نجوم و فضا

2021-04-15 19:31:17 دوره آموزش مقدماتی نجوم 1
(همراه با گواهی پایان دوره)

سرفصل این دوره:

• تاریخچۀ نجوم
• اصطلاحات و تعاریف
• کره سماوی و مختصات نجومی
• شناخت صورت‌های فلکی و رصد آسمان
• خورشید
• سیارات داخلی منظومه شمسی
• سیارات خارجی منظومه شمسی
• پدیده‌های نجومی

جهت ثبت نام به آی دی زیر مراجعه کنید:
@hanie_a_97
انجمن نجوم دانشگاه سمنان
@SemnanAstronomy باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:40:18 نجوم و فضا

کانال نجوم و فضا، کانالی برای آگاهی از حقایق جالب و اسرار انگیز درون فضا
عضویت
@Interestingspacemaku باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:38:55 ایلان ماسک مدیر عامل شرکت اسپیس ایکس اعلام کرد که ماموریت فضاپیمای استارشیپ (Starship) برای سفر به مریخ احتمالاً در سال ۲۰۲۴ انجام می‌شود.

به گزارش علمی‌ها و به نقل از Space، ایلان ماسک بنیان گذار و مدیرعامل اسپیس ایکس طبق برنامه‌ریزی‌های قبلی قصد داشت یک مأموریت رباتیک را در سال ۲۰۲۲ به مریخ بفرستد و پس از آن یک ماموریت سرنشین‌دار برای ۲۰۲۴ در نظر گرفته بود. اما در ۱۶ اکتبر سال جاری (۲۵ مهر) در کنفرانس مجازی انجمن مریخ (International Mars Society Convention)، این جدول زمانی را به تعویق انداخت و گفت که فکر می‌کند فضاپیمای نسل بعدی اسپیس ایکس موسوم به استارشیپ در سال ۲۰۲۳ آماده و در سال ۲۰۲۴ پرتاب شود.

ماسک در مورد پرتاب در سال ۲۰۲۴ گفت که فکر می‌کند یک فرصت برای مبارزه پیدا کرده‌اند، اما برای انجام این کار، تیم او در اسپیس ایکس باید سریع‌تر حرکت کند. وی هنگام صحبت درباره توسعه فضاپیمای استارشیپ که قرار است دهها نفر را طی یک سفر به مریخ ببرد، گفت: ما احتمالاً چند فضاپیما را در این راه از دست خواهیم داد.

تاکنون نمونه‌های اولیه استارشیپ پروازهای‌های کوتاه و کم ارتفاعی را از مرکز آزمایش اسپیس ایکس مستقر در تگزاس تجربه کرده‌اند. ماسک می‌خواهد مدل‌های اولیه برای اولین بار در سال ۲۰۲۱ به مدار زمین بروند. او همچنین فکر می‌کند که این شرکت باید در سال ۲۰۲۲ یک نسخه آزمایشی برای سوخت‌گیری در مدار آماده و سپس یک سفر چند روزه به ماه را محقق کند.

با این حال، هنوز چیزی قطعی نشده است، ماسک هنگام تماس با رابرت زوبرین (Robert Zubrin) رئیس انجمن مریخ گفت: این‌ها فقط حدس هستند. او در مورد اینکه چه کسی می‌خواهد اولین بار توسط اسپیس ایکس به مریخ برود، گفت که تاسیس یک شهر در مریخ زمانی پایدار خواهد بود که یک میلیون نفر هم بخواهند و هم بتوانند از پس هزینه‌های سفر به سیاره سرخ برآیند. به عبارت دیگر، اولین مریخی‌ها احتمالاً از ثروتمندترین افراد زمین خواهند بود.

هنگامی که آنها به آنجا برسند، اولین کار، ایجاد یک کارخانه تولید نیروی محرکه خواهد بود. ماسک همچنین در مورد ارسال ربات‌ها به سطح مریخ صحبت کرده است، بنابراین افرادی که نمی‌توانند به مریخ بروند، می‌توانند از راه دور با سیاره چهارم از خورشید ارتباط برقرار کنند.

ماسک در مورد احتمال ارسال یک فضاپیمای دیگر به سیاره زهره نیز صحبت کرد. همچنین امکان بازدید از سیارک‌های بزرگ، قمرهای مشتری و شاید حتی کمربند کوئیپر و مکان‌های فراتر از منظومه شمسی را بعید ندانست. باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:38:40 سفر اولین فضاپیمای استارشیپ به مریخ ۲ سال به تعویق افتاد باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:37:34 در طی چند هفته گذشته به خاطر اعلام کشف فسفین در اتمسفر سیاره زهره، اخبار مربوط به این سیاره مورد توجه همگان قرار گرفت. هرچند منشا این مولکول برای محققان در آزمایشگاه قابل بررسی نبود به همین دلیل با عدم اطمینان زیادی روبرو شد.

به گزارش علمی‌ها و به نقل از Iflscience، اکنون یک تیم تحقیقاتی شواهدی از چیزهای هیجان انگیزتری ارائه کرده است. محققان در یک مطالعه جدید اعلام کردند که در زهره آمینو اسید گلیسین (Glycine) کشف کرده‌اند که یک عنصر مهم در ساخت پروتئین‌ها است.[۱] گلیسین ساده‌ترین اسید آمینه در تمام یاخته‌های زنده و یکی از ۲۰ اسید آمینه سازنده پروتئین است.

این کشف مسلماً اثبات کننده وجود حیات در ناهید نیست، زیرا گلیسین در دنباله‌دار چوریوموف-گراسیمنکو نیز یافت شده است. با این حال، اولین بار است که یک اسید آمینه در جو یک سیاره تشخیص داده می‌شود. توزیع گلیسین در اتمسفر زهره از الگوی مشابه فسفین پیروی می‌کند، که در اواسط عرض‌های جغرافیایی این سیاره رایج بوده و در قطب‌ها وجود ندارد، اما گلیسین در ارتفاعات بالاتری از فسفین یافت می‌شود.

برای اثبات و بررسی منشا فسفین و گلیسین به مطالعات بیشتر و نزدیکتری از سیاره زهره نیاز است، اما در حال حاضر هیچ ماموریت فعالی درباره آن وجود ندارد. البته در روزهای گذشته آژانس فضایی روسیه از ماموریت کاملا روسی به این سیاره خبر داد. به گفته دیمیتری راگوزین رئیس روس کاسموس این سفر به دنبال کشف نشانگرهای زیستی در اتمسفر زهره توسط دانشمندان است که ممکن گواه و شاهدی از حیات احتمالی باشد.

علاوه بر آن ماموریت بپی‌کلمبو (Bepi Colombo) متعلق به آژانس فضایی اروپا و آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن که هدف آن مطالعه عطارد است، از زهره برای نزدیک شدن به سیارات درونی منظومه شمسی استفاده می‌کند. این ماهواره چند روز پیش (۱۲ اکتبر ۲۰۲۰) در طی مانور فلای بای (flyby) از کنار زهره عبور کرد و ۱۰،۷۲۰ کیلومتر از سطح این سیاره فاصله داشت. تیم کنترل این ماموریت با استفاده از این فرصت به دست آمده تلاش کرد تا به شناسایی فسفین در اتمسفر بپردازد. با این حال، مشخص نیست که آیا توانسته این مولکول را شناسایی کند زیرا ابزارهای آن برای این جستجو طراحی نشده‌اند باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:37:21 کشف آمینو اسید گلیسین در ابرهای سیاره زهره باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:32:03 تلسکوپ فضایی کپلر برای یافتن این سیارات از سال ۲۰۰۹ تا سال ۲۰۱۸ کار کرد. در طی این مدت کپلر ۲۶۸۲ سیاره فراخورشیدی را کشف کرد و به لطف مشاهدات این تلسکوپ بیش از ۲۹۰۰ سیاره احتمالی کشف شده که در انتظار تایید هستند. و براساس اطلاعات موجود در وب سایت NASA در کل وجود ۴۰۵۷ سیاره فراخورشیدی از جمله آنهایی که توسط کپلر پیدا شده‌اند، تأیید شده است.

با اتمام سوخت کپلر در سال ۲۰۱۸ این تلسکوپ خاموش شده و به جای آن ماهواره نقشه‌بردار فراخورشیدی گذران (TESS) یا تس در آوریل ۲۰۱۸ به فضا فرستاده شده تا در ماموریت ۲ ساله ۸۵ درصد از آسمان را رصد کند.



۲- تاکنون بیش از ۳۰۰۰ سیستم سیاره‌ای در کهکشان ما کشف شده‌

از جمله اطلاعات مهم دیگری که در وب سایت NASA ارائه شده این است که تاکنون ۳۰۱۶ سیستم سیاره‌ای در کهکشان ما کشف شده‌ است. یکی از این سیستم‌های سیاره‌ای که شباهت بسیاری به منظومه شمسی دارد، Kepler-90 نام دارد که با فاصله حدود ۲۵۰۰ سال نوری و در صورت فلکی اژدها قرار دارد.

Kepler-90 دارای هشت سیاره است که با تعداد سیارات واقع در منظومه شمسی ما برابر است. از شباهت‌های دیگر بین دو سیستم ستاره‌ای این است که Kepler-90 دارای یک ستاره از نوع G بوده که با خورشید خود ما قابل مقایسه است. در این سیستم همانند منظومه ما سیارات سنگی وجود دارد، علاوه بر آن سیارات بزرگ دیگری نیز دارد که از نظر اندازه شبیه زحل و مشتری هستند.

یک تفاوت اساسی بین دو سیستم ستاره‌ای این است که سیارات Kepler-90 همه در مدار بسیار نزدیک به ستاره میزبان خود قرار دارند و این نشان می‌دهد که آنها ممکن است برای داشتن حیات خیلی گرم باشند. با تحقیقات بیشتر، به طور بالقوه می‌توان سیارات بیشتری را در مدارهای دورتر کشف کرد.

۱- راه شیری تنها یکی از صدها میلیارد کهکشان جهان است
براساس داده‌های جمع‌آوری شده از تلسکوپ فضایی هابل، پیش از این تصور می‌شد که حدود ۲۰۰ میلیارد کهکشان در جهان وجود دارد. اما اکنون اعتقاد بر این است که حداقل ده برابر این مقدار کهکشان در فضا وجود دارد.

برخی از کارشناسان معتقدند که حدود ۹۰ درصد از کهکشان‌های جهان قابل مشاهده بسیار دور هستند و حتی برای مشاهده توسط تلسکوپ‌های ما بسیار کم نور هستند. خوشبختانه تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) قرار است در اوایل سال ۲۰۲۱ به فضا پرتاب شود که به دیدن کهکشان‌های ضعیف و شاید کشف تعداد بیشتری از کهکشان‌ها کمک خواهد کرد.

برخی از وظایفی که تلسکوپ جیمز وب انجام خواهد داد به این شرح است: درک این که پس از تشکیل اولین ستارگان جهان پس از بیگ بنگ چه اتفاقی افتاد، فهمیدن چگونگی شکل‌گیری کهکشان‌ها، تولد ستاره‌ها در سیستم‌های پروتوپلانتری (Protoplanetary) و کشف اتمسفر در سیارات دوردست برای تشخیص این که آیا آنها قابل سکونت هستند و آیا می‌توانند زندگی را در خود حفظ کنند. باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:32:03 ۷- ده‌ها میلیارد ستاره در کهکشان ما وجود دارد
دشوار است که بدانیم دقیقاً چقدر ستاره در کهکشان ما وجود دارد، زیرا هاله اطراف کهکشان راه شیری نیز تعداد زیادی ستاره دارد. علاوه بر آن مرکز کهکشان نیز دارای یک برآمدگی کهکشانی است که پر از گرد و غبار، ستاره‌ها و گاز است و همچنین یک سیاه‌چاله فوق سنگین نیز در آنجا وجود دارد که سبب ضخیم شدن آن ناحیه شده است به همین علت تلسکوپ‌ها قادر به دیدن آن منطقه نیستند.

در حالی که حدود ۹۰ درصد از جرم کهکشان ما را ماده تاریک تشکیل می‌دهد، مقدار زیادی از ۱۰ درصد باقیمانده مربوط به غبار و گاز است، اعتقاد بر این است که تنها حدود ۳ درصد جرم کهکشان راه شیری از ستاره‌ها تشکیل شده است. برخی محققان بر این باورند که حدود ۱۰۰ میلیارد ستاره در کهکشان ما وجود دارد، در حالی که برخی دیگر می‌گویند تعداد ستاره‌ها بین ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد است.

۶- یک سیاه‌چاله کلان جرم در قلب کهکشان وجود دارد
اعتقاد بر این است که بیشتر کهکشان‌ها البته نه همه آنها، در مرکز خود دارای یک سیاه‌چاله کلان جرم هستند. کهکشان راه شیری نیز یکی از آنهاست که یک سیاه‌چاله کلان جرم با جرمی به اندازه ۴ میلیون خورشید در مرکز آن قرار دارد. سیاه‌چاله ساگیتاریوس ای (Sagittarius A) که در مرکز کهکشان ما قرار دارد در چند سال گذشته مورد مطالعه قرار گرفته است. اگرچه سیاه‌چاله‌ها دیده نمی‌شوند اما دانشمندان با مشاهده موادی که در حال گردش در اطراف آنها هستند، آنها را مورد مطالعه قرار می‌دهند.

دانشمندان می‌خواستند آثار گرانش در نزدیکی سیاه‌چاله را اندازه بگیرند، بنابراین آنها تصمیم گرفتند یک ستاره کوچک به نام S2 را که در اطراف سیاه‌چاله قرار داشته و هر ۱۶ سال یکبار به دور آن گردش می‌کند را مطالعه کنند. دانشمندان متوجه شدند که سه شعله روشن با سرعت حدود ۳۴۰ میلیون کیلومتر در ساعت (۳۰ درصد سرعت نور) در اطراف افق رویداد سیاه‌چاله حرکت می‌کنند.


۵- سیاه‌چاله‌ای به اندازه سیاره مشتری که در کهکشان سرگردان است
تحقیقات جدید نشان می‌دهند که یک سیاه‌چاله نادر و به اندازه سیاره مشتری در اطراف کهکشان ما سرگردان است. این داده‌ها از رصدخانه آرایه میلی‌متری بزرگ آتاکاما (یا ALMA) که شامل ۶۶ تلسکوپ است و در صحرای آتاکاما واقع در شمال شیلی قرار گرفته‌اند، تهیه شده است. در سال ۲۰۱۸ دانشمندان دو ابر گازی را که بالون و جریان نام داشتند را مشاهده کردند که با یک الگوی عجیب در حرکت بودند. آنها در روز دوم مشاهدات خود دریافتند که این ابر گازی به دور یک مکان نامرئی که از آن هیچ نوری خارج نمی‌شد در چرخش بود.

دانشمندان دریافتند که این شیء یک سیاه‌چاله به اندازه متوسط است که حدود ۳۰۰۰۰ برابر جرم خورشید، جرم داشته و تقریباً به اندازه سیاره مشتری است. دانشمندان قبلاً اعتقاد داشتند که سیاه‌چاله‌ها فقط دو دسته کوچک و کلان جرم هستند اما در حقیقت سیاه‌چاله‌هایی با اندازه متوسط نیز وجود دارند که نادرند اما وجود دارند.

۴- زمین در مرکز کمربند حیات کهکشان راه شیری قرار دارد
کمربند حیات کهکشان راه شیری
منطقه سبز رنگ کمربند حیات کهکشان راه شیری است
در طول دو دهه گذشته اخترشناسان برای درک نحوه تکامل کهکشان برپایه چهار اصل اساسی برای تشکیل حیات پیشرفته، مدل‌سازی‌هایی انجام داده‌اند. این اصول عبارت از وجود یک ستاره میزبان، وجود مقدار کافی عناصر سنگین برای ایجاد سیارات خاکی (مانند زمین)، زمان کافی برای تکامل زیست شناختی و محیطی بدون پرتوهای گاما یا ابرنواخترهای تهدید کننده زندگی هستند.

وجود تقریباً ۴۰۰۰ سیاره شبه زمین و نزدیک به ۳۰۰۰ سیستم ستاره‌ای در کهکشان ما تأیید شده است. بیش از صدها مورد از این سیستم‌های ستاره‌ای دارای بیش از یک سیاره هستند که در کمربند حیات کهکشانی (Galactic Habitable Zone) قرار داشته و شکی نیست که بسیاری دیگر از آنها هنوز کشف نشده‌اند.

البته زمین در یک مکان عالی در نزدیکی مرکز کمربند حیات کهکشانی واقع شده است. جالب‌تر از همه این است که طبق گفته اخترفیزیکدانان دانشگاه ملی استرالیا، کمربند حیات کهکشانی تنها دارای ۱۰ درصد از کل ستاره‌های راه شیری است.


۳- کهکشان ما بیش از ۴۰۰۰ سیاره فراخورشیدی دارد

سیارات خارج از منظومه شمسی، سیارات فراخورشیدی نامیده می‌شوند و هزاران مورد از آنها در چند سال گذشته توسط تلسکوپ فضایی کپلر ناسا کشف شده‌اند. این سیارات فراخورشیدی می‌توانند به هر اندازه‌ای باشند، برخی از آنها سنگی بوده و برخی دیگر دارای سطح یخی هستند. باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:32:03 کهکشان راه شیری یکی از صدها میلیارد کهکشان موجود در فضا است که دارای انواع سیارت فراخورشیدی، ستاره‌ها، سیاه‌چاله‌ها، سیستم‌های ستاره‌ای و سیارات شبه زمین است.

هنگامی که ما به تمام کیهان و اینکه در کجای آن قرار داریم، فکر کنیم متوجه می‌شویم که سیاره ما فقط یک ذره کوچک است. منظومه شمسی ما یکی از هزاران سیستم ستاره‌ای کهکشان راه شیری بوده و حتی کهکشان خود ما یکی از میلیاردها کهکشان جهان است.

تصور اینکه جهان چقدر بزرگ است بسیار دشوار است، اما امروزه با تکنولوژی‌های پیشرفته ما درک بهتری از عمیق‌ترین بخش‌های فضا داریم. فقط در کهکشان راه شیری خودمان تعداد زیادی خورشید، سیاره، سیستم ستاره‌ای، دنباله‌دارها، سیاه‌چاله و سایر اشیاء فضایی را داریم.

۱۰- ساختار و اندازه کهکشان راه شیری
بازوهای کهکشان راه شیری
بازوی‌های کهکشان راه شیری عبارتند از: بازوی ۳-kpc و بازوی برساووش (Near 3 kpc and Perseus)، بازوی نورما (گونیا) و خارجی (Norma and Outer)، بازوی سپر-چلیپا یا سپر-قنطورس ( Scutum–Centaurus Arm or Scutum-Crux arm)، بازوی شاه تخته-کمان (Carina-Sagittarius) و بازوی شکارچی-ماکیان (Orion–Cygnus) که منظومهٔ شمسی در آن قرار دارد
کهکشان راه شیری یک کهکشان مارپیچی با برآمدگی در وسط بوده و دارای چهار بازوی اصلی است که آن را احاطه کرده‌اند. حدود ۲ سوم از کهکشان‌های جهان، مارپیچی هستند. کهکشان ما همانند منظومه شمسی همیشه در حال چرخش است. منظومه شمسی ما با سرعت ۸۳۰ هزار کیلومتر در ساعت به دور کهکشان راه شیری می‌چرخد و با این سرعت ۲۳۰ میلیون سال طول می‌کشد تا به دور کهکشان یک دور کامل بزند.

قطر کهکشان ما ۲۰۰ هزار سال نوری بوده و جرمی برابر با ۴۰۰ میلیارد تا ۷۸۰ میلیارد برابر جرم خورشید دارد که به اعتقاد دانشمندان ۹۰ درصد از این جرم مربوط به ماده تاریک است.

در اطراف کهکشان یک هاله عظیم گاز گرم وجود دارد که صدها هزار سال نوری امتداد دارد. با وجود اینکه این هاله به بزرگی مجموع تمام ستارگان کهکشان است اما فقط ۲ درصد کهکشان، ستاره دارد. و در قلب کهکشان یک تحدب یا برآمدگی وجود دارد که حاوی گاز، ستاره‌ها و گرد و غبار چنان غلیظی است که نمی‌توان آن را دید چه رسد به آنکه بخواهیم آن طرف این برآمدگی را ببینیم.

۹- کهکشان آندرومدا و راه شیری سرانجام به همدیگر برخورد می‌کنند

یک نبرد عظیم بین کهکشان آندرومدا (Andromeda Galaxy) و کهکشان راه شیری در حال وقوع است. این دو کهکشان با سرعت ۲۸۸۰۰۰ کیلومتر در ساعت به سمت همدیگر حرکت می‌کنند و طبق آخرین پیش‌بینی‌ها کهکشان آندرومدا و کهکشان راه شیری ۴٫۵ میلیارد سال دیگر به همدیگر برخورد خواهند نمود.

پیش‌بینی‌های قبلی نشان داده بود که ۲ کهکشان ۳.۹ میلیارد سال آینده با یکدیگر برخورد خواهند کرد اما در حال حاضر پژوهشگران با تجزیه و تحلیل داده‌های جمع آوری شده توسط تلسکوپ فضایی گایا به این نتیجه رسیده‌اند که این برخورد احتمالاً ۴.۵ میلیارد سال آینده رخ خواهد داد.

ممکن است برخورد دو کهکشان به آن شدتی که قبلاً تصور می‌شد نباشد زیرا تحقیقات جدید حاکی از آن است که این یک برخورد با شدت نبوده و بلکه نوعی اثرمتقابل جزر و مدی (tidal interaction) خواهد بود، بدین معنی که هیچ سیاره یا ستاره‌ای با یکدیگر برخورد نخواهند کرد.

هر دو کهکشان راه شیری و آندرومدا جزئی از ۵۴ کهشانی هستند که به گروه محلی (Local Group) معروف هستند. این دو کهکشان به همراه کهکشان مثلث (Triangulum Galaxy) بزرگ‌ترین کهکشان‌های این گروه هستند. آندرومدا عظیم‌ترین کهکشان است در حالی که راه شیری در رتبه بعدی و کهکشان مثلث در رتبه سوم قرار دارد. آندرومدا و مثلث هر دو کهکشان‌های مارپیچی هستند و بین ۲٫۵ تا ۳ میلیون سال نوری از راه شیری فاصله دارند.



۸- کهکشان ما به جای اینکه تخت باشد پیچ و تاب دارد

همیشه گفته می‌شد که کهکشان ما همانند یک پنکیک صاف است، اما مطالعه جدید نشان داد که راه شیری در واقع پیچ خورده و تاب‌دار است. هر چه ستاره‌ها از مرکز کهکشان دورتر می‌شوند، بیشتر پیچ و تاب خورده و شکل S به خود می‌گیرند.

در جدیدترین مطالعه که توسط ستاره شناسان دانشگاه مک‌کواری استرالیا و محققان موسسه علوم چین به صورت جداگانه انجام شد، دانشمندان ۱۳۳۹ ستاره متغیر قیفاووسی (Cepheid variable stars) را بررسی نمودند. این ستاره‌ها به گونه‌ای کم رنگ و روشن می‌شدند که درخشندگی آنها تغیییر می‌کرد. داده‌های جمع‌آوری شده توسط تلسکوپ فضایی فروسرخ WISE ناسا به دانشمندان اجازه داد تا یک نقشه سه‌بعدی از کهکشان راه شیری تهیه کنند.

باوجود این که تایید شده است که کهکشان راه شیری پیچ و تاب خورده اما تنها کهکشان جهان نیست که این گونه است. در حالی که چنین الگویی برای کهکشان‌ها رایج نیست اما ستاره شناسان تایید کرده‌اند که ده‌ها کهکشان در جهان دارای الگوی مارپیچی پیچ و تاب‌دار هستند. باز کردن / نظر دهید

2020-11-02 11:29:30 ۱۰ نکته خواندنی درباره کهکشان راه شیری باز کردن / نظر دهید