اهمیتِ جشنِ مهرگان(شماره ١) #مردمان_آریایی #فرهنگ‌ایرانی #ایرانشناسی مهرگان و نوروز از روزگارانِ کهن دو جشنِ طبیعی و فصلیِ ایرانیان بوده. زمانی آغازِ سال از پائیز و مهرماه شروع و مهرگان جشن سال نو بود. زمانی نیز نوروز در اکثرِ ایام و سالیانِ جشنِ سال نو، به ویژه از آغازِ دورانِ ساسانیان تا حال بوده و می‌باشد. به همین جهت است که بسیاری از مراسم این دو عید بزرگِ ملی_مذهبی همانندی و یکسانی دارند. در مثل: بارعام شاهان، تقسيمِ هر دو ماهِ نخست از این سال، به شش پنجه، مراسمِ ویژه، دادخواهیِ مردمان، اهدایِ هدایایِ مردم و ثبت در دیوان خاص، رسیدن پیکِ خجسته به حضورِ شاه و خواندنِ ترانه‌هایِ ویژه همراه با الحانِ مختلف و خطبه موبدان موبد و گستردن خوان یا سفره ویژه مهرگان چون هفت سین نوروزی، _و مهرگانِ بزرگ و مهرگانِ عامه و نسبت دادنِ وقوع بسیاری از حوادث و رویدادها در این روز و جشن.
درباره‌یِ معنی مهرگان و وجه تسمیه آن سخن و بحث بسیار است. مشهورترین تعليل‌ها یا انگیزه‌ها، نسبت این جشن است به مهر یا میترا، ایزدِ بزرگ و مشهورِ آریایی، نامِ شانزدهمِ هر ماه، نامزد است به مهر _و به همین جهت، در ماه مهر و روزِ مهر، جشنِ مهرگان برگزار می‌شد. اما حالیه جشنِ مهرگان به موجبِ تقویمِ معمولِ زرتشتیان روزِ دهمِ مهرماه با تشریفات و مراسمِ ویژه برگزار می‌شود.
مهر که این جشنِ بزرگ به او منسوب است، در اوستا از زمره بزرگترین ایزدان می‌باشد که موردِ ستایشِ آریاهایِ هند و ایرانی پیش از زرتشت بوده. در بخشِ مفصلِ يشت‌ها از اوستا، سرودی زیبا و مفصل درباره‌اش آمده است که به موجبِ آن ایزد نور و پرتو خورشید شناخته می‌شود. علاوه بر وداها Vedas و سرودهایِ کهنِ هندی، یاد کردِ مهر در سندِ مکتوبی از سده‌یِ چهاردهمِ پیش از میلاد در دست است.
مهریشت که بدان اشاره شد، اصیل‌ترین و مهم‌ترین مأخذی است که درباره‌یِ این ایزدِ بزرگ می‌توان مطالعه کرد. در دورانِ هخامنشیان، مهر از اعتبار و مقامی بس والا برخوردار بود و باشکوه‌ترین جشن‌ها، جشنِ مهرگان محسوب می‌گشت.
بن‌مایه: پژوهشی در گاه‌شماری و جشن‌های ایران باستان، پژوهش و نوشتهٔ هاشم رضی، (تهران: انتشارات بهجت، چاپ دوم، سال ١٣٨٢)، ص ۵٠٧. @Arshtad
