ویژگی‌هایِ انسانیِ شهرسوخته(شماره ١) #باستان‌شناسی #ایرانشناسی مطالعاتِ اولیه‌یِ انسان‌شناسی اطلاعاتِ مهمی درباره‌یِ میانگینِ سن و قد، بیماری‌هایِ واگیردار، مرگ و میرهایِ دسته جمعی و دیرین آسیب‌شناسی مردمانِ شهرسوخته ارائه کرده است. براساسِ این پژوهش‌ها، میانگینِ سنیِ مردان ۴۱/۵ و زنان ۳۳/۵ سال بوده است. اگرچه به علتِ فعل و انفعالاتِ شیمیایی، بقایایِ انسانی که دارایِ سنی بیش از پنجاه یا شصت سال بوده‌اند از بین رفته؛ اما وجودِ استخوان‌هایِ انسان با سنِ بالاتر از شصت سال نشان دهنده‌یِ وجودِ افرادِ سالمند در این جامعه است. وجودِ گورهایِ فراوانِ کودکان و نوزادان بینِ صفر تا ۳ سال مؤیدِ بیماری‌هایِ واگیردار است. میانگینِ قدِ مردان ۱۶۷ سانتی‌متر، میانگینِ قدِ زنان ۱۵۸ سانتی‌متر، بلندقدترین مرد ۱۹۲، بلندقدترین زن ۱۸۰ سانتی‌متر، کوتاه‌ترین مرد ۱۵۱ سانتی‌متر و کوتاه‌ترین زن ۱۴۴ سانتی‌متر است. در نتیجه، می‌توان گفت که مردانِ شهرسوخته نسبتاً کوتاه قد بودند. میانگین قدِ زنان برابر با ۱۵۰ سانتی‌متر است. تراکمِ خطِ مرگِ مردان بین ۲۶ تا ۵۳ سال و تراکمِ خط مرگِ زنان بینِ ۲۶ تا ۴۶ سال بوده است.¹
در میانِ بیماری‌هایِ حاد قابل تشخیص از راه مطالعه‌یِ استخوان‌هایِ باقی مانده در قبرهایِ شهرسوخته می‌توان به سه نمونه بیماریِ هیدروسفالی اشاره کرد که با توجه به تعداد محدود اسکلت‌هایِ بررسی شده، درصدِ بالایی را نشان می‌دهد. انواع دیگر بیماری‌هایِ استخوانی عبارتند از: بیماری‌هایی چون بیرون زدگیِ فکِ فوقانی،² آثارِ آبسه در آرواره، آثارِ فرسایش در مهره‌هایِ کمر، رنگِ زردِ دندانها، رسوبات دندان، سایشِ سطحِ دندانها، شکستگیِ پیشانی و حدقه‌یِ چشم، آثار ضربه بر رویِ پیشانی، چسبندگیِ مهره‌هایِ کمر، شکستگی در قاعده‌ی جمجمه، جمجمه حجیم، تخریبِ پوسته‌یِ داخلیِ استخوان پس‌سری، تخریبِ سطوحِ داخلی و خارجیِ جمجمه، اختلال در رشدِ دندانها، کامِ عريض و گود، ضخامتِ پوسته‌یِ جمجمه، رشد کمِ جمجمه، انحرافِ گونه، حدقه‌یِ چشم و استخوانِ پس سری، آثارِ بریدگی و ضربه رویِ پیشانی و شقيقه.³ بسیاری از این عوارض ناشی از کارهایِ سخت و سنگینِ روزانه بوده است. این نکته نیز طبعاً قابلِ توجه است که بدونِ شک برخی از پزشکان و یا کاهنینِ شهر و جامعه، کوشش‌هایی برای مداوایِ این بیماری‌ها می‌کردند و در این کار بجز تفکر و تجربه، به ابزار کار، دارو و موادِ آرام بخش نیز نیاز داشته‌اند.⁴
بن‌مایه: تاریخ جامع ایران، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی؛ سر ویراستاران دوره‌ی باستان: حسن رضایی باغ‌بیدی_محمود جعفری‌دهقی؛ دوره‌ی اسلامی: صادق سجادی، (تهران: نشر دائره المعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، سال ١٣٩٣)، جلد اول، ص ١٨٨ و ١٨٩. @Arshtad
