یا آلودگی هوا و نظایر آن، حداکثر می‌توان بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ ستاره را دید.

اگرچه تخمین‌های دست بالاتری نیز وجود دارد که بر اساس آنها تعداد ستارگان قابل مشاهده با چشم غیرمسلح حدود ۱۰هزارتاست که طبیعتا بسته به اینکه در نیمکره شمالی باشیم یا نیمکره جنوبی، حدود ۵۰۰۰ ستاره را خواهیم دید.
@dw_farsi باز کردن / نظر دهید

2022-07-13 20:21:49 مریم میرزاخانی؛ جبر هندسی عالم و کشف قلمروهای نو

پنج سال پیش در روز ۲۳ تیرماه، مریم میرزاخانی چشم از جهان فروبست. درباره جزئیات آثار و مقالات او بسیار گفته‌اند و بسیار نوشته‌اند. با این حال، خیلی‌ها اعتبار علمی و نام او را با مدال فیلدز گره می‌زنند؛ مدالی که اغلب با عنوان نوبل ریاضیات از آن یاد می‌شود و میرزاخانی نیز نخستین (و تا همین چند روز پیش، تنها) زنی به شمار می‌رفت که موفق به دریافت آن شده بود.

واقعیت این است که این مدال فیلدز نبوده که سبب افتخار و اعتبار علمی مریم شده، بلکه کاملا برعکس، این مریم میرزاخانی و دانشمندانی مانند او هستند که به چنین جوایزی و اساسا به موسسات علمی دنیا ارزش و اعتبار می‌دهند.

در این یادداشت مروری خواهیم داشت به اهمیت میراث علمی مریم میرزاخانی و اینکه او آثاری از خود به جای گذاشته که فراتر از زمان بوده و چه بسا درک و یا کاربرد آنها در آینده‌های دور ممکن شود.
@dw_farsi باز کردن / نظر دهید

2022-06-19 12:56:30 پادکست صوتی

برنامه این هفته #پرگار: نظریه و تئوری به چه کار می‌آید؟

نظریه‌های فراگیر در علوم انسانی همچون جعبه ابزاری هستند برای درست کردن پاسخ‌های باسمه‌ای به پرسش‌های چالش‌انگیز؟

نظریه و تئوری‌ فراگیر باعث می‌شود نگاهی نافذتر و کلان‌تر به معضل‌های فلسفی و سیاسی و اجتماعی داشته باشیم؟

کدام یک از این دو نگاه سنجش بهتری از نظریه در علوم انسانی به دست می‌دهد؟

مهمان‌ها
عرفان کسرایی و امین بزرگیان


@BBCPersian باز کردن / نظر دهید

2022-06-19 12:53:13 برنامه این هفته #پرگار: نظریه و تئوری به چه کار می‌آید؟

نظریه‌های فراگیر در علوم انسانی همچون جعبه ابزاری هستند برای درست کردن پاسخ‌های باسمه‌ای به پرسش‌های چالش‌انگیز؟

نظریه و تئوری‌ فراگیر باعث می‌شود نگاهی نافذتر و کلان‌تر به معضل‌های فلسفی و سیاسی و اجتماعی داشته باشیم؟

کدام یک از این دو نگاه سنجش بهتری از نظریه در علوم انسانی به دست می‌دهد؟

مهمان‌ها
عرفان کسرایی و امین بزرگیان


@BBCPersian باز کردن / نظر دهید

2022-06-18 16:24:35 ‏نظریه‌ها در علوم انسانی چقدر معتبرند؟

برنامه پرگار امشب ساعت ۲۱ به وقت ایران

عرفان کسرایی - امین بزرگیان باز کردن / نظر دهید

2022-06-09 11:04:39 شبیه‌سازی پیدایش جهان در مرکز تحقیقات "سرن" اروپا

چرا هستی وجود دارد؟ آیا جهان می‌توانست به شکل دیگری پدید آید؟ گیتی اولیه بلافاصله پس از مِهبانگ (بیگ بنگ) چگونه بوده است؟ کوچکترین جزء تشکیل‌دهنده عالم چیست؟ اینها تنها بخشی از پرسش‌هایی است که فیزیک‌دانان سال‌هاست در پی پاسخ به آنها می‌گردند.

برخورددهنده هادرونی بزرگ یا LHC، بزرگترین شتاب‌دهنده ذرات جهان، اینک پس از یک وقفه نسبتا طولانی سه ساله از خواب بیدار شده تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد.

هر چند که هدف فیزیک‌دانان از راه‌اندازی دوباره برخورددهنده بزرگ هادرونی، آزمودن زیر و بم مدل استاندارد فیزیک ذرات است، اما این شتاب‌دهنده قرار است در واقع شرایط فیزیکی را شبیه‌سازی کند که در مراحل آغازین پیدایش عالم در حدود ۱۳.۸ میلیارد سال پیش وجود داشته است.

دانشمندان انتظار دارند که ال‌اچ‌سی به تدریج تا آخر ماه ژوئن به مرحله آمادگی برسد و بخش‌های مختلف آن برای آزمایش‌های با برخورد پرانرژی و با شدت بالا آماده شوند.

سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا (CERN) قرار است تا پایان سال ۲۰۲۵، سالانه یک کادریلیون (عدد یک با ۱۵ صفر جلوی آن) برخورد را ممکن کند. تعداد بالاتر این برخوردها، بخت دانشمندان را برای یافتن آنچه در پی یافتن آنند بیشتر می‌کند.
@dw_farsi باز کردن / نظر دهید

2022-06-05 09:48:59 از انبساط عجیب عالم تا تلاش برای کشف صد میلیون سیاهچاله در کهکشان راه شیری

حدود یک قرن پیش ادوین هابل و لومتر و سایر کیهان‌شناسان نشان دادند که عالم ما ایستا و ثابت نیست و بلکه در حال انبساط است. از آن زمان تا کنون نگاه ما به کیهان، به شکل حیرت‌انگیزی زیر و رو شده است.

تا پیش از کشف بزرگ هابل، ایده غالب آن بود که تمام جهان هستی از راه شیری ساخته شده و اندرومدا و ابر ماژلانی کوچک و ابر ماژلانی بزرگ، درون همین کهکشان راه شیری قرار گرفته‌اند.

اینک ما می‌توانیم با در اختیار داشتن شمع‌های استاندارد کیهانی، متغیرهای قیفاووسی یا ابرنواخترهای یکم-ای و با دانستن فاصله آن‌ها نرخ انبساط جهان را محاسبه کنیم؛ انبساطی که هنوز مشخص نیست تا کجا ادامه می یابد. هنوز هیچکس به طور دقیق نمی‌داند که آیا این انبساط روزی متوقف خواهد شد و روند معکوس را طی خواهد کرد یا اینکه تا متلاشی شدن جهان و تبخیر تمامی سیاهچاله‌های عالم ادامه پیدا می‌کند.

نویسنده: عرفان کسرایی
@dw_farsi باز کردن / نظر دهید

2022-05-27 20:59:25 احتمال وجود حیات بیگانه فرازمینی، فراتر از آنچه در داستان‌ها و فیلم‌های علمی تخیلی و یا روایت‌های شاهدان عینی طرح می‌شود، از دهه‌ها پیش، یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های دانشمندان بوده، و هنوز هیچکس نمی‌تواند به صراحت، وجود یا عدم وجود حیات بیگانه فرازمینی را رد یا تأیید کند.

چند روز پیش در جلسه شهادت مقامات پنتاگون در برابر کنگره، بحث‌های مناقشه‌برانگیزی در خصوص پدیده‌های هوایی ناشناخته (UAP) مطرح شد اما نتیجه بحث، در نهایت، همان چیزی بود که پیش از این هم بارها و بارها گفته شده بود:

هنوز هیچ گواه مشخص و قطعی از اینکه اشیای مشاهده‌شده و گزارش‌های منتشرشده، ارتباطی به موجودات فرازمینی پیدا می‌کند وجود ندارد و پرونده این گزارش‌ها تا زمان بررسی‌های بیشتر همچنان باز خواهد ماند.



@radiofarda_official باز کردن / نظر دهید

2022-05-12 09:48:02 تازه‌های کیهان‌شناسی:
از ثبت صدای سیاهچاله‌ها تا فروپاشی زودهنگام عالم

روند پیشرفت در بسیاری از زمینه‌های علمی پرشتاب است و روزی نیست که خبر جدیدی از اختراعات و اکتشافات و یافته‌های جدید در علوم مختلف منتشر نشود.

اما به نظر می‌رسد سرعت تحولات در دنیای نجوم و کیهان‌شناسی به قدری زیاد شده که گاهی دانسته‌ها و داده‌های ماه قبل، قدیمی و چه بسا بی‌اعتبار محسوب می‌شوند.

عرفان کسرایی در این یادداشت نگاهی انداخته به بخشی از تحولاتی که در هفته‌های گذشته در دنیای کیهان‌شناسی و نجوم اتفاق افتاده است.

@dw_farsi باز کردن / نظر دهید