2022-04-10 16:28:51
سلاح هسته ای از منظر فقه حقوق عمومی
در طول تاریخ رژیم های سلطهگر و غیر انسانی که صفحات تاریخ را سیاه کرده اند به منظور گسترش مرز های زمینی، تأمین منافع، افزایش منابع و تصاحب میادین به هر قیمتی؛ روی به تولید سلاح های خطرناک و کشتار جمعی آوردند که آخرین آن ها سلاح هسته ای است. حکومت های طاغوت برای نیل به اهداف فوق چه دریا هایی از اشک و خون به راه ننداختند و امروزه خطری بالقوه برای جهان بشریت به شمار میروند و سایه جنگ هسته ای بر تمامیت نوع بشر سایه دهشت افکنده. در زمینه ساخت و تکنولوژی های مرتبط با سلاح هسته ای، نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران به تبعیت از موازین انسان ساز اسلامی که در اصل ۴ قانون اساسی مورد عنایت قرار گرفته است، تولید و نگهداری هرگونه سلاح کشتار جمعی را حرام شرعی قلمداد نموده است و همواره بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای تأکید مؤکد کرده است. مجلس شورای اسلامی در پیروی از این نظريه در ماده ۴ قانون "صیانت از دستاورد های صلح آميز هسته ای"(مصوب۸۹) دولت را مکلف به همکاری با معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای(NPT) نموده است اگرچه در ذیل ماده مقرر گردیده نباید مطالبات آژانس بین المللی اتمی از توافق پادمان فراتر رود.
برخی از ادله حرمت تولید و نگهداری سلاح هسته ای
۱_مطابق آیه شریفه ۲۵ سوره یونس(( َ اللَّهُ یَدْعُوا إِلی دارِ
السَّلام)) حضرت حق در آیه مذکور آحاد بشریت را به برقراری صلح و همزیستی مسالمت آميز دعوت میفرماید. طبعا به کارگیری سلاح های هسته ای و افزایش تولید آنان نخستین مقوله ای را که هدف میگیرد، صلح بین المللی است. از این رو دستگاه فقاهت امامیه با استناد به این آیه شریفه بهره گیری از چنین سلاح مهیبی را حرام شرعی میداند.
۲_در جایی دیگر از نخستین آموزشگاه خلقت میخوانيم:((و الیَجرمَنّکُم شَنآنَ قَوم عَلی اَلّا تَعدِلُوا
اِعدِلوا هُو اَقرَبُ لِلتّقوَی)) مطابق آیه مذکور انسان نباید به هنگام قتال و اختلاف اخلاق و عدالت را ذبح کند، افراد بی گناه را به کام مرگ کشاند و شمشیر جهاد را به خون غیرنظامیان آغشته سازد. سلاح هسته ای به عنوان وسیله ای که برای قتل عام وسیع مورد استفاده قرار میگیرد و یا سلاح های کشتار جمعی دیگری همچون تسلیحات میکروبی و شيميايی که نسل های آینده را نيز تحت الشعاع قرار میدهد؛ مصاديق بارز خروج از عدالت و اخلاق در میانه جنگ است. جمهوری اسلامی در طول دوران دفاع مقدس اگرچه خود قربانی حملات متعدد شیمیایی بود، اما فرماندهی معظم کل قوای وقت، امام خمینی، با دست یازیدین به هر حربه ای خصوصاً سلاح شیمیایی مخالفت جدی داشتند.
۳_پیامبر عظیم الشأن اسلام در حدیثی استفاده از اقدامات غیر انسانی را که ممکن است که جان غيرنظاميان را هدف قرار دهد را نهی فرمودند. فقه امامیه با قاعده ای منصوص چنین میگوید((نهی رسول الله (ص) أن یلقی السمّ فی بلاد
المشرکین)) طبق قاعده مزبور بهره گیری از سموم و باقی اقداماتی که افراد غیر نظامی را متأثر میکند را طبق فرموده نبی مکرم(ص) حرام شرعی است.
نتیجه گیری:
از ادله فوق این چنین برمیاید که استفاده از سلاح هسته ای با بینش فقهی در تضاد و مغایرت آشکار است. شناسنامه درخشان جمهوری اسلامی نیز گواهی بر این ادعاست.
قاعده مصلحت و ماده ۱۰ معاهده NPT
تنها قاعده ای که میتواند این حرمت شرعی را کنار زند قاعده مصلحت است. مفاد این قاعده عقلایی ما را به این آغازه و بدایت میبرد که برای حفظ نظام اجتماعی لازم است برای مدتی احکام را دستخوش تغییر داد. اگر زمانی برسد که عدم تولید سلاح هسته ای موجودیت نظام اجتماعی را تهدید میکند و برای ارعاب و ترساندن دشمن داشتن این سلاح لازم است؛ میتوان به سمت ساخت این اسلحه حرکت کرد.
ماده ۱۰ معاهده منع گسترش سلاح هسته ای(NPT) بیانگر همین مسئله است. ماده ۱۰ مقرر میدارد:((چنانچه هر یک از اعضاء معاهده تشخیص دهد حوادثی فوق العاده مربوط به موضوع این معاهده منافع عالیه کشورش را به مخاطره انداخته است این حق را خواهد داشت که در اعمال حق حاکمیت ملی خود از این معاهده کناری گیری نماید. این عضو باید کناره گیری خود را با اطلاعیه قبلی ۳ ماهه به تمامی اعضاء معاهده و به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام نماید.)) با دقت در متن مذکور این نکته قابل دریافت که اگر کشوری خود را نیازمند به سلاح هسته ای دید صرفاً کافیست ۳ ماه قبل از خروج، باقی متعاهدین را از این تصمیم آگاه سازد.
منابع و مآخذ:
۱_حنان، حميدرضا و علوی وثوقی، سید یوسف(۱۳۹۸)بازخوانی مبانی فقهی حرمت تولید و استفاده از سلاح هسته ای.فصلنامه مطالعات فقه و حقوق اسلامی
۲_علیدوست، ابوالقاسم(۱۳۹۷)فقه هسته ای.پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی
۳_محمدباقر نیکخواه بهرامی(۱۳۹۱)جنایت جنگی؛ حملات شیمیایی عراق در جنگ با ایران.مرکز مطالعات و اسناد دفاع مقدس
محمد مولاهویزه
دانشجوی حقوق علامه طباطبائی
844 views13:28