آرای دانشمندان و فقهای گذشته و معاصر در معتبر دانستن علم نجوم | باخەنەمامە
آرای دانشمندان و فقهای گذشته و معاصر در معتبر دانستن علم نجوم در اثبات هلال
#ابن_رشد می گوید: از برخی سلف و شخصیت های مربوط به دوران گذشته نقل شده: هر گاه هلال - به دلیل موانعی مانند ابر و مه و... - از چشم ها پوشیده ماند، به شمارش بر اساس حرکت ماه و خورشید (محاسبات فلکی) مراجعه می شود. و این رأی و نظر #مطرف_بن_شخير از بزرگان تابعین است.(۱)
و بنا بر نقل #ابن_سریج از حضرت #شافعی، ایشان می فرمایند: هر کسی بر این باور است به نجوم و منازل ماه استناد کند و با همین استدلال برایش مشخص شود، هلال رؤیت پذیر است در حالی که - به دلیل وجود موانع - از چشم ها پوشیده مانده است، این شخص می تواند روزه بگیرد که او را کفایت کند و جای روزه ی واجبش را می گیرد.(۲)
امام #نووی در این باره به نقل از #ابواسحاق_شیرازی می فرماید: هر گاه هلال بر مردم پوشیده ماند اگر کسی پیدا شد که از حساب و منازل ماه آگاه و مطلع باشد، و به وسیله ی محاسبات فلکی دانست فلان روز از ماه رمضان است، راجع به این مسئله، - به شرح زیر - دو برداشت وجود دارد، نظر #ابن_سریج این است: چون بر اثر دلیل، به حلول ماه پی برده است بنا بر این، لازم است روزه بگیرد؛ و این شخص همانند کسی است که با برهان و شاهد به وجود ماه پی برده باشد. اما دیگران می گویند: نباید روزه بگیرد؛ زیرا تنها به وسیله ی رؤیت، مکلف به روزه هستیم. این گفته ی #مصنف است و گروهی - از فقها - در این مطلب او را همراهی کرده اند.(۳)
امام #نووی از #ابوالخیر_عمرانی صاحب كتاب #البيان - نقل می کند: هر گاه کسی بر اساس محاسبه ی منازل ماه [توسط خودش]، دانست فردا رمضان است، و یا شخصی آگاه به محاسبات نجومی که مورد تأییدش باشد، در این باره، او را مطلع کرد و سرانجام نیت روزه آورد و بر اساس گفته ی آن شخص، روزه گرفت، در مورد آن، دو برداشت وجود دارد، عده ای معتقدند روزه اش صحيح است. و این نظر #ابن_سریج است که #قاضی_ابو_طيب هم، آن را اختیار کرده است؛ زیرا این طریق و روش، برای او ظن غالب، ایجاد نموده؛ پس شبیه آن است ثقه ای با توجه به مشاهدات خود، رؤیت ماه را به او اعلام کرده باشد.(۴)
امام #نووی باز در همان آدرس فوق اشاره می کند و می فرماید: #رویانی این دو برداشت (جواز عمل منجم به محاسبات خود و یا عدم جواز آن) را، مربوط به مواردی دانسته که شخص منازل ماه را بشناسد و به وسیله ی آن، به وجود ماه پی برد، سرانجام می گوید: رأی به جواز عمل، انتخاب #ابن_سريج و قفّال - بزرگ - #قاضی_ابو_طيب است.(۵)
#ابن_شداد به نقل از #بغوی اظهار می دارد: به نظر بعضی از دانشمندان مقصود از «فاقدروا له»، اندازه گیری بر اساس محاسبه ی منازل ماه (ستاره شناسی) است یعنی: برای ثبوت رؤیت هلال، منازل ماه را اندازه گیری کنید؛ زیرا این کار به شما نشان می دهد که ماه بیست و نه روزاست ، و یا سی روز،
#ابن_شداد در ادامه ی عبارت فوق، به نقل از #ابن_سریج می گوید: عبارت «فاقدروا له» خطاب به کسانی است که در علم حساب و ستاره شناسی تخصص دارند و عبارت «فأكملوا العدة ثلاثين» خطاب به عموم مردم است.(۶)
و در کتاب #الشرح_الزرقاني_على_موطأ_الإمام_مالک، بنا بر نقل #ابن_العربی از #ابن_سريج، به این مطلب اخیر نیز، اشاره شده است.(۷)
لازم به یادآوری است: اختلاف خطاب بر اساس اختلاف شرایط ، امری است طبیعی؛ و این مطلب به عنوان اساس و پایه ی تغییر فتوا بر حسب تغییر زمان و مکان و حالات محسوب می گردد. و این امر (تغییر فتوی) هم، به نوبه ی خود غیر قابل انکار است و فقها گفته اند: «تغيير احکام - مبتنی بر مصلحت و عرف - ، به دلیل تغییر شرایط غیر قابل انکار است».(۸)
منبع : فایل #مقارنه شورای مدیریت مکتب قرآن
برای مطالعه آرای دیگر دانشمندان و فقهای گذشته و معاصر در معتبر دانستن علم نجوم در اثبات هلال لطفا ادامه مطلب را در فایل #مقارنه شورای مدیریت مکتب قرآن مطالعه فرمایید.
https://t.me/bnamame/529
(۱) بداية المجتهد و نهاية المقتصد ج ١ ص ۲۸۴ (٢) همان منبع (٣) المجموع شرح مهذب ابو اسحاق شيرازي ج ۶ ص ۲۸۱ (۴) المجموع ج ۶ ص ۲۸۲ (۵) همان منبع (۶) دلائل الأحکام ج ۱ ص ۵۹۴ (۷) شرح الزرقانی علی موطأ الإم مالک ج ۲ ص ۲۰۶ (۸) احمد الندوی: همان، ص ۵۶ و ۱۲۳ چاپ دار القلم
