گذار دلهره‌آور کشورهای حوزه خلیج‌فارس، پس از عصر نفت چگونه خو | اقتصاد بازار
گذار دلهره‌آور کشورهای حوزه خلیج‌فارس، پس از عصر نفت چگونه خواهند بود؟
کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس در دهه‌های آینده با یک گذار دلهره‌آور برای عبور از سوخت‌های فسیلی روبه رو هستند. اما گذاری دیگر به موازات آن اتفاق می‌افتد که به همان اندازه قابل توجه است: تغییر از اقتصاد دولتی و هنجارهای اجتماعی محافظه‌کارانه به سمت جوامع تاحدودی آزادتر و بازتر.
این یک چشم‌انداز هیجان‌انگیز است. میلیون‌ها نفر از آزادی و فرصت‌های جدید بهره‌مند خواهند شد. اما همچنان نگران کننده است، زیرا در صورت عدم تطبیق دولت‌های خودکامه با آن، خطر بی‌ثباتی اجتماعی را به همراه دارد. اینکه آیا کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس در بازنگری قراردادهای اجتماعی خود موفق می‌شوند، نه تنها برای مردم خود، بلکه برای مردم جهان نیز به دلیل تاثیر آنها در بخش نفت و گاز و نقش آنها در صدور ارزش‌های فرهنگی در سراسر جهان اسلام، اهمیت دارد.
برخی از تغییرات شگفت‌انگیز هستند. در عربستان سعودی، زنانی که از رانندگی منع شده بودند، اکنون با موتور به محل کار خود می‌روند. در سال 2017، 17 درصد از زنان سعودی یا شغل داشتند یا به دنبال آن بودند؛ اما امروز این رقم 37درصد است. زمانی رستوران‌ها از پخش موسیقی منع می‌شدند اما اکنون صحبت از کاهش ممنوعیت الکل است. هما‌ن‌طور که عربستان سعودی آزاد می‌شود،
امارات متحده عربی نیز به اصلاحات پاسخ داده است و مشتاق حفظ سلطه خود به عنوان یک مرکز تجاری است. همسایگان دیگر یعنی عمان و قطر غنی از گاز، بسته‌تر هستند، اما به دقت اوضاع را مشاهده می‌کنند.
این سرخوشی ممکن است به کاهش درد اصلاحات اقتصادی کمک کند. مزایای دولتی در حال قطع شدن است. امارات یارانه سوخت را کنار گذاشته است و عربستان سعودی ممکن است این رویه را دنبال کند. از سال 2018، چهار کشور از شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس مالیات ارزش افزوده را وارد کرده‌اند.
مالیات بر درآمد که زمانی غیر قابل تصور بود، اکنون یک امکان است. در ماه ژوئن، امارات مالیات بر شرکت‌ها را معرفی خواهد کرد. از آنجا که جیره دولتی کمتر رایج می‌شود، شهروندان عرب حاشیه خلیج‌فارس مجبورند برای مشاغل بخش‌خصوصی رقابت کنند. دولت‌های آنها مشتاق جذب خارجی‌های بیشتری هستند. امارات‌متحده عربی، جایی که مهاجران نزدیک به 90درصد از جمعیت 10میلیونی را تشکیل می‌دهند، می‌خواهد 3 تا 5 میلیون نفر دیگر را جذب کند.
همه اینها باعث ایجاد حس ناامنی و همچنین آزادی می‌شود. شهروندان حاشیه خلیج‌فارس به ابزارهایی برای موفقیت در این عصر جدید نیاز خواهند داشت. آموزش مکان خوبی برای شروع است. دانش‌آموزان در قطر، عربستان سعودی و امارات از همتایان کشورهای ثروتمند خود بسیار عقب هستند. نرخ ترک تحصیل بالاست، زیرا دانش‌آموزان به ویژه پسران تصور می‌کنند که می‌توانند به یک شغل دولتی تکیه کنند. آموزش بهتر آنها را برای رقابت در بخش خصوصی آماده خواهد کرد.
چالش دیگر رابطه بین دولت و مردم است. امارات و عربستان سعودی حقوق مالکیت خارجی‌ها را تقویت می‌کنند. مسیر اقامت دائم و شاید حتی شهروندی، احتمالا آسان‌تر خواهد شد و بیگانگانی که ریشه می‌اندازند، ممکن است روزی حق طلب کنند. تاکنون به ویژه در عربستان سعودی، تحت حاکمیت محمد بن سلمان، آزادی‌های بیشتر اجتماعی با سرکوب سیاسی و تمرکزگرایی بیشتر همراه بوده است.
با این حال، چشیدن طعم آزادی در زندگی روزمره ممکن است مردم را ترغیب کند که در سیاست نیز بیشتر به دنبال حرف زدن باشند. زمانی که تغییرات اقتصادی، گروهی را بازنده می‌کند، دولت‌ها حداقل باید به نارضایتی‌ها توجه کنند. درهیچ کشور حاشیه خلیج‌فارس به این زودی‌ها دموکراسی پیاده نخواهد شد. اما اگر بخواهند اقتصاد خود را از هیدروکربن‌ها بدون تحریک ناآرامی دور کنند، دولت‌ها باید نسبت به شهروندان عادی پاسخگوتر باشند. منبع: ترجمه از اکونومیست . نشانی "اقتصادبازار" در شبکه‌های اجتماعی:
