اجرای عفو در دست تنگ نظران! #عمادالدین_باقی  روزنامه اعتماد | عمادالدین باقی

اجرای عفو در دست تنگ نظران!
#عمادالدین_باقی
 روزنامه اعتماد سه شنبه ۲ اسفند۱۴۰۱ 
نقدها وستایش های زیادی نثار بخشنامه عفوگسترده ۱۴۰۱ شد که درمقاله مستقل ومبسوطی برای اگاهی نو درباره این اقدام نوشته واینجا فقط اشاره می کنم که شیرینی عفو را به کام دیگران تلخ نکنید.بسیاری از کارهای نیکو در مقام اجرا به ابتذال کشیده می شوند از اینرو بایسته است به همان اندازه که به ایده خوب اندیشیده می شود به اجرای خوب ان هم اندیشید.
۱- نیک بختانه افراد زیادی به یُمن این دستورالعمل آزاد شدند اما در مواردی بنظر می رسد اراده های فراقضایی یا سلیقه ها در اجرای ان دخالت می کنند. اطلاع دارم که متهمی مخیر شده است به اعتراف و مصاحبه تلویزیونی تا مشمول عفو شود وگرنه با وثیقه آزاد خواهد شد. بر فرض اینکه از نظر ضابطین اتهامی متوجه وی باشد اما عفو یعنی همین که بر خطاها چشم پوشی شود. متاسفانه در بخشنامه عفو متهان و محکومان ۲۵شهریور به بعد یکی از شروط را «اظهار ندامت وتعهد کتبی مبنی بر عدم تکرار جرم عمدی مشابه»گذاشته اند. این شرط با چنین کیفیتی با ماهیت وتعریف عفو سازگاری ندارد. از سوی دیگر کسی که متهم است یا رای او قطعی نشده مشمول اصل برائت است وباید بیشتر درباره اش آسانگیری شود وگرفتن ندامت نامه فاقد وجاهت حقوقی است.حرکت پسندیده آزادی گسترده متهمان ومحکومان را نگذارید ضایع کنند و به کام عده ای تلخ کنند.
۲-طبق بخشنامه عفو، افراد محکوم به مجازات های درجه ۳ به بالا مشمول عفو هستند. در مستثنیات، جرم جاسوسی را آورده اند ولی جرم «همکاری با دولت متخاصم» در مستثنیات ذکر نشده است، لذا روزنامه نگارانی مانند نیلوفر حامدی و الهه محمدی هم می توانند از این بخشنامه بهره مند شوند و همچنین افراد محکوم به همکاری با دول متخاصم که درجه ۴ است باید مشمول عفو گردند، اما دادگاهی این دلیل را نمی پذیرد وعنوان همکاری را مانند جاسوسی تلقی کرده و استثنا می کند در حالیکه از نظر حقوقی تک تک کلمات بار معنایی وحقوقی و لوازم وپیامدهای خاص خود را دارند و نمی توان عنوان جاسوسی را به دیگر عناوین تعمیم داد. حتی در یک مورد، در دادنامه صریحا جاسوسی حذف شده و فرد به همکاری با دول متخاصم محکوم شده که فارغ از اینکه این عنوان درباره متهم یا متخاصم بودن دولت مورد نظر صادق باشد یا نباشد، باید مشمول عفو شود ولی دادگاه مربوطه نمی پذیرد.
اگر این نکات مورد توجه قرار گیرند افراد بیشتری از آزادی بهره مند می شوند. اصولا وقتی که چنین دستورالعملی می تواند بهانه و فرصت موجهی برای رفع مشکل و ترمیم جراحت ها باشد چرا برخی اصرار دارند به هرطریقی که شده افرادی را در حبس نگه دارند؟
۳-در مورد شمول بخشنامه عفو درباره دکتر قره حسنلو و همسرشان با درنظر گرفتن اینکه بخشنامه عفو فرصتی طلایی است برای اینکه این مسئله به اسانی حل شود و در فرایند طولانی قضایی که موجب برانگیختن بحثهایی خواهد شد نیفتد، واقعیت اینست که اگر همچنان پرونده در شعبه دیوان منتظر اعلام نظر بود بازهم طبق قانون تا زمانیکه حکمی قطعی نشده است، افراد، محکوم به اصل برائت هستند و چون بخشنامه عفو امسال شامل متهمان هم می شود این نوع افراد که عنوان اتهامی شان در مستثیات آمده را هم شامل می شود مگر اینکه حکم شان درباره موارد مستثنی شده قطعی شده باشد.
این در حالیست که حکم دکتر قره حسنلو و همسرش در دیوانعالی کشور و انهم در معتمدترین شعبه به ریاست اقای رازینی نقض شده و دیگر عنوان افسادفی الارض ندارد وگرچه وکلای ایشان ادله کافی و محکم دال بر لزوم اعلام برائت را تقدیم دادگاه کرده اند ولی بر فرض اینکه شعبه همعرض به دلیل شرایط ایجاد شده نتواند چنین حکمی صادر کند حداکثر اتهام اجتماع وتبانی را مطرح خواهد کرد که باز هم مشمول بخشنامه عفو است.حتی اگر زمان صدور رای دادگاه بعد از بخشنامه باشد اما نشان می دهد در نفس الامر، اتهام محاربه منتفی بوده و این دونفر مشمول بخشنامه بوده اند. از آنجاکه حکم صادره علیه دکتر قره حسنلو و همسرش قطعی نیست نمی‌تواند جزو مستثنیات قرار بگیرد ولی نتیجه امر بستگی زیادی دارد به اینکه مراجع امنیتی وقضایی تصمیم به مساعدت داشته باشند یا خیر؟ بدون شک اگر قصد مساعدت وجود داشته باشد می توان با استفاده از همین بخشنامه راهی را گشود.
نکته کلیدی این است که اصل تفسیر مضیق قانون به نفع متهم باید در اجرای عفو هم رعایت شود.با توجه به اینکه نخستین باراست که بخشنامه عفو دربرگیرنده تعداد زیادی از متهمان ومحکومان سیاسی ومطبوعاتی می شود بدون شک با رعایت این اصل افراد زیادی مانند مهدی محمودیان، مصطفی تاجزاده، سعید مدنی، محمدرضا جلایی پور، اسماعیل عبدی، حسین رزاق، بهاره هدایت، فائزه هاشمی، مصطفی نیلی، ویدا ربانی، امیرسالار داوودی، محمد نجفی، آرش کیخسروی، حنظله هدایتی، روح الله نخعی و دهها تن دیگر که نام شان از قلم افتاده است آزاد خواهند شد وآثار نیکویی خواهد داشت.