پیشتازی چوگان در کرمان از چند سال پیش که ابزار و نشانه‌های باز | یاد نوشت / محمد لطیف‌کار
پیشتازی چوگان در کرمان
از چند سال پیش که ابزار و نشانه‌های بازی چوگان در کاروانسرای گنجعلیخان پیدا شد، کرمانی‌ها به جایگاه واقعی خود در بازی چوگان توجه بیشتری کردند. اما تا کنون هیچ مرجع رسمی به نقش پیشتازی کرمان اعتنایی در خور نکرده است. آخرین خبر مربوط به دو روز پیش است که رئیس فدراسیون چوگان گفته: «این ورزش از زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی در قزوین به وجود آمده و بعد از انتقال پایتختی به اصفهان، در این شهر دنبال شده است».
علی جمیل کرمانی پژوهشگر تاریخ در واکنش به این خبر، در پیامی به کنایه برایم نوشته: «سلام. تبریک به کلیۀ مدیران ورزشی و فرهنگی کرمان. مرکز چوگان جهان و ایران قزوین شد با چهارصد سال سابقه و کرمان با هشتصد سال هیچ! ما با تنها نقاشی دیواری چوگان و سیزده توپ چهارصد ساله هیچ!..».
اسفندماه سال نود و نه بود که با او در همین زمینه دیداری کوتاه داشتم؛ با حضور دکتر ریاحیان باستان‌شناس، و خاطرم هست هردو، روی قدمت کرمان در بازی چوگان تاکید داشتند. گزارش این گفت‌وگو را همان زمان در پایگاه خبری فردای کرمان منتشر کردم. حالا که موضوع معرفی استان قزوین مطرح شده، به نظرم خوب است علاقه‌مندان بار دیگر آن مطلب را بخوانند.
اجمالا می‌گویم در آن دیدار هردو پژوهشگر مدعی بودند بازی چوگان در کرمان سوابق مهم و غیرقابل انکاری ندارد، و به دورۀ قراختاییان و صفویه می‌رسد. حتی شواهدی هم داریم که به تاریخ قدیم کرمان مربوط است و نشان می‌دهد که کرمان از زمان‌های بسیار دور با این ورزش آشنا بوده است...
آن‌ها البته برای این گفته‌های خود مدارک و شواهدی هم دارند، که در این مجال کوتاه فرصت ندارم به همه‌ی آن‌ها بپردازم...
+ عکس اول و دوم، مربوط به اثر ارزشمندی است که اخیرا در موزه صنعتی دیدم. این اثر متعلق به هنرمند گرانمایه مهدیه دهقانی است که پیشتر هم دو نمونه از کارهای او را که با استفاده از اسقاطی‌های ماشین ساخته است دیده‌ایم. حالا که دوباره موضوع چوگان مطرح شده به نظرم خوب است شهرداری کرمان هم در این مورد، دست به یک حرکت نمادین بزند و مثلا این اثر یا نمونه‌ی آنرا در میدان گنجعلیخان یا میدان ارگ که به جایگاه این بازی شهره‌اند، و به نشانه‌ی توجه به گذشته‌ی تاریخی کرمان نصب بکند. این صرفا یک پیشنهاد است.
عکس سوم، مربوط به کتیبه‌ای است که در کاروانسرای گنجعلیخان به طرز آشکاری سابقه‌ی دیرینه‌ی این ورزش را در کرمان نشان می‌دهد.
https://www.instagram.com/p/CfD75oktmfd/?igshid=MDJmNzVkMjY=
