2022-08-28 05:31:42
بازی کودکانه با کتاب کودکان| #یادداشت #محمدرضا_اربابی| ترجمه #کودک_و_نوجوان| #آرمان_ملی ۶ شهریور ۱۴۰۱
جولي ساليوان، مترجم ادبيات کودک و نوجوان، در سال 2016 پويشي را با عنوان #
worldkidlitmonth (ماه ادبيات جهاني کودک و نوجوان) راه انداخت. در اين پويش از مخاطبان خواسته شد تا کتاب‌هاي کودک و نوجوان سراسر دنيا را که به زبان انگليسي ترجمه شده‌اند، در قالب اين هشتگ معرفي کنند. از آن سال رويدادهاي گوناگوني در اين عرصه با محوريت معرفي مترجمان و آثارشان برگزار مي‌شود.
کتاب همواره يکي از جذاب‌ترين بسترهاي دانايي براي کودکان به شمار آمده و ادبيات کودک و نوجوان را بحق مي‌توان وام‌دار مترجمان اين عرصه دانست که مرزهاي ميان ملت‌ها و زبان‌ها را برداشته و اين ادبيات را جهاني کرده‌اند. مترجمان اين ادبيات با وجود همه بي‌مهري‌ها و ناملايماتي که در اين سال‌ها در حق ايشان روا شده همچنان با تمام توان و با عشق به رسالت فرهنگي و اجتماعي خود که همانا آگاهي‌بخشي و گسترش وسعت نگاه کودکان اين سرزمين است، ادامه مي‌دهند. حال که از بي‌مهري‌ها گفتم بد نيست به برخي از آنها اشاره کنم.
چند سالي است که عده‌اي در بوق و کرنا کرده‌اند که «ترجمه‌هاي کودک و نوجوان رشد وحشتناکي داشته‌اند»، «سبقت آثار ترجمه‌اي کودک ونوجوان از تأليفي!» و بسياري گزارش‌ها و مصاحبه‌ها در اين راستا که هدف آنها اصرار بر اين موضوعات است:
- با رشد روزافزون ترجمه‌ها، غربي‌ها کودکان ما را تربيت مي‌کنند!
- با رشد روزافزون ترجمه‌ها، نويسندگان کودک و نوجوان متضرر مي‌شوند!
- با رشد روزافزون ترجمه‌ها، ادبيات ملي ما نابود مي‌شود!
- و بسياري تيترهاي ديگر.
اگر اين گزارش‌ها و مصاحبه‌ها را موانعي در مورد ترجمه ادبيات کودک و نوجوان بدانيم، مي‌توان گفت موضع‌گيري‌ها و اقدامات اخير وزارت ارشاد نيز در اين راستاست. اين روزها صحبت از قطع سهميه کاغذ، قطع خريد در هيئت خريد و حذف تخفيف طرح‌هاي فصلي فروش کتاب در مورد کتاب‌هاي کودک و نوجوان ترجمه‌اي است. سوال اينجاست که آيا آن زمينه‌چيني‌ها درباره رشد روزافزون ترجمه‌هاي کودک و نوجوان واقعي است؟ بررسي‌ها نشان مي‌دهد که اين خبرسازي‌ها از سر ناآگاهي مصاحبه‌شوندگان شکل گرفته است.
براي نمونه خبرگزاري صداوسيما در اول ارديبهشت 1395 گزارشي منتشر مي‌کند که ليد آن اين است: «براساس آمار ارائه شده از سوي خانه کتاب ايران در نيمه دوم سال 93 و نيمه اول سال94؛ 60 درصد کتاب‌هاي منتشره براي کودکان ترجمه و 40 درصد مابقي تاليفي بوده است.» مراجعه‌اي ساده به پايگاه آماري موسسه خانه کتاب در بازه زماني مورد اشاره نشان مي‌دهد که آمار ارائه شده غلط است و در دوره موصوف تنها 32 درصد از کتاب‌هاي کودک و نوجوان ترجمه بوده‌اند. حال در اين يادداشت آماري از نسبت کتاب‌هاي ترجمه‌اي ادبيات کودک و نوجوان ارائه مي‌کنم تا مرجعي راستين براي پژوهندگان باشد. براساس آمار موسسه خانه کتاب، نسبت کتاب‌هاي ترجمه‌اي کودک و نوجوان در 4 ماهه منتهي به پايان تيرماه 1401 فقط 46.05 درصد بوده است. همين نسبت در سال‌هاي 1400، 1399 و 1398 به ترتيب 43.68، 44.74 و 44.26 درصد بوده است. خاطرنشان مي‌سازد موسسه خانه کتاب به جز سال 1398، بابت فروردين ماه سال‌هاي ديگر آماري ارائه نکرده است. در نتيجه ميانگين نسبت ترجمه به کل کتاب‌هاي کودک و نوجوان در بازه زماني ابتداي 1398 تا پايان تيرماه 1401،عدد 44.23 درصد بوده است. بالاترين نسبت در دوره زماني موصوف مربوط به مرداد 1400 است که اين نسبت به عدد 60.43 رسيده است. در مجموع 38 ماهي که آمار آن موجود است، تنها در 9 ماه نسبت ترجمه به کل کتاب‌هاي کودک و نوجوان از 50 درصد بيشتر بوده است. همان‌طور که مشهود است انتقاد درخصوص رشد چشمگير ترجمه نسبت به تأليف خبرسازي است.
به نظر مي‌رسد عده‌اي تلاش دارند تا با تشديد کنترل‌گري‌هاي ازپيش‌باخته مانند تشديد روزافزون مميزي کتاب‌هاي کودک، فشار بر بازار ترجمه کتاب کودک و ناديده انگاشتن مترجمان اين حوزه با ژستي حمايت‌گرانه مواضع خود را تقويت کنند. اين درحالي است که ارشاد با اقداماتي اساسي و هوشمندانه مي‌تواند بازار نشر کتاب ايران را به تعادل و توازن برساند. يکي از آن اقدامات ايجاد بستر قانوني و حقوقي مناسب براي رعايت کپي‌رايت است. با رعايت کپي‌رايت، آشفتگي بازار ترجمه کم خواهد شد و منافع هم نويسندگان و هم مترجمان بيش‌از‌پيش تأمين خواهد شد. رعايت کپي‌رايت همچنين مي‌تواند جلوي ترجمه‌هاي موازي، مکرر، رونويسي‌ها و سرقت‌هاي ادبي را نيز بگيرد. يقين دارم اين مسائل دوامي نخواهند داشت. آمار فروش کتاب‌هاي کودک و نوجوان ترجمه‌اي نشان مي‌دهد خانواده‌ها دريچه‌هاي آگاهي و جهان‌بيني را به روي فرزندان خود باز نگاه داشته و خواهند داشت. راهبردهاي محدوديت‌زا نه تنها موثر نخواهند بود، بلکه بيشتر نقش ترغيب‌کنندگي به ضد آن راهبردها خواهند داشت.
https://t.me/arbabi_m_r
156 views02:31
ک
