موانع فرهنگی و اجتماعی فرزندآوری و بحران کاهش جمعیت در ایران | زنان و مسائل اجتماعی

موانع فرهنگی و اجتماعی فرزندآوری و بحران کاهش جمعیت در ایران


مرتضی کریمی، دکترای انسان‌شناسی

در جلسه‌ام با دپارتمان انسان‌شناسی سلامت دانشگاه کپنهاگ، موقع استراحت آیو والبرگ، یکی از جمعیت‌شناسان خوب و انتقادی دنیا، وقتی فهمید ایرانی‌ام، سراغم آمد و مرا بست به رگبار سؤال‌‌: «از کاهش نرخ تولد در ایران خبر داری؟ می‌دانی اولین کشورِ در حال توسعه هستید که به این نرخ تولد رسیده‌اید؟ می‌دانی هیچ کشوری نتوانسته بعد از پایین آمدن نرخ تولد تا این حد، مجدداً به بالای این درصد برگردد؟»
واقعاً باورش نمی‌شد. فکر می‌کرد شاید رسانه‌های غربی دروغ می‌گویند و می‌خواست مطمئن شود.
فکر می‌کنم اولین و آخرین نفر باشم که مقاله‌ای تحت عنوان «کارکردها و معانی فرزند در ایران» نوشته‌ام. مقاله‌ای که به خاطر آن با پژوهشگاه رویان، قطع همکاری کردم. آنجا تبدیل به بازاری شده بود که دیگر برای درد مردم کار نمی‌کرد و برای نوشتن این جور مقالاتِ دردسر ساز هزینه نمی‌کرد.
مقاله سال ۹۶، بعد از نوبتی دو ساله چاپ شد. اما هنوز هیچ مسئولی با من تماس نگرفته است که آقا خرت به چند من! خیلی ساده است: تا ندانیم چرا مردم بچه‌دار می‌شوند، نمی‌فهمیم چرا دیگر بچه‌دار نمی‌شوند.
در مصاحبه‌ها، دختر تازه عروس مذهبی‌ای بود که «نیاوردن فرزند» جزو شروط ضمن عقدش بود. قبل از او با یک زوج عراقی مصاحبه کرده بودم. آن‌ها می‌گفتند یکی از دلایلی که پیامبر امتش را شفاعت می‌کند، افزودن به جمعیت مسلمانان است. این را به دختر جوان گفتم. جوابش شوکه‌کننده بود: «دقیقاً به همین دلیل بچه نمی‌آورم. چون مطمئنم در این جامعه بچه‌ام، بچه مسلمان نمی‌شود».
بحران جمعیت به خاطر پایین آمدن وحشتناک نرخ تولد و البته مهاجرت، مسئله‌ای بسیار جدی‌ است. اما دغدغه‌های اقتصادی و شاید مهم‌تر از آنها، دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی تعیین‌کننده هستند. وقتی آینده مسدود است، وقتی آزادی، برابری، سلامت و آموزش در خطر هستند و هر روز از بلندگوها شعارهای طالبان به گوش می‌رسد و بر در و دیوار شهر این تصاویر توهین‌آمیز و دور از شأن انسانی نقش بسته است، کسی حاضر به آوردن فرزند نیست.
فرزند یک فیزیک صرف نیست که بشود آن‌را به شکل سربازی تابع و تحقیرشده برای جنگ‌های ایدئولوژیک در آورد.
فرزند تجسم زندهٔ رابطهٔ عاشقانه زن و مرد، نتیجه تعهد اخلاقی زوجین و تداوم ارزش‌ها و آرمان‌ها و شأن و کرامت انسانی نسل‌هاست. مردم این روزها می‌پرسند وقتی خودم آینده‌ای ندارم و کرامت و آزادی و انتخابم لگدمال می‌شود، چرا فرد دیگری را وارد این دنیای غیرانسانی کنم.
.
.
.
#رشد_جمعیت #نرخ_جمعیت_ایران #جمعیت_ایران #کاهش_جمعیت #فرزند #فرزندپروری #فرزندآوری #کاهش_جمعیت_ایران_و_جهان