پیش‌گفتار انکار: در سال 1395 در ایران 223 هزار نفر به دلایل مختلف زندانی بودند. به عبارتی تقریبا برابر با چهل و چهارمین شهر پرجمعیت ایران از میان 339 شهر در آن سال و برابر با جمعیت شهر بوشهر.
زندانیانی که اکثرا وضعیت نگه‌داری، دسترسی به غذا و آب سالم، امکانات و وضعیت بهداشت و درمان آنان مورد توجه قرار نگرفته‌‌است. روایت آنان از جرم ارتکابی، اوضاع و احوال موثر در ارتکاب جرم و شرایط زندگی آنان هرگز در جایی منتشر نشده و شاید هرگز شنیده نیز نشده‌باشد.
آنچه در این مقاله از آن صحبت شده‌است، روزنامه‌نگاری در داخل زندان است. روزنامه‌ای مستقل که زندانیان در آن می‌نویسند. این‌بار نه فعالان سیاسی و نویسندگان داخل زندان که مجرمین ساکن در زندان دست به قلم می‌شوند تا خود را ابراز کنند. در خلال این یادداشت‌ها فقط وضعیت زندان از منظر نقض/احقاق حقوق زندانی نمایان نخواهد شد، احوالات درونی مجرم نقطه قابل تامل این روایات خواهد بود. روایاتی که با نگاهی جرم‌شناسانه می‌تواند مبدا بسیاری از بازنگری‌ها در مجازات حبس، شیوه آن و بررسی کارکرد بازپروی و ارعاب ندامتگاه‌ها باشد.
به طور معمول همه ما حداقل یک‌بار زندگی خود را دچار روزمرگی و تکرار یافته‌ایم. درباره آن نوشته‌ایم و احساس خود را با دیگران شریک شدیم. این امکان نوشتن، به اشتراک گذاشتن و روایت کردن امکانی است که عموما از زندانی سلب می‌شود. زندانی که روزمرگی را به شدیدترین شکل آن تجربه می‌کند. صحبت از زندان‌های ایران که می‌شود عموما روایت زندانیان سیاسی از زندان را به یاد می‌آوریم. روایت‌هایی از بازداشت و ایام انفرادی زندانیان سیاسی است.
البته گه‌گاهی روایت زندانیان سیاسی از بندهای عمومی و مواجهه با مجرمین نیز شنیده می‌شود. کمتر پیش می‌آید مستقلا زندانیان غیرسیاسی روایت خود از زندان را منتشر کنند. حتی اگر تصمیم به روایت‌گری نیز بگیرند کمتر رسانه‌ای سراغ چنین سوژه‌ای خواهد رفت. تلخی روزگار زندان و عدم دسترسی به داروهای ضروری برای مجرم عادی خیلی هم مهم جلوه نمی‌کند. برای مثال، روایت آزار زنان و ترنس‌های محبوس در زندان توسط زندانیان، صفحه اول روزنامه‌ای را به خود اختصاص نمی‌دهد.
همه ما روایت مجرمین از زندان را در تریبون‌های رسمی کشور دیده‌ایم، فردی پشت به دوربین و پشیمان از رفتار مجرمانه سابق خود. روزنامه‌نگاری داخل زندان کمک می‌کند زندانی نه برای عبرت جامعه که برای ابراز خود دست به قلم شود تا روایتی از زندگی خود را که پیش از این جایی شنیده نشده‌است را روی کاغذ آورد. این روایت نه به سفارش دولت‌مردان که برای انتشار روایت و صدای خود زندانی است. این روایت‌گری و نوشتن البته بیش از هرچیزی نیازمند دفاع از آزادی بیان و عدم سانسور زندانیان است.
البته که زندان، آن محیط محبوس و بسته هرگز با روایت‌ها تجربه نخواهد شد؛ همان‌طور که وین سنت بارز در خاطرات خود در کتاب زندان زنان می‌گوید: اصولا افراد غیر محکوم و آزادی که آزادی برای آن‌ها مثل نفس کشیدن به رایگان و جزو حالت طبیعی آن‌ها شده و هیچ‌گاه در چهار دیواری قفس مانند زندان در بند نبوده‌اند، قادر به درک نعمت آزادی نیستند و پی به وضع محرومیت یک محکوم به زندانی که بایستی سال‌ها از عمر خود را پشت میله‌ها بگذراند نمی‌برند و قادر به تصور این نیستند که هرگاه ناگهان و بدون انتظار فرصت بیرون رفتن حتما به چند ساعته هم شده به یک زندانی بدهند چه شور و نشاط و هیجانی به او دست خواهد داد.
