لحظه های مولد، لحظه های مصرفی نعمت الله فاضلی خلاصه ای ا | عباس وریج کاظمی
لحظه های مولد، لحظه های مصرفی
نعمت الله فاضلی خلاصه ای از مقدمه نعمت الله فاضلی بر کتاب "اسطوره ها هشدار می دهند" نوشته مانی کلانی. نشر فرهامه، ۱۳۹۹.
چه چیزی زندگی آدمی را شگفت انگیز می کند؟ هرکس پاسخی برای این پرسش دارد. برخی سفر و ماجراجویی؛ برخی دیگر داشتن چیزها، برخی کشف تازه، و حتی برخی نیز لذت بردن و هیجان را شگفتی زندگی می دانند. همه اینها «چیزهای جالب» هستند، اما شگفتی زندگی نیستند. شگفتی که همه با آن درگیر باشند و همه زندگی را هم دربر بگیرد.
برای من شگفتناکی زندگی در«تناقض میان رنج و خوشبختی» است. بودن و شدن آدمی از درون تجربه های سخت و دردناک بیرون می آید. وقتی به زندگی ام نگاه می کنم، می بینم تقریبا همه بودن ها و شدن هایم حاصل درگیری ها و لحظه های دشوار زندگی هستند و لحظه های هیجانی و لذت بخش، اگرچه لازمه زندگی اند اما «لحظه های مصرفی » اند. چیزی شبیه کالای مصرفی. این لحظه های مصرفی، پاسخ به نیازهای زندگی اند اما فقط زیستن و بقا را ممکن می سازند.
جورج زیمل، جامعه شناسی که بیش از همه کلاسیک ها دوستش دارم، «زندگی» (life) و «بیش تر از زندگی» (more than life) را از هم جدا می کند. نوشیدن، خوردن، بهداشت، سکس، تنفس کردن، امنیت و سکونت، همه و همه، «زندگی» هستند. اما انسان ها برای بودن و شدن انسانی شان به «بیش تر از زندگی» نیاز دارند (زیمل، ۱۹۱۸ به نقل از لوین [۱۳۹۲]۱۹۷۱: ۷).
کیفیت زندگی، تقلا و جستجوی چیزی «بیش تر از زندگی» است. عشق، صلح، زیباشناسی، دگردوستی، اندیشیدن، خلاقیت، بزرگ منشی و خودتحقق بخشی، اینها و بسیاری دیگر از کیفیت ها، «بیش تر از زندگی» هستند.
این کیفیت ها، بودن و شدن ما را می سازند. اما قسمت سخت ماجرا در این است که این کیفیت ها، خریدنی و جعل کردنی نیستند و در نتیجه رنج کشیدن و ملالت ها ساخته و پرداخته می شوند. از این رو، هر کس به اندازه رنج هایش، «بیش تر از زندگی» را تجربه می کند.
رنج ها و مرارت ها، «لحظه های مولد» زندگی اند. در این لحظه ها، کیفیت ها ساخته و پرداخته می شوند. در لحظه های رنج، ما ناگزیر می شویم از اندیشیدن، آفریدن، و درک کردن و لمسیدن هستی و زندگی.
لحظه های رنج ما را عارف می کند و آگاه و هشیار می سازد. لحظه های رنج، تنها می شویم و لایه ها پنهان و سطوح ناخودآگاه تر خویش را کمی آگاه تر لمس می کنیم. لحظه های رنج ما را از نو می آفرینند.
ما ساخته دست رنج ها هستیم، همان طور که رنج ها هم ساخته دست ما هستند. خوشبختی را اگر حس پایدار و ماندگار رضایت از زندگی معنا کنیم، و نه هیجان ها و لذت های گذرا، رنج ها ما را خوشبخت می کنند. @sociologyat1glance
منبع: زیمل، گئورگ. ۱۹۷۱. دربارۀ فردیت و فرم های اجتماعی. مقدمه و گزینش متون توسط مایکل لوین. ترجمۀ شهناز مسمّی پرست. تهران: نشر ثالث، ۱۳۹۲.
