داود فیرحی

2022-07-03 22:39:43 معمای قانون در ایران

https://www.instagram.com/p/Cfjw4OvotYx/?igshid=YmMyMTA2M2Y=

@feirahi
@goftman_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:36:00 #پادکست گفتمان
مرحوم دکتر داود #فیرحی

با موضوع مشروطه و تکوین حوزه عمومی

@goftman_ir
@feirahi باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:36:00 #داود_فیرحی
«حقوق مشترکه‌ی نوعيه» در ادبیات نائینی بر تفکیک حق و حکم استوار است؛ مطابق این مبنای استنباطی، هر انسانی واجد یک سری حقوق و تکالیف متمایز و شخصی است؛ آنگاه که فرد از دنیای فردی خود خارج می‌شود، وارد قراردادهای دوجانبه با دیگران، مثل شراکت و زوجیت و غیره می‌شود، مقوله‌ی جدیدی به منزله‌ی تکالیف و حقوق مشترکه‌ی زوجین و شرکاء و غیره در حوزه‌ی مدنی شکل می‌گیرد. فراتر از آن، افراد و خانواده‌ها و دیگر نهادهای مدنی که وارد زندگی سیاسی می‌شوند، یک سری تکالیف و حقوق جدیدی به منزله‌ی تکالیف و «حقوق مشترکه نوعيه» پدید می‌آید که بنا به تعریف نائینی، قلمرو کشوری و ماهیت ملی به معنای مدرن دارند و نه ملت به معنای پیروان یک دین و مذهب آن گونه که قبل از مشروطه به کار می‌رفت.
#تکوین_قانون
#نظریه_قانون_در_ایران
#فیرحی
@goftman_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:35:59 ‍ #داود_فیرحی

مفهوم سنّتی قانون در ایران همانند اکثر جوامع ماقبل‌مدرن، روی واژه‌ای به نام «مصلحت» ایستاده است. قانون به معنای سنّتی عبارت است از کشف مصلحت انسان یا گروهی از انسانها. متفکران قدیم، یعنی نیروهای سنّتی، معتقد بودند که قانون عبارت است از مصلحتی که در طبیعت انسان مکنون و نهفته است و توسط عقل یا شرع کشف می‌شود؛ یعنی قانون حاصل ارادهٔ آدم نیست، بلکه قانون همان فرمول و مصلحتی است که در طبیعت انسان وجود دارد. آن طبیعت را یا باید با عقل کشف کرد و یا باید با شرع کشف کرد. فیلسوفان کلاسیک مثل افلاطونی‌ها، وقتی که صحبت می‌کنند این حرف را می‌زنند، می‌گویند عقلی که می‌تواند مصلحت را کشف کند، عقلِ عادی که همگان دارند نیست، بلکه یک عقل مستقل و برتر است که تنها فیلسوف دارای آن است. این نظریه معتقد هست که خردِ آدمی، نه خردِ هر آدمی است، بلکه خردِ انسان کامل است. او می‌تواند این مصلحت را کشف بکند. اگر این‌طور است، درست است که می‌گویند عقل مصلحت انسان را کشف می‌کند، اما عقل همه توانایی چنین کشفی را ندارد. این نظریه‌های سنّتی نتیجه می‌گرفتند: اولاً، که عقل کاشف هست، اما نه عقل همه. ثانیاً، عقلها نابرابرند و ثالثاً، سایر انسانها تابع عقل برتر هستند، یعنی عقل فیلسوف یا حاکم خردمند. معنای این نظریه این است که انسانها خودبنیاد نیستند، بلکه تابع قانون‌گذارانی هستند که به لحاظ عقلی متمایز از بقیهٔ شهروندان هستند. اینجا وقتی که صحبت می‌شود از فرمان‌های عقل عملی که مبنای قانون هست، منظور فرمانهای عقل عملی اهل فرمان است، نه همه. به همین دلیل است که نظریه‌های سنّتی انسانها را نابرابر می‌داند و حق قانونگذاری را از انسان می‌گیرد و قانونگذاری را می‌دهد به کاشفان مصلحت.
#مواجه_ایرانیان_و_تجدد
#تکوین_قانون_در_ایران
@goftman_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:35:59 #داود_فیرحی
#گفتمان_نخبگان_علوم_انسانی
@goftman_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:35:59 ‍ #داود_فیرحی

اگر بخواهیم تاریخ اندیشه سیاسی معاصر ایران را حول یک واژه محوری بفهمیم، آن مفهوم «#قانون» است. با پایان یافتن دوره صفویه و نزدیک شدن به عصر مشروطه، نظم نظام سنتی دچار آشوب شد و رفته‌رفته «جنبش قانون‌گرایی» تحت‌تأثیر جریان جهانی شکل گرفت و جامعه ایرانی احساس کرد که نظام سنتی چندان نمی‌تواند کمک حال او باشد. بنابراین به‌تدریج از آن فاصله گرفت و به سراغ نظم جدیدی رفت که در مفهوم «قانون موضوعه» یافت. قانونی که برخلاف قانون طبیعی، فطری و دینی، قانونی انسان‌بنیاد است و از اساس، برگرفته از طبیعت یا دین آسمانی نیست.

تا پیش از این وضع جدید، در الگوهای سنتی دو مبنا برای «قانون» وجود داشت؛ یکی «سنت‌های ایرانی» دوران پیش از اسلام و «#شریعت» دوره اسلامی و دیگری فرمان شاه یا حکم حاکم. بین این دو، «شریعت» پایه و اصل و «فرمان شاه» استثنا بود؛ یعنی در جایی که شریعت نمی‌توانست عمل کند، شاه ورود می‌کرد. اما چه در حکم یزدان و چه در فرمان شاه، قانون خاستگاهی «غیرپایه» و «بیرون از شهروند» داشت، یعنی از اراده خود شهروند ناشی نمی‌شد. درحالی‌که در #دولت_مدرن، قانون در هر صورت، چه فرمان یزدان باشد چه فرمان حاکم، باید تابعی از قانون موضوعه باشد که «خودبنیاد» و براساس «اراده شهروند» است.

به‌این‌ترتیب، معمای ایران، چگونگی انتقال از «قانون‌های غیرپایه» به «قانون‌های خودبنیاد» شد. البته انتقال از مفهوم سنتی قانون به مفهوم نوین آن به‌هیچ‌وجه به آسانی صورت نگرفت و ذهن ایرانی، در مسیر دست‌یابی به نظم جدید و تکوین یافتن مفهوم «#قانون_موضوعه» در اندیشه‌اش، با تنش‌های بسیار زیادی مواجه شد. جامعه ایران در جریان مشروطه درحال گذار از یک نظم سنتی به نظمی جدید با ابزارها، مکانیزم‌ها، نهادها و انتظارات متفاوت بود. در این وضع، بحث اصلی دوره مشروطه این شد که چه بخش‌هایی از سنت را باید ترک کرد، چه بخش‌هایی از آن را باید به نظم جدید آورد و همچنین آن آورده‌ها را در کجا نشاند، لذاست که انقلاب مشروطه را نه یک انقلاب اجتماعی، بلکه یک «#انقلاب_فکری» است.
#گفتمان_نخبگان_علوم_انسانی

@goftman_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:35:59 ‍‍ سنت و تجدد

(دو الگوی معرفت شناختی در تحلیل دانش سیاسی مسلمانان)

#داود_فیرحی

مفهوم «#سنت» و ساختار و عناصر آن در اندیشه سیاسی دوره اسلامی، هنوز به عنوان امری مستقل مورد توجه واقع نشده است. و در غیاب سلسله ای از بررسیهای انتقادی درباره ماهیت این سنت، به مثابه نظامی از دانش که بتواند مبانی معرفتی و نظام گفتاری آن را توضیح دهد، هرگونه سخن گفتن از سنت مشکل می نماید. در عین حال، مساله جدی است؟ نحوه پرسشهایی که در برابر سنت وجود دارد، بسیار شگفت انگیز است و آن را به معمای مخصوص زمان ما تبدیل کرده است که با اضطراب در اذهان جوامع اسلامی جریان دارد.

#سنت_سیاسی ما واجد یک حافظه جمعی است که جریانهای مختلف اندیشه سیاسی را در خود ادغام نموده و هویت کلی خاصی پیدا کرده است. قواعد تعریف شده ای دارد و، چنانکه اشاره خواهد شد، صورت بندی معینی از اندیشه درباره حقیقت و حقانیت ارائه می دهد. این سنت، به همراه حافظه خود، فرآیند اجتماعی فعالی است که به طور مداوم به باز تولید گذشته می پردازد و در تلاش مستمر برای پیوند حال و گذشته، اقدام به تفسیر و بازپرداخت ممتد هویت می کند. سنت و هویت بر ساخت آن، طبعا امری هنجاری، غیریت آفرین و مسئولیت ساز است.

متن کامل را اینجا بخوانید:
@gnoe_ir باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 22:35:59 #داوود_فیرحی

«تبارشناسی رابطه قانون و شرع در ایران معاصر»

ششم آبان۹۷، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

@gnoe_ir
@feirahi باز کردن / نظر دهید

2022-07-03 18:27:51 بارقه های فقه حق، ابوالفضل دلاوری، مجله سیاست نامه، شماره ۲۲.
@feirahi باز کردن / نظر دهید