رویکردهای "نظم، ثبات یا انسجام اجتماعی" و "تحول و تضاد اجتماعی" دو پارادیم اصلی جامعه شناسی هستند. مثلا کارکردهای مناسک مذهبی و دینی در قالب پارادیم اولی (نظم و ثبات) و جنبشها و انقلابات اجتماعی در پارادایم دوم (تضاد و تحول) محل بحث قرار می گیرند.
برخلاف بسیاری از مناسکهای ادیان و مذاهب، ویژگی مناسک عاشورایی این است که علاوه بر وجه ثبات و انسجام بخش اجتماعی، به دلیل برجسته کردن مفاهیمی چون عدالت، شجاعت و ظلم ستیزی در میان باورمندان وجهی تحول گرایانه نیز دارد. اگر تاریخ چندصدساله ایران را نگاه کنیم یادِ عاشورا در شکل گیری قیام ها و جنبش های بزرگی همچون انقلاب های مشروطه و اسلامی تاثیر داشته است.در زمانه انقلاب و دفاع مقدس ارائه تفسیری انقلابی،پیشرو و تحول خواهانه از آن بسیار تعیین کننده بود و همین معیارِ فهم کارکردهای اجتماعی هیات شد.در سایه چنین فهمی در سالهای اخیر روندهایی رخ داده که همان کارکرد انسجام بخش اولیه را هم تضعیف کرده است.
بخش عمده ای از سیاه کوبی ها،مجالس عزاداری و آیین های عاشورایی در محلات برگزار می شود و هیات نقش موثری در تقویم پیوند اجتماعی و هویت محله ای دارد. مردم طی ایام محرم یاریگری ها و مشارکت های منسجم محله ای در قالب هیات، در مساجد و تکایا و خانه هاشان دارند. ایام محرم از معدود اوقاتیست که اغلب افراد محله با تقسیم کار در برگزاری مراسم عزاداری با یکدیگر ارتباط می گیرند. در یک جمله مناسک محرم در پیوند با محله باعث تقویت هویت محله ای در ایران شده است.
هدم محلات و خاطرات جمعی محلات و تخریب ارتباطات و پیوندهای اجتماعی و سرمایه اجتماعی محلی لازم برای زندگی اجتماعی سالم، بواسطه توسعه وحشیانه و بی فکرانه شهری، ازدیاد آسیب های اجتماعی از طلاق، اعتیاد و فساد اخلاقی تا مشکلات روانی را باعث شده است.
در چند سال گذشته صدا و سیما و برخی نهادهای فرهنگی اصرار دارند که هیات های بزرگ و شلوغ با شکل و شمایل و مضامین استاندارد شده در فلان مسجد و دانشگاه را (که هویت محله ای ندارند) به دلایل مختلف به عنوان "هیات معیار انقلابی" برجسته کنند و جمعیتها را به سمت آنها بکشانند. از این رو وجه محله ای هیات ها تحت شعاع قرار گرفته و دیگر مانند قبل، هیات های محلی آن شور و حرارت محلی را ندارند و نقش انسجام بخش شان در محلات را از دست داده اند و...
مراقب باشیم برخی انقلابی گری ها باعث تضعیف محلی گرایی هیات ها نشود چراکه انقلاب اسلامی خود مدیون شبکه هیاتی محلاتست...
