لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟ عیسی قائدرحمت | پریسک زاگرس
لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟ عیسی قائدرحمت
خطاهای ناشی از شباهت اسامی اخیرا در موارد متعددی مثل لک و لاک، سگوند و سکا، بختیاری و باکتریا، کاسیان و کاسی و غیره دامن‌گیر لرستان‌شناسی شده است. لک ها یا لاک‌های داغستان از نظر زبانی و نژادی در گروه قفقازی قرار می‌گیرند، حتی هندواروپایی هم نیستند چه برسد به این که ارتباطی با ما داشته باشند. داغستان بخشی از قفقاز و یکی از جمهوری‌های خودمختار وابسته به فدراسیون روسیه است. قفقاز منطقه‌ای است کوهستانی در جنوب‌غربی روسیه، که از غرب به دریای سیاه و آزوف، از شرق به دریای خزر، از شمال به اراضی پست کوما ـ مانیچ و از جنوب به ایران و از جنوب غرب به ترکیه محدود می‌شود. این منطقه به وسیله رشته کوه‌های قفقاز بزرگ یا کوه‌های آب‌پخشان، به دو منطقه جداگانه قفقاز شمالی و قفقاز جنوبی [ماوراء قفقاز] تقسیم می‌شود (امیراحمدیان ۱۳۷۶: ۱۵). امروزه در سرزمین قفقاز کشورهای مستقلی به نام ارمنستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان و بخشی از روسیه قرار دارند. کشور روسیه از مجموعه مناطق و جمهوری‌های نیمه خودمختار و خودمختاری درست شده، ناحیه قفقاز شمالی نیز شامل چندین جمهوری وابسته به کشور روسیه است. در قفقاز شمالی واحدهای اداری و سیاسی قرار دارند که همه آن‌ها در ترکیب جمهوری فدراسیون روسیه و در جنوب‌غرب آن واقع شده‌اند این واحدها از شرق به غرب در امتداد رشته کوه‌های قفقاز به ترتیب عبارتند از: داغستان، چچن، اینگوش، اوستیای شمالی، کابارداـ بالکار، قره چی چرکس، آدیگه [آدیغه]. (امیر احمدیان ۱۳۷۶: ۱۰-۱۱) منطقه اصلی مورد بحث ما، جمهوری داغستان، از جمهوری‌های فدرال روسیه است. بیش از هشتاد درصد جمعیت داغستان مسلمان هستند اما از قومیت‌ها با زبان‌های مختلفی تشکیل شده‌اند. در گزارش‌های سرشماری شوروی و تحلیل‌های دیگر آماری، اغلب اوقات اقوام داغستانی را در زیر یک مجموعه واحد با عنوان داغستانی ذکر می‌کنند. این نام شامل این اقوام است: آوارها، دارگین‌ها، کومیک‌ها، لک‌های یا لاک‌ها، لزگی‌ها، نوگای‌ها، طباسران‌ها، تساخورها، روتولها، و آگول‌ها هستند(آکینر ۱۳۶۷: ۱۵۲). از این ده قوم، دو قوم کومیک و نوگای در گروه زبانی و قومی ترکی [آلتایی] قرار دارند بقیه آن‌ها از جمله لک ها یا لاک‌های داغستان در گروه زبانی و قومی قفقازی می‌باشند (آکینر ۱۳۶۷: ۱۶۰).
لاک ها یا لک های داغستان
لک های لرستان و لک داغستان ارتباطی با هم دارند؟ یکی از قومیت‌های داغستان مردمی هستند که به زبان خودشان “لاک” یا “لک” خوانده می‌شوند، اما به روسی “لک تسی”، به زبان آواری “تومل”، به زبان دارگین “بولوغونی” و به زبان لزگی “یاخولوی” نامیده می‌شوند. قبلاً لک‌ها را به نام “قاضی کوموخ” یا “قاضی کومیک” می‌شناختند. (آکینر۱۳۶۷: ۱۸۸). با توجه به مستندات به نظر می‌آید لاک یا لک ها در ناحیه قفقاز بیشتر در کشور داغستان و غرب شهر دربند ساکن هستند. لک‌های داغستان در بین اقوام آوارها و دارگین‌ها و رتولها و تساخورها محصور هستند. لک‌های داغستان سنی مذهب و پیرو مکتب شافعی هستند. (آکینر ۱۳۶۷:۱۹۳). زبان ملی لک های داغستان زبان لکی یا لاکی است و به گروه زبان‌های شمال خاوری قفقاز، گروه فرعی دارگین ـ لک تعلق دارد. این زبان شامل پنج گویش است کوموخ، و تسخین، آشتقولی، وخلی، و بلخار؛ این گویش‌ها… واژگان زبان لک حاوی تعدادی لغات قرضی عربی، فارسی، ترکی، و همچنین روسی است (آکینر ۱۳۶۷: ۱۹۱).
نژاد و زبان اقوام قفقاز
دردسته بندی دیگری در صفحه ۱۶۰ کتاب “اقوام مسلمان شوروی” گروه های قومی مختلف ساکن داغستان عبارتند از: ۱ـ قفقاز ها: آوار ها (از جمله اخوخ ها، آندی ها و غیره) دارگین ها (از جمله قیتاق ها و قوبه چیها) لک ها، لزگی ها، چچن ها، روتولها، تساخور ها و آگول ها. ۲ـ ترک ها: کومیک ها، نوگای ها، تاتار ها و آذربایجانی ها. ۳ـ ایرانی ها: تات ها و ایرانی ها ۴ـ اسلاو ها: روس ها و اکرایین ها ۴ـ سامی ها: یهودی ها با توجه به این تقسیم بندی، لک های داغستان قومیت شان (نژاد و زبانشان) به دسته ایرانی تعلق ندارد. لک های داغستان حتی هندو اروپایی هم نیستند که به این طریق کوچکترین اشتراکات زبانی و نژادی با ما داشته باشند. در جدول زیر نیز مشاهده می کنیم اقوام گوناگون با زبان های متفاوت در قفقاز زندگی می کنند. در این منطقه حدود پنجاه گروه قومی وجود دارد که عمدتاً به سه خانواده زبانی تقسیم می‌شوند. ۱ـ « قفقاز (ایبر ـ قفقاز)». ۲ـ «هندو اروپایی». ۳ـ « آلتایی» (امیر احمدیان ۱۳۷۶: ۷). این جدول با توجه به صفحات هفت و هشت کتاب جغرافیای قفقاز تنظیم شده است و در این جدول هم تصریح شده که لک های داغستان، به گروه هند و اروپایی و منحصراً، ایرانی تعلق ندارند.
