بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

2022-07-19 14:50:54 ⁠⁣⁠بیست‌ و‌ هشتم تیرماه زادروز سیمین بهبهانی

سیمین بهبهانی در تهران زاده شد. او فارغ‌التحصیل رشتۀ حقوق از دانشگاه تهران بود و سال‌ها در دبیرستان‌های پایتخت به دبیری اشتغال داشت.
در سال‌ ۱۳۴۸ به عضویت شورای شعر و موسیقی رادیو ایران و در سال ۱۳۵۷ به عضویت کانون نویسندگان ایران درآمد‌.
او شاعری غزلسرا بود و بخشی از شهرت وی در سرودن غزل‌هایی با اوزان تازه و غیرمتعارف بود.
از مجموعه‌های شعری وی می‌توان به «سه‌تار شکسته»، «رستاخیز» و «خطی ز سرعت و از آتش» اشاره کرد.

دوباره می‌سازمت، وطن!

دوباره می‌سازمت، وطن! اگرچه با خشت جان خویش
ستون به سقف تو می‌زنم، اگرچه با استخوان خویش

دوباره می‌بویم از تو گل، به میل نسل جوان تو
دوباره می‌شویم از تو خون، به سیل اشک روان خویش

دوباره، یک روز آشنا، سیاهی از خانه می‌رود
به شعر خود رنگ می‌زنم، ز آبی آسمان خویش

اگر چه صد‌ساله مرده‌ام، به گور خود خواهم ایستاد
که بردَرَم قلب اهرمن، ز نعرۀ آنچنان خویش

کسی که «عظم رمیم» را دوباره انشا کند به لطف
چو کوه می‌بخشدم شکوه به عرصۀ امتحان خویش

اگرچه پیرم، ولی هنوز، مجال تعلیم اگر بود
جوانی آغاز می‌کنم کنار نوباوگان خویش

حدیث «حبّ الوطن» ز شوق، بدان روش ساز می‌کنم
که جان شود هر کلام دل، چو برگشایم دهان خویش

هنوز در سینه آتشی، به جاست کز تاب شعله‌اش
گمان ندارم به کاهشی، ز گرمی دودمان خویش

دوباره می‌بخشیم توان، اگرچه شعرم به خون نشست
دوباره می‌سازمت به جان، اگرچه بیش از توان خویش

اسفند ۱۳۶۰

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-19 05:48:33 ⁠⁣⁠بیست‌ و هشتم تیرماه زادروز دکتر منوچهر ستوده، منتخب هشتمین جایزۀ ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار

غریب‌گز

در مواضع مختلف از رشته‌کوه‌های البرز غریب‌گز و انواع آن دیده می‌شد. در سال ۱۳۲۰ که پیاده از طهران به طالقان و الموت رفتم و از آنجا از راه گردنۀ سلمبار به دو هزار به شهسوار و از آنجا از راه مناطق طالش‌نشین به اردبیل و خیاو (مشکین‌شهر) گذارم افتاد، در برگشت از اردبیل، در میریش خلخال، غریب‌گز محل ما را زد و شب را به هیرآباد خلخال رسیدیم. در خانۀ حافظ‌الصحه معلوم شد غریب‌گز محل که بسیار خطرناک است در میریش خدمت ما رسیده، در صورتی که احتیاط لازم را به عمل آورده بودیم و یک قوطی امشی داخل رختخواب‌ها ریخته بودیم. معلوم شد این حشره از امشی هم بدش نمی‌آید‌.
حافظ‌الصحه پس از معاینه معلوم کرد که هم مرا زده و هم هوشنگ برادرم را. غذای ما را به‌کلی قطع کرد و دستور داد از یک قطره آمونیاک شروع کنیم و سر هفت روز،‌ هر روزی یک قطره کم کنیم و چنین کردیم‌. از تاب و توان افتادیم و لاغر شدیم و از پا افتادیم و بستری شدیم‌ بعداً که اجازۀ غذا خوردن به ما دادند دستور دادند حرکت کنیم‌. با هزار زور کولباره‌ها را به کول گرفتیم و به راه افتادیم. قدرتی در بدن ما نبود. گردنه‌ای که بیست دقیقه بالا می‌رفتیم این بار یک ساعت به درازا کشید. از گردنه سرازیر شدیم و کم‌کم به راه افتادیم. جلوه قهوه‌خانه سه نفر غریب‌گززده را دیدیم که زردرنگ شده بودند. خلاصه خود را به هشپر (هشت پر) رساندیم. معلوم شد سم از بدن ما بیرون رفت.
نوع غریب‌گز درۀ هراز با غریب‌گز میریش خلخال فرق دارد. سمّ آن قوی نیست.
از طهران به شمال می‌رفتیم‌، در بیست و پنج کیلومتری لب دریا ماندگار شدیم. شام آوردند در یک سینی خیاردار بزرگ بیست و پنج تخم مرغ در روغن شکسته و نیمرو کرده بودند. ما که مشغول شدیم، قهوه‌چی بالای سر ما ایستاده بود و مرتب از لابه‌لای کهنه غریب‌گز زنده در غذای ما می ریخت و ما باید آن را بخوریم. شرح ما واقع را که گفت ما در خوردن غریب‌گز زنده پیشدستی می‌کردیم. هر یک از ما پنج شش غریب‌گز زنده خورد. قهوه‌چی خیالش راحت شد و رفت. با این عمل ما از شرّ غریب‌گز مصون شدیم.

[البرزکوه، نگارش و گردآوری دکتر منوچهر ستوده، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۸۹، ص ۱۷۶]

از گنجینۀ بخششی دکتر منوچهر ستوده

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-18 06:09:56 ⁠⁣حکایت

آورده‌اند که در عهد انوشروان عادل شخصی زمینی به اجاره گرفت تا در آنجا زراعت کند. قضا را چون گاو بران زمین راند، لویدی زر بدید آمد. در حال، پیش خداوند زمین آمد و او را گفت در زمین تو لویدی پرزر یافته‌ام، بیا بردار. خداوند زمین گفت به من چه تعلق دارد؟ تو زمین از من یک سال به اجاره گرفته‌ای، هرچه ازان زمین حاصل شود، ازان تست. میان ایشان گفت‌وگو دراز کشید‌. نه خداوند قبول کرد و نه مستأجر.
صاحب‌خبران این حال را اعلام نوشروان کردند. پیش‌کاران انوشروان گفتند چون هیچ‌یک قبول نمی‌کنند و خصومت میان‌ ایشان قائم شده، بفرمای تا به خزینه آورند. انوشروان بریشان خشم گرفت و زجری تمام فرمود و گفت مرا به ظلم می‌دارید و به جور و ستم می‌فرمایید؟ زمین ملک کسی و مستأجر و یابندۀ زر دیگری، ازان به من چه تعلق دارد؟ معاذ الله که من اجازت دهم.
چند روز برین حال بگذشت و خصومت منقطع نمی‌شد. چون عاجز آمدند، حوالت آن داوری به بوزرجمهر حکیم کردند. بوزرجمهر در میان بنشست و آن مال را سه قسم کرد. یکی خداوند زمین را و یکی یابنده را و یکی دیگر را فرمود تا در شهر و ولایت بر فرومانده و از نیک به بد افتاده و صاحب‌عیالان و وام‌داران قسمت کنند و بگویند که تا نوشروان بر جایگاه باشد، شما را چنین راحت‌ها خواهد بود، تا دعا به جان نوشروان کنند و جهت راحت خود، درازی عمر او را از حق خواهند.

[مونس‌نامه، ابوبکر بن خسرو الاستاد، تصحیح و تحقیق دکتر نسرین عسکری، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ص ۱۵۱-۱۵۲]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-17 13:25:27 تحلیل و بررسی کتاب:

کلّیات اشرف مازندرانی
از گنجینۀ زبان و ادبیات فارسی دری

محمّدسعید اشرف مازندرانی (۱۰۳۷-۱۱۲۰ق) زاده و پرورش‌یافتۀ اصفهان و از شاعران مهاجر به هند در عهد اورنگ‌زیب و آموزگار دختر او، زیب‌النّسا، بود. اشرف که در ساختن معمّا نیز دستی داشته، در قصیده‌سرایی بیشتر از کمال‌الدین اسماعیل و در غزل از استادش، صائب، تأثیر پذیرفته است. اشعار او از نظر اشتمال بر اصطلاحات و کنایات یکی از دیوان‌های مهم عصر صفوی است و به همین سبب مورد توجه و استناد فرهنگ‌نویسان نیز بوده است. این کتاب کلّیات اوست که بر اساس نسخ معتبر، از جمله دو نسخه به خط شاعر، همراه با مقدمهٔ تفصیلی و تعلیقات، تصحیح شده است.

[کلّیات اشرف مازندرانی، تصحیح و تحقیق دکتر هومن یوسفدهی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰]

دکتر بهرام پروین گنابادی
برنامۀ کیمیای کلمات رادیو فرهنگ
۳ تیر ۱۴۰۱

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-16 06:27:15 به مناسبت روز قلم، از چهاردهم تا بیست و پنجم تیرماه کتاب‌های انتشارات دکتر محمود افشار با ۳۰٪ تخفیف عرضه خواهد شد.

علاقه‌مندان می‌توانند با مراجعه به دفتر مرکزی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یا سفارش تلفنی کتاب‌های انتشارات این بنیاد را با تخفیف ویژۀ این مناسبت تهیه کنند.

سفارش کتاب از طریق ارسال پیام مستقیم (دایرکت) به صفحۀ اینستاگرام بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار نیز امکان‌پذیر است.

برای سفارش‌های بیش از سیصد هزار تومان ارسال رایگان است.

نشانی: تهران، خیابان ولی‌‌عصر، سه‌راه زعفرانیه، خیابان عارف‌نسب، کوی دبیرسیاقی (لادن)، پلاک ۶

تلفن مرکز پخش و فروش:

۲۲۷۱۶۸۳۲ - ۲۲۷۱۷۱۱۴

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-14 12:07:13 ⁠⁣بیست و سوم تیرماه سالروز درگذشت مهدی حمیدی

او سخن‌سرای استادی بود که در بیان و تصویر احساسات عاشقانۀ واقعی یکی از نوادر بود‌. کسی بود که چنین روحیه و حالتی را نزدیک به سی سال در شعر بلند خویش دنبال کرد. به این ملاحظه شاید تالی و ثانی نداشته باشد. کتاب اشک معشوق که زبده و چکیدۀ آن‌گونه اشعار شاعر است گواهی است روشن و گویا از ذوق و طبع او، درد و رنج او و بالأخره سبک و کلام او. شعرهای وطنی‌اش نیز جایگاهی والا و بلند دارد.
حمیدی تحصیلات ادبی دانشگاهی را بی‌وقفه‌ای دنبال کرد و به درجۀ دکتری ادبیات فارسی رسید و سپس به استادی در دانشکدۀ الهیات و معارف اسلامی (دانشگاه تهران) برگزیده شد. او در رشتۀ تدریسی خود چند کتاب و مجموعۀ گزیده به نگارش درآورد. اما هیچ‌گاه پایۀ او در نثرنویسی و ارائۀ تحقیقات ادبی‌ به پایگاه بلند و ستیغی او در شعر نرسید.
اکثر شعرهای او، هم آنچه در دورۀ جوانی و روزگار شور و سوختگی گفته و هم آنچه در روزهای اشغال ایران (پس از شهریور ۱۳۲۰) سروده و از بهترین نمونه‌های بیان احساسات وطنی است (کتاب سال‌های سیاه دیده شود) و بالأخره اشعار سال‌های پختگی و درخشندگی شاعری که تفکرات شاعرانه‌اش بهتر و ژرف‌تر نمایان شد (مانند قطعات تک‌درخت- مرگ قو- موسی- بت‌شکن)، همه از نمونه‌های خوب شعر معاصر و عده‌ای از آنها ماندگار و همیشگی زبان فارسی خواهد بود. روانش شاد و یادش پایدار باد.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۱، ۸۳۷-۸۳۸]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-14 06:53:01 ⁠⁣بیست‌ و‌ سوم تیرماه سالروز درگذشت یحیی مهدوی، عضو شورای تولیت و هیئت گزینش کتاب و جایزۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار

... معبود دیگر او زبان فارسی بود. در حضور او می‌بایست به فارسی درست صحبت کرد. اگر می‌گفتید «دوش گرفته‌ام» می‌فرمود دوش گرفتنی نیست. بگویید رفته‌ بودم حمام. کتاب‌های مصنفات بابا افضل و تفسیر عتیق را برای قوام و دوام زبان فارسی و رایج کردن لغات فراموش‌شدۀ اصیل به چاپ رسانید. خود در وضع لغت محتاط بود.
از زمانی که پدر من درگذشت، چون دکتر مهدی آذر در آمریکا زندگی می‌کرد، تولیت منصوص موقوفۀ افشار را به خواهش دکتر آذر پذیرفت.
حضور دکتر مهدوی در جلسات شورای تولیت موجب سرفرازی بود. آنچه او می‌فرمود آخرین سخن بود. کم می‌گفت و درست می‌گفت. هماره رعایت جوانب مصارف وقف را که مخصوص به تعمیم زبان فارسی است، مرتباً به دیگر اعضا گوشزد می‌کرد. همۀ کتاب‌هایی که در سلسلۀ انتشارات آن موقوفه تا کنون نشر شده است با تصویب ایشان بوده است.

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ۱۳۴۸]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-12 05:23:27 ⁠⁣کمال اسماعیل اصفهانی شاعری به‌تمام‌معنا برجسته بود. متبحر در فن و فرم شعر. مسلط بر زبان و ظرایف آن. قدرش هم میان اهل ادب شناخته بود. نسخه‌های فراوانی از دیوانش نوشته شده و در سفینه‌های قدیم بسیار از شعرش انتخاب ‌شده است.

در رسالهٔ پیروزی و مقالهٔ نوروزی نجاتی نیشابوری، فواید خوبی دربارهٔ کمال هست. هم در مقدمهٔ استاد بهروز ایمانی معلومات تازه‌ هست و هم در متن.
نجاتی نیشابوری شاعر و شعرشناس بوده. شعرش تر نیست اما ادعاهای بزرگ‌ در شاعری داشته. نوشته آن‌قدر که در شعر او صنعت ایهام و«لطایف موهمه» هست، در هیچ دیوان فارسی نیست جز دیوان کمال و اثیر اومانی و قمری آملی (ص۱۲۳).
نجاتی جایی از هنر شاعری کمال اسماعیل به وجد آمده و رحمت مفصلی بر روان او فرستاده و ازخدا خواسته نور به قبر شاعر بزرگ بباراند.

در صنعت «تضمین» وطواط گفته شاعر مصرع یا بیتی مشهور را موافق مقام و چنان که شبههٔ سرقت پیش نیاید، به کار ببرد. اما نجاتی چیزی بر این تعریف افزوده . می‌گوید شاعر اگر طوری تضمین کند که «در شعرش ایهامی یا صنعتی دیگر پدید آید، پسندیده‌تر بوَد». یکی از مثال‌هایی که زده از کمال است:

«مرحوم شهید سعید کمال‌الدین اسماعیل گفت:
در میان سرو و سوسن رطل می‌باید ازآنک
"مجلس آزادگان را از گرانی چاره نیست"
هر کس را در علم بدیع، اندک بصیرتی بود چون در این بیت نظر کند، داند که بر این توطیه و تضمین مزیدی صورت نبندد. روض الله رمسه و غمس فی قنادیل النور نفسه» (ص ۱۵۰).

کمال مصرع سنایی را تضمین کرده:
مجلس آزادگان را از گرانان چاره نیست
هین که آمد خام دیگر دیگ دیگر برنهید

هنر کمال این بوده که با ایهام و تناسبی که با آزاد و گران آفریده، زمینهٔ تضمین مصرع سنایی را فراهم کرده. بیتش تضمین خشک‌وخالی نیست. «آزادگان» در شعر سنایی یعنی مردمان آزاده. اما آزاده/آزاد صفت سرو و سوسن هم هست و «گران» در بیت سنایی یعنی گران‌جان اما در بیت کمال با رطل شراب هم پیوند دارد و رطل گران یعنی جام کلان. و همین زبان‌آوری نجاتی «صنعت»‌شناس را به وجد آورده.

بگویم که حافظ هم وقتی خواسته مصرع معروف انوری را تضمین کند، به همین طریق رفته:
خیال چنبر زلفش فریبت می‌دهد حافظ
«نگر تا حلقهٔ اقبال ناممکن نجنبانی»
یعنی با آوردن «چنبر» به تناسب آن با «حلقه» نظر داشته و…

گمان می‌کنم رسالهٔ پیروزی را نباید صرفا کتابی در شرح قصیده بدیعیهٔ قوامی گنجوی قرن ششمی دانست. این کتاب دریچه‌ای است که تا حدودی ما را با ذائقهٔ ادبی مجامع نقد شعر عصر سعدی و دورهٔ جوانی حافظ، آشنا می‌کند.

به نقل از صفحۀ اینستاگرام دکتر میلاد عظیمی

https://www.instagram.com/p/Cfg4W7eqyV_/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

[رسالۀ پیروزی و مقالۀ نوروزی: شرح قصیدۀ بدایع‌الاسحار فی صنایع الاشعار قوامی مطرّزی گنجوی، محمود بن عمر نجاتی نیشابوری (سدۀ هشتم هجری)، تحقیق و تصحیح دکتر بهروز ایمانی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-11 06:03:08 میراث آسیای مرکزی به چاپ دوم رسید.

میراث آسیای مرکزی طرحی است کلّی از تاریخ ملل مختلف ایرانی‌زبان در آسیای مرکزی، یعنی سرزمین‌های دو سوی رودهای جیحون و سیحون و بیابان تکله‌مکان در غرب چین، از پیش از تاریخ تا سه قرن نخستین اسلامی.
ریچارد فرای «ایران‌دوست» در کنار استفاده از منابع مکتوب، از آخرین نتایج مطالعات باستان‌شناسی، زبان‌شناسی، قوم‌شناسی و فرهنگ عامه نیز بهره برده است (تا سال ۱۹۹۶م) تا نشان دهد مردمان ایرانی و فرهنگ ایشان در تحولات سیاسی و اقتصادی آن خطه چه فراز و نشیب‌ها دیده است.

[میراث آسیای مرکزی، ریچارد فرای، ترجمۀ اُوانس اُوانسیان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، چاپ دوم ۱۴۰۰]

علاقه‌مندان می‌توانند از بیستم تیر تا سوم مرداد، این کتاب را با ۳۰٪ تخفیف از دفتر مرکزی بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار تهیه کنند.

برای سفارش‌های بیش از سیصد هزار تومان ارسال رایگان است.

قیمت با تخفیف: ۹۴۰۰۰ تومان
تلفن مرکز پخش و فروش: ۲۲۷۱۷۱۱۴-۲۲۷۱۶۸۳۲

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید

2022-07-09 14:46:23 ⁠⁣هجدهم تیرماه سالروز درگذشت مهدی آذر یزدی، نویسندۀ کتاب قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب

نامه‌ای از مهدی آذر یزدی

جناب آقای ایرج افشار

... شعر قند و عسل را پیش از کتاب کردن برای یغما فرستاده بودم ولی چاپ نکرد‌... آنچه می‌دانم این است که شعر قند و عسل در زبان فارسی به‌‌ خوبی بهترین آثار ایرج است و شاید اگر مقایسه شود از بعضی آثار لافونتن در اصل فرانسه شیرین‌تر و روان‌تر است و موضوع آن هم بسیار آموزنده است و حیف است که حالا دربارۀ آن هیچ حرفی نزنند و آن وقت چند سال دیگر که ما نیستیم بگویند شعر قند و عسل یک نمونۀ خوب از آثار قرن بیستم زبان فارسی بوده است.
خودم تصور می‌کنم که منظومۀ دومی که شعر جنگل مولا نام دارد از این هم بهتر شود، گرچه موضوعش کهنه‌تر است و به هر حال نام آنها باقی می‌ماند. پس مرا هم از لطف خودتان دریغ نفرمایید.
دو نامۀ دیگر از دکتر حمیدی و خانم لیلی ایمن داشتم که بیش از توقع و تصور خودم از آن تمجید و تشویق نموده‌اند و با این ترتیب البته در این زمینه باز هم کار خواهم کرد که با یک گل بهار نمی‌شود و می‌دانم که اگر پسر وزیر و وکیل بودم برای همین قند و عسل جنجال می‌شد، ولی حالا که هیچ‌کس آذر یزدی را نمی‌شناسد و با او کاری ندارد، حیف است اگر این‌ پانصد نسخه هم نافروش بماند و مردم از فیض عظمای مطالعۀ این تحفۀ نطنز محروم و بی‌خبر بمانند، در حالی که استحقاق معرفی را هم دارد. با تقدیم احترام و عرض سلام.

مهدی آذر یزدی

تهران ۱۳۴۵

[نادره‌کاران: سوگنامۀ ناموران فرهنگی و ادبی (۱۳۰۴-۱۳۸۹)، ایرج افشار، زیر نظر بهرام، کوشیار و آرش افشار، به کوشش محمود نیکویه، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۴۰۰، ج ۲، ۱۵۰۲-۱۵۰۳]

بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار؛ تعمیم زبان فارسی و تحکیم وحدت ملّی

@AfsharFoundation باز کردن / نظر دهید