دغدغه ایران

2022-10-03 11:59:01 چه زمانی فرصت اصلاح می‌رسد؟

محمد فاضلی

وقتی بحران می‌شود هر اصلاحی را به برقراری ثبات مؤکول می‌کنید و وقتی ثبات برقرار می‌شود هیچ نیروی اجتماعی باقی نگذاشته‌اید که اصلاح را مطالبه کند و مغرور از ساکت کردن معترضان، در حالی که به میزهای قدرت چسبیده‌اید، نیازی به اصلاح نمی‌بینید.

این گونه دهه‌ها سر هر گونه اصلاحی را به طاق کوبیده‌اید و بحران بر بحران انباشته‌اید، نفرت ساخته‌اید و باد در غبغب انداخته‌اید. جعبه ابزار حکمرانی شما هم فقط شامل وسایل خشونت است، با میانگین هوش و توانایی کمتر از جامعه‌ای که قرار است مدیریت کنید.

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-10-02 15:58:06 اختیار برای چه و چه زمانی؟

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-10-01 22:47:39 سوختن ایران در سندروم «همدلی محدود»
مجتبی لشکربلوکی و حمید زعیمی

آزمایش جالبی توسط یکی از محققان دانشگاه لنچستر اِنگلستان انجام شد. شرکت کنندگان چه کسانی بودند؟ طرفداران تیم منچستریونایتد. ابتدا از آنان خواسته شد که پرسشنامه‌ای راجع به میزان طرفداری از منچستریونایتد را تکمیل کنند. خود پرسشنامه اهمیتی نداشت بلکه این کار ترفندی بود برای یادآوری و برافروختن وفاداری آن‌ها به تیم منچستریونایتد. سپس، به شرکت‌کنندگان گفتند که در بخش دومِ آزمایش باید در مکان دیگری فیلمی راجع به فوتبال نگاه کنند. به آنها مسیر رفتن تا اتاق نمایش در ساختمان دیگر را نشان دادند. در طول مسیر، مردی که در حقیقت یک همکار (بازیگر) بود می‌دوید، لیز می خورد و می افتاد، مچ پایش را می گرفت و در حالی که درد می‌کشید فریاد می زد. مردی که بر زمین افتاده بود گاهی پیراهن منچستریونایتد و گاهی پیراهن رقیب سرسخت منچسریونایتد یعنی لیورپول را پوشیده بود.
نتایج تکان دهنده بود در ۹۴٪ مواقع، اگر فرد مصدوم پیراهن منچستریونایتد را بر تن داشت، شرکت کنندگان به او کمک کردند. ولی وقتی مصدوم لباس لیورپول یا لباس معمولی را به تن داشت فکر می کنید چند درصد کمک می کردند؟ تنها حدود ۳۰٪. اکثریت آن‌ها معمولاً فردی که غیرمنچستری بود را رها کردند تا ناله کند. برخی از شرکت کنندگان اصلاً به شخصی با پیراهن لیورپول توجه نکردند.
دوباره آزمایش تکرار شد اما این بار یک تغییر کوچک داده شد. این بار پرسشنامه با مضمون عشق به فوتبال و بازی زیبا بود و نه عشق به منچسترپونایتد! بعد از همین تغییر کوچک، حدود ۸۰ درصد از طرفداران منچستریونایتد به فردِ زمین افتاده با لباس منچستریونایتد کمک کردند که کمی کمتر از دور اول بود اما نتیجه جالب اینجا بود: ۷۰ درصد به افراد مصدوم با پیراهن لیورپول کمک کردند. در مقایسه با آزمایش قبل ۴۰ درصد افزایش در کمک به فردِ طرفدار لیورپول مشاهده شد (منبع) دلیلش چه بود؟

تحلیل و تجویز راهبردی
ذهن ما به صورت ناخودآگاه مرز می‌کشد. حد تعیین می کند. این سوی مرز می شود افراد درون گروه (ما) و آن سوی مرز می شود افراد بیرون گروه (اونها). تا این جای کار مساله ای نیست. مساله این است که ما نسبت به آنسوی «مرز ذهنی غیرواقعی» که کشیده ایم غیریت و دوگانگی و دوری ایجاد می کنیم و نسبت به افراد درون گروه غیرت، همدلی و همدردی بیشتری داریم تا افراد بیرون گروه. به عبارت دیگر ما دچار همدلی محدود می شویم. به عنوان یک انسان رحم و مروت و مرام داریم ولی فقط آن را معطوف و محدود می کنیم به همکیش و هم قبیله و هم فکر و هم گروه مان.
تا جایی که در خاطر داریم این دوگانه سازی ها همیشه رخ داده است. برخی به دیگران می گویند غرب زده و در عوض آن ها به گروه اول می گوید عمله روسیه! برخی خودفروخته و خودباخته اند و در عوض برخی واپس گرا و عقب افتاده. برخی مذهبی خشک اند و برخی غیرمذهبی ولنگار. این دوگانه سازی ها تبعات دارد.

چه می توان کرد؟ خاطرتان هست که در بخش دوم آزمایش چه کردند؟ یک تغییر کوچک؛ به جای تاکید بر عشق به یک تیم خاص (منچستریونایتد)، عشق به یک مفهوم وسیع تر (فوتبال) جایگزین شد.
برای رهایی از سندروم همدلی محدود، باید استراتژی یافتن یا ساختن «وجه مشترک گسترده» را انتخاب کرد؛ خدا ، انسانیت، محیط زیست، آینده، سرنوشت مشترک، میهن این‌ها مواردی هستند که می توانند ما را نجات دهند. برای اینکه اثبات کنیم که چنین چیزی امکان پذیر است، به این موقعیت توجه کنید: مسابقات جام جهانی است در یک کافه کنار دیگرانی که نمی شناسید دارید فوتبال نگاه می کنید. زمانی که تیم ملی ما در جام جهانی برنده می شود شما ممکن است یک فرد مذهبی استقلالی دو آتشه باشید اما فرد کناری تان را که یک آدم غیرمذهبی هوادار متعصب پرسپولیس باشد را به آغوش بکشید و حتی پول چایی اش را هم حساب کنید!

ایران امروز ما به شدت نیازمند رهایی از سندروم همدلی محدود است. مرزهای غیرواقعی که جامعه ما را چندپاره (بهتر است بگوییم پاره پاره) کرده است.

آخرین نکته: هر کسی باید شروع کننده باشد. منچستری ها نباید منتظر لیورپولی ها باشند و برعکس. در توسعه باید کنشگر، آغازگر و مبتکر بود وگرنه انفعال و تقلید که هنری نیست. آغاز کننده باشیم و مرزها را برداریم!


کانال شخصی مجتبی لشکربلوکی
@Dr_lashkarbolouki باز کردن / نظر دهید

2022-10-01 10:51:03 نظام‌های سیاسی و تقدس؟!

محمد فاضلی - جامعه‌شناس

وقتی نظام سیاسی مقدس شد، رسیدگی به خطاها و جرائم کارگزارانش خط قرمز می‌شود تا مبادا آن تقدس خدشه بردارد. گروهی زیر سایه آن تقدس هر خلافی می‌کنند و هر قدر افراد به سطوح بالای قدرت نزدیک‌تر، بهره‌شان از سپر امنیت تقدس بیشتر می‌شود. ناکارآمدی و فساد از این تقدس تغذیه می‌کنند.

نظام‌های سیاسی اصلا مقدس نیستند، بلکه مشحون از خطا هستند. کارگزاران آن‌ها در معرض خطا و فسادند، قواعد و روش حکمرانی آن‌ها در معرض خطا و کهنگی است، و نه همچون امر مقدس ناظر برمردم، بلکه همچون امر غیرمقدس نیازمند نظارت مردم، باید تحت کنترل باشند تا دست از پا خطا نکنند.

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-10-01 09:20:49 جامعه‌شناسی اعتراض

محمد فاضلی - جامعه‌شناس

برنامه #شیوه شبکه ۴ روز ۴ مهرماه ۱۴۰۱ به بررسی جامعه‌شناختی اعتراضات اجتماعی بعد از مرگ خانم #مهسا_امینی اختصاص داشت.

نسخه کامل فیلم این برنامه را در لینک زیر می‌توانید مشاهده کنید. لینک تلوبیون است و برای دیدن به فیلترشکن نیاز ندارد.

https://telewebion.com/episode/0x2997651

طرفین گفت‌وگو
سعید حاجی ناصری، استاد دانشگاه تهران
محمد فاضلی

مجری: عطا بیگدلی

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-09-29 21:47:18 سود و زیانِ #جنگ

گفته می‌شود که در طی هشت سال جنگ #عراق و #ایران، همه‌ی دنیا به خصوص آمریکا و اروپا تمام‌قد پشت عراق ایستادند. گفته می‌شود که منتفع و برنده‌ی اصلی این جنگ آمریکا و اروپا بودند، به خصوص کارخانه‌های تسلیحاتی آنها.

این دو عکس (این و این) آمار فروش اسلحه از سوی همه‌ی کشورها به ایران و عراق در همه‌ی سال‌های جنگ ۸ساله است. بد نیست نگاهی به آنها بیندازیم. در زیر تمام اعداد به میلیون دلار (م.د.) است.

بزرگترین صادرکننده اسلحه به عراق و ایران در سال‌های جنگ، اول #شوروی بود و سپس #چین.
شوروی به ایران: ۲۱۶ م.د
شوروی به عراق: ۱۵،۹۱۴ م.د. (یعنی ۷۳ برابرِ فروش به ایران!!)

چین به ایران: ۱۷۷۴ م.د.
چین به عراق: ۴۰۴۳ م.د. (دو و نیم برابر!).

در کل، اکثر قریب به اتفاق تسلیحات فروخته شده به عراق از بلوک شرق (کمونیستی) بوده. فقط فرانسه از بلوک غرب است که فروش اسلحه‌اش به عراق بسیار بالا و به ایران مقدار بسیار ناچیزی بوده (ایران: ۱۴۳ عراق: ۴۵۳۴). رئیس‌جمهورِ فرانسه در آن سالها چپی‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ فرانسه یعنی فرانسوا میتران بود.

از سوی دیگر، فروش اسلحه از آمریکا به هر دو کشور در آن سال‌ها بسیار ناچیز بوده (حدود ۷۰ م.د. برای هرکدام). فروش اسلحه از طرف انگلیس نیز نسبتاً ناچیز بوده، ولی به ایران سه برابر فروش به عراق بوده است (ایران ۱۸۱ م.د.، عراق ۶۶ م.د.).

یک‌ نکته‌ی جالب هم فروش اسلحه از طرف اسراییل به ایران است (۴۳ م.د.)، در حالی که اسراییل به عراق فروش اسلحه نداشته است. اسراییل خدمت حتی بزرگتری نیز به ایران کرد: با بمباران برنامه‌ی اتمی عراق که در غرب آن‌ کشور و دور از دسترسی موشک‌ها و هواپیماهای ایران بود، عراق را از رسیدن به بمب اتمی بازداشت! اگر اسراییل این‌حمله را نمی‌کرد سرنوشت جنگ و ایران احتمالاً سرنوشتی شوم برای ایران می‌داشت.

بنابراین از لحاظ فروش تسلیحات، برنده‌ی اصلی جنگ ایران و عراق کشورهای کمونیستی و نیمه‌چپی بودند؛ کشورهای کاپیتالیستی ("استعماری"!!) بهره‌ی چندانی از این خوان یغما نبردند.

از جهت دیگری هم شوروی برنده‌ی این جنگ بود: در آن سال‌ها شوروی صادرکننده‌ی #نفت بود و آمریکا واردکننده‌ی نفت. افزایشِ قیمتِ نفت که درگیری بین ایران و عراق موجب شد در کل به سود شوروی و به ضرر اقتصاد آمریکا بود.

شاید این سئوال برایتان پیش آید که با وجودِ حجمِ عظیم فروش اسلحه به عراق (توسط بلوک شرق)، ایران چگونه توانست در مقابل عراق بایستد. جوابش را باید در سال‌های قبل از انقلاب ۵۷ جُست: در ده سال قبل از انقلاب، خرید اسلحه توسط ایران ۳۰۱۴۶ میلیون دلار و تماماً از آمریکا و کشورهای بلوک غرب بود، و خرید عراق در آن سال‌ها یک سومِ این مقدار و تقریباً به تمامی از شوروی بود. یعنی ایران در آستانه‌ی جنگ تا بُن دندان مسلح به تسلیحات پیشرفته‌تر و موثرتر آمریکایی بود! جالب این است که علیرغم گروگانگیریِ احمقانه (و جُبن‌آمیز) دیپلومات‌های آمریکایی توسط دانشجویان چپی در سال ۱۳۵۸، دولت ریگان در سال‌های بعد فروش اسلحه به ایران را در سطح کوچک‌تر (و گویا با واسطه‌گری دلال‌های اسراییلی) به طور پنهان ادامه داد، تا آنکه چپی‌های افراطی داخل نظام جمهوری اسلامی (همان طیف سیدمهدی هاشمی قهدرجانی) با لو دادنِ داستان، ضربه‌ی بزرگی به ایران (و نیز به دولت ریگان!) زدند.

مزیتِ دیگر ایران نسبت به عراق در آن سال‌ها این بود که ایران کم‌وبیش بدونِ مشکل توانست فروش نفتش را از طریق خلیج فارس ادامه دهد، در حالی که عراق نمی‌توانست! قبل از جنگ صادرات نفت عراق بیش از سه ملیون بشکه در روز بود که در سال‌های اول جنگ این به کمتر از ۲۵۰هزار بشکه رسید. عراق می‌بایستی نفت خود را با تانکر و از طریق اردن به کشتی‌های نفت‌بر برساند، و بعداً از طریق خط لوله‌ای که مجبور شد از ترکیه و عربستان بکشد. کمک‌های مالی سعودی و کویت (تنها کشورهایی که کمک مالی می‌کردند) مرهم کوچکی برای عراق بود، ولی همان کمک‌ها باید برای خرید اسلحه از بلوک شرق به کار می‌رفت! خوش‌شانسی ایران آن بود که نه تنها فروش نفتش با مشکل زیادی روبرو نشد، اسلحه‌ی مورد نیازش هم قبل از انقلاب تهیه شده بود. وضعیت مالی ایران طوری بود که در همان بحبوحه‌ی جنگ به گروه‌های کمونیستی و چپی اطراف دنیا کمک مالی می‌فرستاد تا با استکبار آمریکا بستیزند!

مسلماً چه آمریکا و چه شوروی و چه بقیه کشورها در تمام سال‌های قبل و بعد از انقلاب در پی منافع خود بودند، و هیچ‌کدام عاشق عراق یا ایران نبودند. فقط به نظر می‌رسد که در تمام این سال‌ها خیلی‌ها در ایران به جای منافع ملی به دنبال همان ایدئولوژی‌های پوسیده‌ی چپی و "استعمار"ستیزانه‌ی خود بودند و مشکلی با ویرانی ایران در جهت این ایدئولوژی‌ها نداشتند.

@jenabegav باز کردن / نظر دهید

2022-09-29 21:47:18 فروش اسلحه از سوی کشورهای مختلف به ایران و عراق در طی جنگ ۸ساله.

مطلب مربوطه را در پستِ بعدی ببینید!
@jenabegav باز کردن / نظر دهید

2022-09-29 16:05:34 مسئلۀ خیابان، از قاهره تا تهران
محمدرضا اسلامی


با توجه به روند اتفاقات تلخ اخیر، پرداختن به «مسئله خیابان» ضرورت دارد. پیش از پرداختن به این موضوع، مروری بر اتفاقاتی که در مصر افتاد، حائز توجه است:

گاهشمار وقایع در مصر
۱- مجموعه ای از راهپیمائیها و اعتراضات از ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ (۵ بهمن ۱۳۸۹) در کشور #مصر آغاز شد.

۲- سه روز بعد #توئیتر در تاریخ ۲۸ ژانویه ۲۰۱۱ توسط دولت حسنی‌مبارک فیلتر شد.

(دولت مصر معتقد بود که مخالفین از طریق #شبکه_اجتماعی توئیتر دست به هماهنگی‌های بیشتر می‌زنند)


۳- یک روز از فیلتر شدن #توئیتر نگذشته بود که دولت مصر #اینترنت سراسری در مصر را قطع کرد.

۴- همان روز #جمال_مبارک، فرزند حسنی مبارک مصر را با ۱۰۰ چمدان به مقصد لندن ترک کرد.

۵- فردای آن روز در شهر دیگر مصر یعنی #اسکندریه معترضین توانستند شهر را در اختیار بگیرند.

۶- فردای آن روز سازمان بورس قاهره تعطیل شد.

۷- روز سه شنبه ۱۹ بهمن (۸ فوریه) مبارک از افزایش ۱۵ درصدی در حقوق کارمندان و بازنشستگان مصر خبر داد! (نوش دارو بعد از مرگ سهراب؟!)

۸- سرانجام هفده (17) روز بعد از شروع ناآرامیها و تظاهرات، روز جمعه ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ (مصادف با ۱۱ فوریه ۲۰۱۱) مبارک مصر را به محل نامعلومی ترک کرد.

۹- همان روز، شورایعالی نیروهای مسلح (به ریاست وزیر دفاع) اداره کشور را بر عهده گرفت.

۱۰- چهار ماه بعد، اولین انتخابات ریاست جمهوری (بعد از حکومت مبارک) در تاریخ ۱۷ ژوئن ۲۰۱۲ برگزار گردید، و #محمد_مرسی بر اساس آمار رسمی در رقابت با ژنرال #احمد_شفیق پیروز انتخابات شد.

۱۱- کمتر از یکسال پس از تحلیف #محمد_مرسی ، موج جدیدی از اعتراضات «در خیابان» و میدان التحریر، علیه رییس جمهورِ «جدید» آغاز شد.

۱۲- با ادامه درگیریهای خونین خیابانی علیه رییس جمهور جدید، در ۳ ژوئیه ۲۰۱۳ مارشال(!) عبدالفتاح سعید سیسی، که رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح بود، #مداخله کرد و #محمد_مرسی رئیس‌جمهور وقت را برکنار کرد.

طی #کودتای آن روز، دولت مُرسی سقوط کرد و ارتش عدلی منصور، (رئیس #دادگاه_قانون_اساسی مصر) را به عنوان رئیس‌جمهور #موقت (!) تعیین کرد.

*مرسی تنها به مدت یکسال و دو روز رییس جمهور بود.

۱۳- برای اعتراض به آن تصمیم ارتش، مجددا هواداران مرسی به #خیابان آمدند و علیه تصمیم ارتش اعتراضات گسترده ای را در خیابانها شکل دادند.

۱۴- پس از سلسله زد و خوردهای شدید و خونین خیابانی میان طرفداران و مخالفانِ مرسی، سیسی در ۷ فروردین ۱۳۹۳، نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد و در یک انتخابات «بدون رقیب» با کسب ۹۶٪ آرا پیروز شد!

۱۵- دوره #افسردگی گسترده و عمومی در مصر آغاز شد.
و ژنرال سیسی هنوز رئیس جمهور است…


«خیابان» در مصر یک رئیس جمهور را از قدرت به پایین کشید و محمد مرسی را به صدر مصطبه نشاند. اما مجدداً همان «خیابان» (و زد و خوردهای خونین) «رئیس جمهورِ منتخب» را ظرف یکسال و 2روز، از بالا به پایین کشید.
پس از مرسی، مجددا خیابان، محلِ حل و فصلِ اختلافهایِ طرفداران مرسی با مخالفانش بود. در نهایت از دل خیابان و منازعه، یک دیکتاتور جدید جانشینِ دیکتاتور قبلی (مبارک) شد.


خیابان به عنوان «نهاد و ساختار» ، عملکردی ندارد. زمانی «حل و فصل امور» در کشوری به «خیابان» منتهی می شود که «قبل از خیابان»، «نهاد» ها و احزاب، نخبگان و تشکلهای مردمی، امکان گفتگو پیدا نکرده اند.
خیابان «رسانه» نیست (چون در دنیای مدرن، بشر رسانه های متعدّدی ابداع کرده)، ولی زمانی خیابان ابزارِ رساندنِ پیام (رسانه) می شود که مخالفین «رسانۀ دیگری» برای رساندن پیامِ مخالفتشان پیدا نکرده باشند.


قبل از رسیدن امور به کف خیابان، باید امکان گفتگو در یک کشور فراهم باشد. این روزها که صدا و سیما در برنامه «شیوه» شبکه چهار به بحث و گفتگو درباره حجاب و شیوۀ شهرآشوبی پرداخته، باید پرسید: آیا واقعا قبل از رسیدنِ این مساله به کفِ خیابان و شروعِ منازعه های خونین، فقط «امکان گفتگو» با محمدصالح هاشمی گلپایگانی بود؟
آیا اگر در گفتگوهایی یک طرفه، هاشمی گلپایگانی بنزین برروی امور نریخته بود، امروز شاهد اتفاقات تلخ گسترده در کف خیابان بودیم؟


آنها که گمان می کنند در «کف خیابان» می‌توانند تکلیف حجاب (یا حتی بی حجابی) را مشخص کنند، احتمالا گمان نمی کنند که از دل زد و خوردهای خیابانی هیچ روندِ مدنی شکل نمی گیرد.
از خیابان تنها دیکتاتوری بر می خیزد. خیابان نهاد نیست. و نهادساز هم نیست.

اما سوال اساسی اینجاست که چرا ماجراها به خیابان رسید؟




پی نوشت: در فایل ذیل دکتر محمد فاضلی به بحث غیبت نهادهای مدنی پرداخته است. سوال اینجاست که آیا پیش از این اتفاقات تلخ، کادر دوربین فقط باید به هاشمی گلپایگانی تعلق می داشت؟
https://telewebion.com/episode/0x2997651



#خیابان
#حجاب
#رسانه
#مهسا_امینی

t.me/solseghalam باز کردن / نظر دهید

2022-09-28 22:49:19 @fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید

2022-09-28 20:29:54 فیلترینگ فضای مجازی علت نارضایتی را از بین نمی‌برد.

@fazeli_mohammad باز کردن / نظر دهید