واژه های چند املایی در زبان فارسی (بخش دوم) هيئت / هيأت : به | کانال آموزش"دیداری- شنیداری"ادبیات، پاک طینت

واژه های چند املایی در زبان فارسی (بخش دوم)

هيئت / هيأت : به هر دو صورت صحيح است.                                
استانبول / استامبول / اسلامبول : نام ديگر قسطنطنيه است . به هر سه صورت درست است .|| اجاق / اجاغ : ( تركي ) مجازاً خانواده

اينشتين / انشتين : Aynshtayn و Anshtayn هر دو به كار رفته است .

باتلاق / با طلاق : اين كلمه تركي است ( در اصل باتّاق ، به معني لجنزار ) معادل فارسي آن « مرداب » ؛ بهتراست با «ت » بنويسيم 

جِقّه / جغّه : اين واژة فارسي به معني تاج است . دكتر نجفي و استاد سميعي املاي « جغّه » را ضبط كرده اند .
ختمي / خطمي : نوعي گياه گلدار . اين كلمه عربي است و به صورت « خطمي » نوشته مي شود. اصل تلفظ خِطمي است .
درم / درهم : واحد سكه نقره ، اصل اين لغت يوناني است .
دوّم / دوم :  كلمة دوّم و سوّم امروزه به صورت مشدد تلفظ مي شوند .
ستبر / سطبر : اين واژه فارسي و بهتر است با حرف « ت »  نوشته شود .
شطرنج / شترنج : شطرنج معرّب و اصل لغت سانسكريت و بهتراست با حرف « ط » نوشته شود .
صندلي / سندلي : معرّب سندلي ، در فارسي چندن و چندل ، از اصل سانسكريت ، امروزه با حرف « ص » رايج تر است .
طومار / تومار : اصل اين كلمه يوناني و طومار معرّب است . املاي شكل اول رايج است .
عَزّ َو جَلّ / عَز ّو جَل : دو فعل ماضي كه حالت صفت را پيدا كرده است و در فارسي تشديد « جَل » مي افتد .
قد قد / غد غد : اسم صوت و صورت اول متداول است .
قشقرق / غشغرق : اين كلمه تركي است . به صورت« قشقره » هم به كار مي رود . شكل « قشقرق » رايج است .
كبّاده / كباده : اين كلمه فارسي و بدون تشديد هم آمده است .
نُشادر / نوشادر : به هر دو صورت درست است.
آذوقه / آزوقه / آزوغه : دكتر معين و استاد سميعي املاي « آزوقه » را ترجيح مي دهند . در فرهنگ عميد « آزوغه » هم آمده است .
ارّابه / عرّابه : به معناي گردونه و گاري و هر دو املا درست است . ارابه فارسي است و معرّب آن عرّابه . ارابه ، بدون تشديد هم درست است .
بسطام / بستام : آقاي بهمنيار ضبط « بستام » را پيشنهاد مي كند . صورت اول رايج است .
پُرُوفسور/پرفسور / پروفسر : از واژة فرانسوي Professeur  دو شكل اول و دوم بيشتر متداول است .
تاغ / تاق : نام درختچه اي ، به هر دوصورت آمده است .
تئاتر / تآتر : فرانسوي theatre به هر دوصورت درست است .
ترشيز / طرشيز : كاشمر ، ضبط « ترشيز » ارجح است .
دچار / دوچار / دو چهار : اصل واژة دچار ظاهراً دو چهار است كه در كليله و دمنه هم آمده است . دچار شكل رايج است .
دكمه / دگمه / تكمه : املاي هر سه واژه درست است
روبوت / ربوت / ربات / روبات : انگليسي Robot از اصل چِك ، آدم ماشيني
طرقبه / ترقبه : املاي طرقبه رايج تر است . استاد سميعي ضبط مختار اين كلمه را « ترقبه » نوشته است .
غلتيدن / غلطيدن : شكل اول توصيه مي شود .
قفس / قفص : كلمة قفص معرّب قفس است . قفص معرّب يوناني kapsa به معني صندوق و جعبه است . شكل اول رايج است .

با سپاس از استاد تیمور رضایی
کانال آموزش دیداری - شنیداری ادبیات
@drpaktinat