پرسش عطا سلام حاج آقای رجایی. ارادتمندم. این روزها سرود سلام فرمانده در جای‌جای کشور در حال اجراست و واکنش‌های خوب و گاهی منفی را موجب شده. نظر شما به عنوان یک روحانی و متخصص رسانه و تبلیغ در مورد این سرود و واکنش‌ها چیه؟ تولید این اثر در کشورهای دیگه را چگونه می‌بینین؟ ممنونم.
پاسخ سلام علیکم. سرود بسیار زیبا و اثرگذاریست. مضامین و طنین خوبی دارد و اجتماعات با شکوهی را موجب شده است. در زمانی که اجتماعات مبتذل و حلقوم‌های دجال و نجس، تلاش دارند جوانان و نوجوانان را جذب خود کند، این سرود دوباره نشان داد که می‌توان از عنصر هنر، استفاده‌های خوبی کرد. البته ما هنوز از عُشری از توانش رسانه‌ای هم استفاده نکرده‌ایم. سینما، تئاتر، کنسرت، شادپیمایی، جشن‌های ملی و مذهبی و ترانه‌های پرمغز، نماهنگ‌های گوناگون و... برغم کج‌کارکردهایی که دارند، می‌توانند بسیار خوب و هنرمندانه بکار آیند.
در نسخه‌های خارج از کشور نباید فرازهای «سیدعلی دهه‌ی نودی هاشو فراخوانده» و مانند آن درج شود، وقتی واکنش دولت‌ها را برمی‌انگیزد. ما بنا نیست در دنیا قشون‌کشی کنیم یا روال حکومت‌های کشورهای دیگر را مثلاً با امامت ولی فقیه، این‌گونه بر هم زنیم و لو ظالم باشند. تا ملت‌ها با کار فکری و فرهنگی بیدار نشوند، تلاش انقلابی و عجولانه و برانگیختن‌های عاطفی کاری بسیار احمقانه و ناشیانه است.
مضامین سرود، غالباً ادبیات جنگ دارد. این ایراد دارد. اصلاً حاکم کردن ادبیات جنگ بر فضای تفکر و تعقل، نوعی سفاهت است. بله ما باید متکلمانه از ارزشهای قطعی و منصوص اسلام بجد دفاع کنیم و معارف اسلامی را مانند سرباز علم و تعقل، دفاع کنیم (اجزای رفتار انقلابی اگر با معارف منصوص منطبق است، خودبخود دفاع می‌شود و اگر منطبق نیست، باید اصلاح شود. ملاک اسلام است نه اجزا رفتارهای انقلابی و اگر از غیرمنصوصات است، مورد اجتهاد قرار می‌گیرد و استدلال متواضعانه می‌خواهد، مباحثه می‌خواهد نه سرباز مدافع) این فرایند، دفاع، نظامی نیست. سرباز امام زمان باید جنگ بداند اما باید در کنار این جهاد، تلاش علمی و فکری و تأسی به تفکر انتقادی و تعقل نیز درج می‌شد. امام زمان، بیشتر نیروی فکری و عالم می‌خواهد (البته جهاد به نوعی شامل همه رفتارهای دینی هم می‌شود)
نوجوانان کشور را باید با تعقل، تفکر انتقادی، دعوت به خلاقیت و توانش و آزادی انتخاب، به صحنه آورد. نوجوانی که با احساس بیاید، با احساس می‌رود. باید به دانش‌آموزان «تفکر انتقادی»، «تفکر جانبی» و قدرت انتخاب را آموخت و در کنار آن جنبه‌های احساس او را مشروب کرد. البته پرواضح است جماعتی بی‌سواد از این توصیه و تعبیر تفکر انتقادی، گمان کنند که شاید منظور این است که «ما به دانش‌آموزان یاد بدهیم از حکومت انتقاد کنند!» بعید هم نیست چنین افراد بی‌سوادی زیاد باشند چون در این چهل ساله آن‌قدر از مردم اطاعت خواسته‌اند که شاید نسل نداند تفکر انتقادی خوردنی است یا پوشیدنی! وقتی کم‌سوادان، بعضاً ارباب تریبون باشند و با مختصر سواد حوزوی تک‌تازی کنند همین می‌شود.
حفظ نظام، تنها یک راه دارد: افزایش توان تعقل نسل، آزادی چرخه نخبگانی و رسمیت دادن به تضارب و تکثر آرا و اصلاح‌های ساختاری کشور. بقیه گل و بلبل و نقش بر ایوان است.
تفکر انتقادی یعنی جوان یاد بگیرد چیزی را بدون دلیل نپذیرد. روی آن فکر کند و اشکالات یک فرایند و روند و سامانه و ساختار و حتی اشکالات کوچک (*bugs) را پیدا کند و هر حرفی را شنید خوب بررسی کند. این چیزی است که این نظام را حفظ و بیمه می‌کند. از نوجوان امروز اطاعت نخواهید، تفکر و اندیشه و تمرد از امور نامعقول را بخواهید.
استفاده از این سرود در جهت ایجاد گرد و غبار در فضای نخبگانی و عقلانیت‌ورزی ایمانی و شانتاژ علیه تبیین اشتباهات سیاسی داخلی، کاری کثیف است. این سرود خواهان تبعیت از امام معصوم علیه‌السلام است و هم او و هم نایب او اصولاً، امام عقل و امام نقد هستند. سرود و مداحی که بیاید وسط، از آن طرف سلبریتی و شومن می‌آید وسط. اما تعقل و استدلال و برهان که میدان‌دار باشد، جهل می‌گریزد. تعقل با اطاعت‌خواهی و منوتون و هجو مخالف جمع نمی‌شود. با احترام و خودهم‌سطح‌بینی و مباحثه جمع می‌شود.
بدخواهانی هستند که این سرود را هجو می‌کنند. این هجو هم معلول بدخواهی و سوء سریره اینان است و هم معلول بد عمل کردن ما که نمی‌گذاریم منتقد حرفش را راحت در رسانه‌های رسمی بزند و در مباحثات علمی، مبهوت شود. این انقلاب، بسیار پرتوان‌تر و مستحکم‌تر از این است که با تزویر دشمنان بیرون و ذهن حقیر برخی باصطلاح مدافعان داخلی، آسیب جدی ببیند.
حمید رجایی بهار ۱۴۰۱
--------- پانویس
از واژه، معنای گرته‌برداشته اراده شده است:
Bug: an illness that is usually not serious and is caused by bacteria or a virus
