#تقویم_تاریخ_پزشکی دکتر بابک عزیزافشاری، ۱۹ خرداد ۱۴۰۱ azizafshari@yahoo.com
سر هِنری هَلِت دِیل داروشناس و فیزیولوژیست انگلیسی بود که در ۱۹۳۶ به‌دلیل جدا کردن پیام‌رسان عصبی (نوروترانسمیتر) استیل‌کولین از قارچ اِرگوت به‌طور مشترک با اُتو لووی داروشناس آلمانی برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی شد. وی از دانشمندانی بود که باور داشتند انتقال پیام در سیناپس یک رخداد شیمیایی است درحالی‌که دیگران از جمله جان ایکِلس (نوروفیزیولوژیست استرالیایی و برنده نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۶۳ به‌طور مشترک با آلن هوچکین و آندرو هاکسلی) معتقد بودند این یک پدیده الکتریکی است. بعدها روشن شد بیشتر فعالیت سیناپس شیمیایی است، هرچند برخی سیناپس‌ها نیز الکتریکی هستند.
اولین بار آدولف فون‌بایر شیمیدان آلمانی (برنده جایزه نوبل شیمی ۱۹۰۵ به‌دلیل تولید ماده رنگی ایندیگو [نیل] و همچنین کشف فرمول شیمیایی آن) در ۱۸۶۷ ساختمان کولین و استیل‌کولین را شناسایی و هر دو را تولید کرد. وی دومی را استیل‌نورین نامید. فردریک واکر موت بیوشیمی‌دان انگلیسی و ویلیام دوبینسون هالیبورتون فیزیولوژیست انگلیسی نشان دادند که تزریق کولین منجر به کاهش فشار خون در حیوانات می‌شود.
هِنری دِیل در ایسلینگتون لندن به دنیا آمد و پدرش یک کوزه‌گر بود. او در ۱۸۹۴ به کالج ترینیتی کمبریج رفت و علاوه بر کار در کنار جان لانگلی فیزیولیست انگلیسی مدتی نیز با پاول ارلیش (پزشک آلمانی، پایه‌گذار ایمنی هومورال، و برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی ۱۹۰۸)، ارنست استارلینگ (فیزیولوژیست انگلیسی و پدر اندوکرینولوژی)، و ویلیام بیلیس (فیزیولوژیست انگلیسی) همکاری داشت. دِیل در ۱۹۰۹ مدرک پزشکی خود را از کمبریج دریافت کرد و در ۱۹۱۴ به ریاست گروه بیوشیمی و فارماکولوژی انستیتو ملی تحقیقات پزشکی انگلستان منصوب شد.
او به کمک دستیارش آرتور جیمز ایوِنس شیمیدان انگلیسی موفق شد عصاره استیل‌کولین را از قارچ ناخنک غلات (سگاله، آفت چاودار، ارگوت) جدا کند. قارچ ناخنک به دانه‌های غلاتی مانند گندم و چاودار آسیب می‌رساند و سمّ خطرناکی به‌نام ارگوتین تولید می‌کند که برای سلامت انسان و حیوانات زیان‌آور است اما در داروسازی مصرف دارد. دِیل نشان داد استیل‌کولین اثرات مختلفی در سیناپس‌های محیطی دارد و مقادیر بسیار اندک آن فشار خون را به‌شدت کاهش می‌دهد.
مفهوم پیام‌رسان عصبی در ۱۹۲۱ با آزمایش‌های اُتو لووی استاد دانشگاه گراتس مورد توجه قرار گرفت. وی نشان داد عصب واگ ماده‌ای ترشح می‌کند که مهارکننده عضله قلب است و آن را واگوستوف (ماده واگ) نامید. او متوجه شد که ساختمان این ماده شبیه کولین و احتمالاً واگوستوف همان استیل‌کولین است.
دِیل از ۱۹۳۸ رئیس بنیاد فناوری ولکام تراست بود و در ۱۹۴۲ به استادی کرسی شیمی فولِری در انستیتو سلطنتی منصوب شد. او در جریان جنگ جهانی دوم عضو گروه مشورتی دولت انگلستان بود. وی در ۲۳ ژوئیه ۱۹۶۸ در ۹۳ سالگی در کمبریج درگذشت. از افتخارات دیگر او می‌توان به عضویت در انجمن سلطنتی (۱۹۱۴) و ریاست آن (۱۹۴۰)، و دریافت جایزه کامرون (۱۹۲۶)، نشان کاپلی (۱۹۳۷)، نشان آلبرت (۱۹۵۶)، و چندین نشان سلطنتی (۱۹۳۲،۱۹۴۳، و ۱۹۴۴)، و همچنین ریاست انجمن سلطنتی پزشکی (۱۹۴۸) اشاره کرد.
براساس اصل دِیل (که گاهی به اشتباه قانون دِیل نامیده می‌شود) یک نورون صرف نظر از هویت سلول هدف، در تمام اتصالات سیناپسی خود با رهاسازی مواد شیمیایی مشابه پیام‌های شیمیایی مشابهی به سایر سلول‌ها ارسال می‌کند. این اصل پایه‌گذار افتراق و دسته‌بندی سلول‌های عصبی براساس پیام‌رسان‌هایی که آزاد می‌کنند به گروه‌های مختلف مانند نورآدرنرژیک و کولینرژیک بود.
تصویر: هِنری دِیل و اُتو لووی، بیرون گراند هتل، استکهلم.
تصاویر کامل در اینستاگرام
بخشی از مصاحبه با سِر هِنری دِیل
همچنین بخوانید: ۱۱ مه ۱۹۶۳ درگذشت گاسر ۵ فوریه ۱۹۱۴ تولد آلن هوچکین کاشف پتانسیل عمل ۲۹ سپتامبر ۱۹۲۷ درگذشت آینتهوون مخترع نوار قلبی ۷ فوریه ۱۹۰۵ زادروز فون اویلر کاشف نورآدرنالین ۱۷ آوریل ۱۸۶۶ تولد استارلینگ پدر اندوکرینولوژی ۸ سپتامبر ۱۹۰۳ زادروز مارتا وُت ۳۰ مه ۱۹۱۲ تولد ژولیوس اکسلرود کاشف استامینوفن
