آب‌دزدی‌های «جنبش اصيل» منطقه! بازنشر به مناسبت طرح مجدد مناز | اكونوميست فارسی
آب‌دزدی‌های «جنبش اصيل» منطقه!
بازنشر به مناسبت طرح مجدد منازعات آبي ايران و افغانستان
قاسم خرمی
افغانستان براساس معاهده 1857 پاريس رسماً از ايران جدا شد. براساس اين معاهده، بايد در هر ثانيه 26 مترمكعب آب از رود هيرمند واقع در مرز دو كشور به درياچه هامون واقع در منطقه سيستان ايران سرازیر شود. موضوع خشكسالي‌هاي مكرر در افغانستان و نيز احداث سد «كچكي» باعث شده تا سهم ايران هر ساله از اين رودخانه به ميزان قابل توجهي كاهش يافته و اختلافاتي را در مناسبات دو كشور ايجاد كند.
در سال 1350، قرارداد مجددي براي تقسيم آب هيرمند ميان «محمد شفيق» و اميرعباس هويدا نخست‌وزيران وقت افغانستان و ايران منعقد شد كه براساس آن 20 درصد از آب هيرمند به ايران تعلق مي‌گرفت. اين قرارداد باعث اعتراض‌ها و انتقادهايي به محمد شفيق شد و زمينه روي كار آمدن پشتون فارس ستيزي مثل محمد داودخان را فراهم ساخت.
داود خان، نهايتاً عليه ظاهر شاه كودتا كرد و خود او به‌وسيله ماركسيست‌هاي افغانستان سرنگون شد، ايران حكومت ماركسيستي نورمحمد تركي را به رسميت شناخت اما هيچ‌گاه سطح روابط دو كشور به مانند گذشته ارتقاء نيافت.
روي كارآمدن طالبان در دهه 1370 شمسي و حكومت كوتاه مدت آنها، فرصت زيادي براي پرداختن به مسئله حقابه رود هيرمند پديد نياورد. با سقوط طالبان توسط آمريكا، زمزمه هايي مبني بر تمرد از حقابه ايران آغاز شد. حامد كرزاي با توجه به موقعيت شكننده دولت تازه تاسيس اش، در اين فقره با مماشات عمل كرد اما با روي كارآمدن پشتون فارسي ستيزي ديگري مثل اشرف غني، اختلافات دو كشور در اين زمينه، مجددا بالا گرفت.
اشرف غني كه زير سايه آمريكا، احساس مي كرد مي تواند به سمت ايران كلوخ پراني كند، با تكميل سد نيمه كاره «كمال خان» در قسمت هاي فوقاني هيرمند در استان نيمروز، علنا حقابه ايران را قطع كرد. ساخت اين سد كه از سال 1345 شروع و متوقف شده بود، در سال 1392 مجددا آغاز و در در سال 1399 تكميل و افتتاح شد و به اين ترتيب تمام شريانهاي منتهي به درياچه هامون در استان سيستان و بلوچستان ايران خشك شد.
اشرف غني در هنگام افتتاح سد كمال خان، با بي اعتنايي به توافقات بين المللي، سخنان بسيار تحريك آميزي عليه كشور ما به كاربرد و علنا اعلام كرد كه « ديگر به ايران آب رايگان نمي دهيم»! حتي برخي از مقامات دولت او از « نفت در برابر آب »! سخن گفتند به اين معني كه ايران براي برخورداري از آب هيرمند( كه حق قانوني آن است) بايد به افغانستان نفت رايگان صادر كند!
گروه طالبان حاكم بر افغانستان به رغم قول هايي كه اخير به مقامات دولت جمهوري اسلامي ايران و حتي مولوي عبدالحميد امام جمعه اهل سنت ايران داده بود، از دادن حقابه ايران امتناع كرد و مردم استان سيستان و بلوچستان ايران را در وضعيت ناگواري قرار داد. اميدوارم آنهايي كه خام انديشانه از طالبان به عنوان گروه اصيل و اسلامي نام مي بردند از اين روياهاي جاهلانه خارج شوند و خطر طالبان را جدي تر بگيرند. طالبان نه تنها براي اقليم، بلكه براي فرهنگ و هويت ايراني هم، تهديد جدي به حساب مي آيد.
