2022-07-31 08:10:42
*ارتباط قشقایی ها با آزربایجان*
برخی از تیره های قشقایی از ازربایجان امده اند با وجودیکه قرن هاست که از وطن اصلی خود دور افتاده اند اما همیشه به کوه و دشت و طبیعت و مردم آن سامان افتخار می کنند و با اسم و خاطره ها و فرهنگ مردمی که آنها را از نژاد خود می دانند زندگی میکنند.
داستان این تیره های قشقایی ها داستان جدائی ها، داستان دوری ها و دور افتادگی هاست و هنوز هم پس از قرن ها نوازندگان و شعرای ما، زمزمه می کنند
بو یؤل گِدَر تَبریزَه
اؤ تَبریز عَزیزَه
خُدام بیر یُول وِر بیزَه
بیز گِدَگ اؤلکه میزَه
و گاه که خوانندگان ما می جوشند و درد و غم دوری انها را فرا می گیرد می گویند:
*داغلار دا مارال ایسنگ چؤلَردَه جیران*
*ایروان، نخجوان بویینزَه قوربان*
پس از سال ها دوری مرغ ترلان گمشده خود را در هشتر خانه می جویند:
*خوب بِسلَدیم مَن اؤ طوار ترلانی*
*نه فایدا که هِچ بیلمَنَم هانّا دور*
*طوران اؤچؤر دوگوم طوار ترلانی*
*سوراغنی بیلمیشم هَشتَر خانا دور*
به وطن و گذشته خود افتخار میکند و از دشت مغان سخن می راند:
*پَرِم گَل تا واراگ گِدَگ بیزیم داغلا را*
*بیزیم باغچا لارین باری وار باری*
*گونگول آیرولور چؤل موغان لارا*
*موغان داغلا رنین قاری وار قاری*
و زمانی که تحت ظلم و ستم قرار می گیرد داستان کوراغلو را می خواند و از او سرمشق می گیرد که در راه آزادی باید جان فدا کنند:
*ایگید اولان هِچ ایرولماز ائلینّان*
*ترلان اولان سونا ورماز گؤلونّان*
(مرد از ایلش جدا نمی شود
مرغ شکاری از دریاچه خود مرغابی نمی گیرد)
و یا در شعری دیگر:
*سفر دوشدی گورجیستانا*
بیزیمینان گَلَن گَلسین*
*مَرد گَلسَن نا مَرد گَلمَسین*
*قانلی چایدان گَچن گَلسین*
آهنگ های اصیل قشقایی چون اصلی و کرم، شاه ختائی، غریب و صنم، کُوج عیوض، خان چوبان، محمود و ...
نشان از ارتباط فرهنگی ما با آزربایجان است.
چادر و لباس قشقایی ها شباهت زیادی با شاهسون ها دارد نقش های گلیم و قالی قشقایی هیچ تفاوتی با آنچه در باکو و قفقاز می بافند ندارد.
موسیقی قشقایی همان آهنگ هایی است که آشیق ها همراه خود از آزربایجان آورده اند.
طوایفی که در ایل قشقایی هستند همان تیره ها یی هستند که در آزربایجان ساکن شده اند ماننده بایات ها، قُجه بیگلوها، آقاجری ها، مغانلو ها، افشارها، جعفربگلو ها، قزل باش ها، بیگدلو ها،ارخلوها،و ...
شعرای قشقایی هنوز هم از وطن و محل گذشته خود سخن می گویند:
*سَرایول گَردنیم گیر دی بو باغا*
اؤ نینگ عصمَتِ نَن گؤلا نُور یاغا*
*دارایوب تِلَرینِ تُوکوب دِرناقا*
*هاوا اِدِب هَشتَر خانّان گَلایور*
و در جای دیگر از سهند صحبت می کنند:
*قارشیَه یاتان قارلی سَهَند*
*نه خوب اَسَر سَنینگ یِلِینگ*
*گِدَر قیشینگ گَلَر یازینگ*
*خُرَّم اُولور سَنینگ ائلینگ*
و هر وقت دلش می کیرد با نوای نی چنین می خواند:
*دربند که دیئَلَر بیر پارچا باغدور*
*آلت یانی دریادؤر اؤس یانی داغدور*
*ائتریب میوَه سیٔ دورمَه لی چاغدور*
*آلماسیٔ هیوا سیٔ ناری دربندینگ*
و یا میخوانند:
*گؤلُستانوم هِچ یاد اِدمَنگ بُول بُولو*
*نَظَر دَن سالموشانگ مَنِم تَک قولو*
*همراه تا گؤ تورَگ عصا کشکولو*
*بَل کَه یاروم صیاد گؤرجستانادُور*
قشقایی ها گرچه از آزربایجان دور و در جنوب ایران هستند اما شعرا و نوازندگان در دامنه کوه دنا از قُله سهند و در کنار رود کارون و قره قاج از رود ارس و دشت خسرو شیرین از مغان صحبت می کنند.
*گونگول اوا اِدِب موغان داغونا*
*موغان داغلارونون هیوا نارو وار*
هر زمان دلتنگ می شوند چنین می خوانند:
*دُرنام گِدیرانگ تَبریزه*
*پنهانی سؤزوم وار سیزَه*
*قَلَم قاشا قَرَه گؤ زَه*
*مَنَن اونا سلام اِیلَه*
*دُرنام گِدیرانگ کورد لارا*
*یِنگی دان کُهنه یوردا لارا*
*قوچ ایگید بداو آتلا را*
*مَندَن اُونا سلام اُولسون*
آیا علاوه بر فولکور آداب و رسوم و مسکن و پوشاک و داستان ها و ضرب المثل ها و چهره شناسی و وجود کلمات تبریز، هشترخان، مغان، قفقاز، سهند، ساوالان، دربند، گرجستان، ایروان، نخجوان، و....
در اشعار قشقایی ها حکایت از تاریخ یکسان گذشته قشقایی و آزربایجان ندارد؟؟؟
✦ برگرفته از کتاب تاریخ مبارزات ایل قشقایی ✦
دکتر منوچهر کیانی
#ایالت-قشقایی بزرگترین رسانه فرهنگی وجامع تورکان قشقایی
@AYALAT_QASHQAEI
696 views05:10
ا
