گربار

2022-07-12 14:44:21 بدن ما تابش می‌کند؟ آبان‌ماه ۱۴۰۰ بله بدن ما به اطراف تابش می‌کند و این تابش انرژی دارد ولی این موضوع اتفاق عجیبی نیست. فنجان چای هم تابش می‌کند، هوای گرم بالای بخاری یا شوفاژ هم تابش می‌کند، کتاب و بشقاب و در و دیوار و کلاً همه‌ی وسایل اطراف شما تابش می‌کنند.… باز کردن / نظر دهید

2022-07-12 14:35:53 تصویری از دوردستها
تیرماه ۱۴۰۱

امروز همه‌ی وبگاه‌های خبری پر شده از این خبر که تلکسوپ فضایی جیمز وب اولین تصویر خود را منتشر می‌کند. در توصیف اولین تصویری که دیده شده دو اصطلاح دائم شنیده می‌شود یکی کهکشان‌های دوردست و دیگری همگرایی گرانشی .

دیدن کهکشان‌ها و اجرام آسمانی دوردست ساده نیست. چون هرچه جسمی دورتر باشد شدت نور دریافتی از آن کم می‌شود و آنقدر کم‌سو می‌شود که نمی‌توان آن را رصد کرد. از طرفی هر چه جرمی دورتر باشد یعنی نور آن جسم مدت بیشتری در راه بوده تا به ما برسد. بله برای نور هم طول می‌کشد تا مسیری را طی کند. مثلا هشت دقیقه طول می‌کشد تا نور از خورشید به زمین برسد. برای دورترین کهکشان‌‌های این تصویر سیزده میلیارد سال طول کشیده است تا نورشان به ما برسد! توجه کنید که کل عالم سیزده میلیارد و هشتصد میلیون سال سن دارد!! رصدهای تلسکوپ جیمز وب از کهکشان‌های دوردست به‌زودی کمک می‌کند تا کیهان‌شناسان شناخت کاملتری از چگونگی پیدایش و تحول کهکشان‌ها پیدا کنند.
@garbaar
اما همگرایی گرانشی یا عدسی گرانشی چیست؟ پدیده‌ی جالبی درباره‌ی گرانش وجود دارد که دهه‌هاست شناخته شده است ولی رصدهای دقیق و دقیق‌تری نیاز است تا در تصاویر هم این پدیده به خوبی ثبت شود. آن پدیده‌ی جالب این است گرانش (جاذبه‌ی حاصل از جرم‌ اجسام) هم می‌تواند مسیر نور را خم کند. شما تغییر مسیر نور را به سادگی در یک ذره‌بین ساده دیده‌اید. تجربه کرده‌اید که از پشت یک ذره‌بین تصویر اجسام معمولی، بزرگ یا کشیده می‌شود و تغییر شکل پیدا می‌کند. در اصطلاح می‌گوییم نوری که از آن جسم به چشم ما می‌رسد در مسیر خود و هنگام عبور از عدسی مسیرش تغییر کرده است. این اتفاق در اثر گرانش هم می‌افتد. منتها اثرهمگرایی گرانشی اثر ضعیفی است و برای دیدن آن به گرانش بسیار بزرگ نیاز داریم. نور کهکشانی در دوردست وقتی به سمت ما می‌آید اگر از کنار کهکشان‌هایی یا خوشه‌های کهکشانی رد شود در اثر گرانش تغییر مسیر می‌دهد و ما این تغییر مسیر را به شکل‌های مختلف مانند تغییر شکل کهکشان‌ها می‌بینیم. پدیده‌ای که در این تصویر به دست آمده از تلکسوپ فضایی جیمز وب هم به‌خوبی دیده می‌شود. البته پیش‌تر هم تصاویر حاصل از همگرایی گرانشی فراوان دیده شده بود ولی به دلیل بالا بودن کیفیت تصاویر تلسکوپ جیمز وب و با کمک همگرایی گرانشی می‌توانیم تصاویری با جزییات از کهکشان‌های دوردست به دست آوریم. به اجسام تغییر‌شکل یافته در تصویر زیر توجه کنید.

@garbaar
#جیمزـوب‌ـتلسکوپ #همگرایی‌ـ‌گرانشی
#جیمز
تلسکوپ فضایی چیمز وب که در اواخر سال ۲۰۲۱ میلادی به فضا فرستاده شد متعلق است به سازمان‌های فضایی اروپا، ایالات متحده و کانادا. این تصویر با دوربین فروسرخ‌نزدیک جیمز وب گرفته شده است. گرفتن تصاویری که تجمیع آنها منجر به تصویر زیر شده، دوازده و نیم ساعت از این تلکسوپ وقت گرفته است در حالی که به دست آوردن چنین تصویری هفته‌ها وقت از تلسکوپ فضایی هابل می‌گرفت.

https://www.nasa.gov/image-feature/goddard/2022/nasa-s-webb-delivers-deepest-infrared-image-of-universe-yet باز کردن / نظر دهید

2022-06-29 10:01:45 یخ زدن آب در کویر!
تیر ۱۴۰۱

دمای هوای دو شهر را در شب و روز با هم مقایسه کنید، یکی کویری و دیگری در حاشیه‌ی دریاچه‌ی خزر. دماهای ثبت شده نشان می‌دهند که اختلاف دمای روز و شب در شهرهای شمالی کشور کم است کاملاً بر خلاف شهرهای خشک کویری. در بعضی روزهای زمستان دمای شهری کویری مثل کرمان در طول روز در حدود ۱۵ درجه‌ی سانتیگراد است ولی در شب دمای آن شهر به زیر صفر درجه می‌رود و آب یخ می‌زند! در حالی که در شهری در حاشیه‌ی خزر اختلاف دمای روز و شب در حدود پنج یا شش درجه‌ی سانتیگراد است. چه عاملی در اینهمه تفاوت مؤثر است؟
@garbaar
#هم‌_‌نشینی_‌با_‌علم #کویر #یخ #یخ‌چال #بندرـ‌انزلی
https://www.inmost.ir/ice-in-desert/

وبگاه موزه ملی علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران
یخ زدن آب در کویر!

دمای هوای دو شهر را در شب و روز با هم مقایسه کنید، یکی کویری و دیگری در حاشیه‌ی دریاچه‌ی خزر...

یخ زدن آب در کویر!
تیر ۱۴۰۱

در زمستان در بعضی مناطق کویری دمای هوا به زیر صفر هم می‌رسد و در آنجا آب‌های سطحی در بعضی شب‌های زمستان یخ می‌زنند (مانند کرمان) در حالی که در شهرهایی مثل بندر انزلی که به اندازه‌ی کرمان گرم نیستند در زمستان آب یخ نمی‌زند. در قدیم از همین شب‌های سرد زمستانی در بعضی مناطق کویری استفاده می‌کرده‌اند و یخ می‌ساخته‌اند. این یخ‌‌ها را در یخ‌دان‌های سنتی انبار می‌کرده‌اند برای روزهای گرم تابستان....
@garbaar
#هم‌_‌نشینی_‌با_‌علم #کویر #یخ #یخ‌چال #بندرـ‌انزلی

تصویر: بخ‌دان مؤیدی در کرمان، ساخته شده در دوره‌ی صفوی
https://www.inmost.ir/ice-in-desert/ باز کردن / نظر دهید

2022-03-02 14:41:07 کیک بزرگِ آسمان!
اسفند ۱۴۰۰

همگی تجربه‌ی دیدن ماه زرد‌رنگ بزرگ را در آسمان داریم. این پدیده را وقتی می‌بینیم که ماه کامل است و نزدیک به افق قرار دارد. وقتی ماه در طول شب به‌تدریج بالاتر می‌آید به نظر می‌رسد هم کوچک می‌شود و هم رنگش تغییر می‌کند. در بعضی شب‌ها این ماه بزرگ به رنگ نارنجی متمایل به قرمز هم دیده می‌شود. برای اینکه ببینیم چه می‌شود که این‌ تغییرها را در اندازه‌ی ماه می‌بینیم می‌توانیم تجربه‌ای بکنیم...
@garbaar
#Supermoon #ماه‌ـکامل #ماه‌ـ‌بزرگ #هم‌_‌نشینی_‌با_‌علم

مطلب کامل را در صفحه‌ی "هم‌نشینی با علم" در لینک زیر بخوانید:

https://www.inmost.ir/large-moon/ باز کردن / نظر دهید

2022-02-27 10:53:34 گربار pinned «فهرستی از مطلبهای کوتاه و بلند گربار در چهار سال گذشته با لینک به یادداشت‌ها گربار- بهار ۹۶ تا زمستان ۹۹ عالم، کهکشان‌ها و سیاه‌چاله‌ها - عالم چقدر بزرگ است؟ (ویدئو) - سیاه‌چاله چیست؟ - خبر کشف سیاه‌چاله در مرکز کهکشان - جایزه نوبل برای سیاه‌چاله‌ها…» باز کردن / نظر دهید

2022-01-18 09:00:21 سُر نخورید!

دی ۱۴۰۰

یکی از تجربه‌های آشنای روزهای برفی برف‌بازی است و پرت کردن گولّه‌‌های برفی به سمت هم. برای این کار مشتی از برف را در دست خود جمع می‌کنیم و گولّه برفی درست می‌کنیم. فشار و گرمای دستان ما کمی از برف را آب می‌کند ولی این آب در دمای پایین هوا بلافاصله یخ می‌زند و باعث چسبیدن دانه‌های برف به بگدیگر می‌شود. این اتفاقی‌ است که هرگز با دانه‌های شن نمی‌توانید تجربه کنید و آنها را به هم بچسبانید. البته اگر در مناطق سرد کشور مثل شهرکرد یا فیروزکوه زندگی می‌کنید و زمستان‌هایی پربرف با دمای هوای چندین درجه زیر صفر را تجربه‌ می‌کنید شاید در روزهای خیلی سرد و برفی نتوانید گولّه برفی هم درست کنید. گویی دانه‌های برف مثل پودری شنی هستند و به هم نمی‌چسبند.

#یخ #برف‌ـ‌بازی #ترکیدن‌ـ‌لوله #هم‌_‌نشینی_‌با_‌علم

مطلب کامل را در صفحه‌ی "هم‌نشینی با علم" در لینک زیر بخوانید:
https://www.inmost.ir/slippery-ice/ باز کردن / نظر دهید

2021-11-23 10:58:47 قدتان چقدر است؟
آذر ۱۴۰۰

«اگر لباس فضانورد موقع شروع مأموریت بر روی زمین، دقیقاً اندازه‌ی او باشد در فضا این لباس برایش تنگ می‌شود.» این جمله نقل قولی است از یکی از پژوهشگران ناسا (سازمان فضایی ایالات متحده). چرا؟ چون قد فضانوردان در فضا بلند می‌شود. قد آن‌‌ها در فضا در شرایط بی‌وزنی سه درصد افزایش می‌یابد، یعنی مثلاً فضانوردی با قد یک متر و هشتاد سانتی‌متر در فضا در حدود پنج و نیم سانتی‌متر افزایش قد پیدا می‌کند!
@garbaar

برای تجربه‌ی تغییر قد نیاز نیست به فضا بروید. کافی است مدتی دراز بکشید و بعد قد خود را اندازه بگیرید. قدی که اندازه می‌گیرید حدود دو تا سه سانتی‌متر بیشتر از قدتان در حالت ایستاده است البته این میزان افزایش به قد شما بستگی دارد....

#هم‌_‌نشینی_‌با_‌علم #قد #ایستگاه_‌فضایی #بی‌وزنی

ادامه‌ی مطلب در صفحه‌ی "هم‌نشینی با علم" در لینک زیر:
https://www.inmost.ir/space-height/ باز کردن / نظر دهید

2021-11-01 16:25:00 بدن ما تابش می‌کند؟

آبان‌ماه ۱۴۰۰

بله بدن ما به اطراف تابش می‌کند و این تابش انرژی دارد ولی این موضوع اتفاق عجیبی نیست. فنجان چای هم تابش می‌کند، هوای گرم بالای بخاری یا شوفاژ هم تابش می‌کند، کتاب و بشقاب و در و دیوار و کلاً همه‌ی وسایل اطراف شما تابش می‌کنند. در یک سال و نیم گذشته که جهان درگیر همه‌‌گیری بیماری کووید ۱۹ بوده است بارها دیده‌ایم برای اندازه‌گیری دمای بدن از دماسنج‌هایی استفاده می‌شود که در فاصله‌ای از پیشانی ما قرار می‌گیرند و دمای بدن را نشان می‌دهند. این دماسنج‌ها پرتوهای تابیده از بدن ما را اندازه می‌گیرند. کافی است این نوع دماسنج‌ها را کنار بدن گربه‌ یا کنار فنجان چای بگیرید و ببینید که دمای آنها را هم نشان می‌دهند. این دماسنج‌ها برای محدوده‌ی مشخصی از دما کار می‌کنند، پس مراقب باشید این دماسنج‌ها را کنار بخار آب جوش نگیرید شاید دستگاه شما آسیب ببیند.
@garbaar
دماسنج‌هایی که برای اندازه‌گیری دمای بدن به‌کار می‌روند در واقع تابش فروسرخ که از بدن به اطراف تابیده می‌شود را اندازه می‌گیرند و با آن دمای بدن را تخمین می‌زنند. هر جسمی در شرایط مختلف به اطراف امواجی تابش می‌کند که امواج الکترومغناطیسی نامیده می‌شوند. این امواج بخش‌های مختلفی دارند مثل نور مرئی، ماورای بنفش، فروسرخ، پرتوی ایکس و امواج رادیویی، بخش‌های آشنای این امواج برای ما نور مرئی و شاید امواج رادیویی اند. نوع امواج الکترومغناطیسی که هر جسم تابش می‌کند به دمای آن وابسته است. در دماهایی که در اطراف‌مان با آن‌ها سر و کار داریم عمده‌ی تابش به‌شکل فروسرخ است. در دماهای زیاد مثل آتش یا خورشید بیشتر تابش به شکل نور مرئی است. منابع تولید امواج الکترومغناطیسی در عالم بسیار بیشتر و متنوع‌تر از ابزارهایی‌اند که در زندگی به کار می‌بریم. از خوشه‌های کهکشانی و ستاره‌ها تا ابعاد کوچکی مثل اتم‌ها و مولکول‌ها همه می‌توانند موج الکترومغناطیسی تولید کنند.

ادامه‌ی این مطلب در لینک زیر:

#‌هم‌‌نشینی‌ـ‌با‌ـ‌علم #تابش‌ـ‌فروسرخ #تابش‌ـ‌بدن‌ـ‌انسان
یک سری مطلب در رابطه با علم و زندگی در «وبگاه هم‌نشینی» با علم می‌نویسم:
https://www.inmost.ir/body-radiation/ باز کردن / نظر دهید

2021-10-25 15:18:51 آشپزی با امواج

مهرماه ۱۴۰۰

به تجربه دیده‌ایم که برای آشپزی به گرما نیاز است. در اجاق‌گازها شعله‌ی آتش گرما می‌دهد، در اجاق‌های برقی صفحه‌ای فلزی داغ می‌شود و گرما می‌دهد ولی در مایکروفرها بدون گرما دادن، غذا می‌پزیم و غذا را گرم می‌کنیم. چطور؟

مایکروفرها دستگاه‌هایی برای آشپزی و گرم کردن غذا هستند. برای آشپزی با این دستگاه‌ها غذا را در محفظه‌ی‌ فلزیِ آن می‌گذاریم و دستگاه را روشن می‌کنیم. ظرف غذا می‌چرخد و غذا بعد از مدت کوتاهی گرم می‌شود یا می‌پزد. نه شعله‌ای در محفظه وجود دارد و نه جایی از دستگاه گرم می‌شود. در راهنمای استفاده از مایکروفرها عموماً نوشته شده است برای بهتر گرم شدن غذا یا کامل پختن، غذا باید آب داشته باشد و بعد از کمی پختن باید ظرف را بیرون بیاوریم و غذا را کمی هم بزنیم. هم‌چنین نوشته شده است که از ظرف‌های فلزی برای گذاشتن غذا داخل اجاق استفاده نکنید. همه‌ی اینها کنار هم باعث می‌شود که چگونگی کارکرد این دستگاه‌ها شگفت‌انگیز به نظر برسد و سؤال‌هایی را به ذهن بیاورد. مایکروفرها چطور بدون گرمای مستقیم غذا را گرم می‌کنند؟ چه می‌شود که گاهی بعد از گرم‌ کردن با این فِر‌ها بخشی از غذا داغ و بخشی از آن سرد است؟ چرا اگر مثلاً نمک یا بیکینگ‌پودر داخل این اجاق‌ها بگذاریم اصلاً گرم نمی‌شود ولی غذا گرم می‌شود؟
@garbaar

این فِرها به جای استفاده از گرمای حاصل از سوختن گاز در تنورها و اجاق گازها یا گرمای سطح داغ شده در اجاق‌های برقی، از امواج ریزموج برای گرم کردن غذا استفاده می‌کنند. در اجاق‌‌گازهای معمولی گرما به ظرف و بعد به غذای داخل آن منتقل می‌شود و غذا با این گرما می‌پزد. اما در مایکروفرها فرایند دیگری رخ می‌دهد و امواج‌اند که مسبّب گرم شدن غذا هستند.

#‌هم‌‌نشینی‌ـ‌با‌ـ‌علم #مایکروفر
یک سری مطلب در رابطه با علم و زندگی در وبگاه هم‌نشینی با علم می‌نویسم. ادامه‌ی این مطلب:
https://www.inmost.ir/microwave-oven/ باز کردن / نظر دهید

2021-04-18 18:25:01 زیر گنبد کبود یا زیر گنبد سیاه؟
۲۹ فروردین ۱۴۰۰

تا حالا تصویرهایی که فضانوردها از بیرون زمین گرفته‌اند را دیده‌اید؟ آنجا حتی اگر خورشید هم دیده شود باز هم آسمان تاریک و سیاه‌رنگ است. نمونه‌اش تصویر زیر است که زمستان گذشته در ایستگاه فضایی بین‌المللی گرفته شده است (خورشید در بالای تصویر و زمین در پایین است). اگر همان موقع، عکاس این عکس از ایستگاه فضایی به روی زمین می‌آمد آسمان را روشن و آبی می‌دید. دلیل این تفاوت چیست؟ حتماً دیده‌اید که در طول روز همه‌ی آسمان روشن است، حتی جاهایی از آسمان که رو به خورشید نیست. مثلاً وقتی خورشید در بالای سرماست، آسمان شرق و غرب هم روشن‌اند. قاعدتاً روشنایی آسمان از خورشید می‌آید ولی چطور؟ چرا بیرون از جوّ زمین اینطور نیست؟ قاعدتاً پاسخ این سوال‌ها به جوّ زمین مربوط است.

وقتی نور خورشید وارد جو زمین می‌شود، مولکولهای گاز موجود در جو بخشی از آن را پراکنده می‌‌‌کنند و ما نور را از هر نقطه‌ی آسمان دریافت می‌کنیم. اما چرا آبی؟ نور خورشید که به رنگ سفید (متمایل به زرد) دیده می‌شود، در واقع ترکیبی از رنگ‌های مختلف است که این رنگ‌‌ها را هنگام رنگین‌کمان دیده‌ایم. پراکندگی نور خورشید از ذرات جو، برای نور آبی بیش از باقی رنگ‌هاست و در نتیجه این رنگ بیشتر در آسمان پخش می‌شود و ما آسمان را آبی می‌بینیم.
نور خورشید با پراکنده شدن در جوّ زمین آسمان را روشن و آبی می‌کند. حالا این سوال پیش می‌آید که چرا هنگام غروب، آسمان قرمز دیده می‌شود؟
@garbaar
#رنگ‌ـآسمان #ایستگاه‌ـ‌فضایی‌ـ‌بین‌المللی #پراکندگی
تصویر متعلق به ناسا است و در ایستگاه فضایی بین‌المللی، در ارتفاع ۴۲۵ کلیومتری بالای اقیانوس‌ آرام شمالی و سواحل روسیه گرفته شده است.
https://www.nasa.gov/sites/default/files/styles/full_width_feature/public/thumbnails/image/iss064e018896_0.jpg باز کردن / نظر دهید